ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ, Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

 

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ, ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ, Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΙΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ (1926)

ΙΔΡΥΤΗΣ: Ο ΖΗΛΩΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΚΟΚΚΟΡΗΣ

Α.Π. 1067     ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΠΑΤΕΡΑΣ

Φωνὴ Βοῶντος 23 Ιούνιος 2020 ·

Έννοιας της Εκκλησίας κατά τους Αγίους Πατέρες, δηλ. με το ζήτημα αν η Εκκλησία είναι Χριστοκεντρική (ή Θεανθρωποκεντρική) ή Επισκοποκεντρική (ή ανθρωποκεντρική).

--------------------------------------------------

Η έννοια της Εκκλησίας κατά τους Αγίους Πατέρες, την οποία συνοψίζει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς και ο μαθητής του μοναχός Ιωσήφ Καλόθετος

α) Στην Αναίρεση εξηγήσεως τόμου Καλέκα, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναφέρει: «Αφού λοιπόν αυτός (ο Καλέκας) είναι έτσι και τόσες φορές αποκομμένος από ολόκληρο το πλήρωμα των Ορθοδόξων (λόγω των αναθεματισμών των βαρλααμιτών από την Ορθόδοξη Σύνοδο του 1341), είναι αδύνατον να βρίσκεται μεταξύ των ευσεβών ο μη αποχωρισμένος από αυτόν, ενώ όποιος για τους λόγους αυτούς είναι αποχωρισμένος από αυτόν, ανήκει πράγματι στον κατάλογο των Χριστιανών και είναι ενωμένος με τον Θεό δια της ευσεβους πίστεως» (ΕΠΕ, 3, 692). Εκτός της διακοπής κοινωνίας με τον Καλέκα λόγω της αιρέσεώς του, στο παρόν απόσπασμα γίνεται λόγος και για την ένωση των διακοψάντων την κοινωνία με τον Θεό μέσω της ευσεβούς πίστεως, δηλ. κάποιος βρίσκεται στην Εκκλησία, μόνον όταν έχει την ευσεβή (Ορθόδοξη) πίστη, και όχι όταν διατηρεί κοινωνία με τον εκάστοτε κρατούντα επίσκοπο, έστω και αν αυτός είναι αιρετικός.

β) Στην Αναίρεση γράμματος Ιγνατίου Αντιοχείας, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, εξηγεί τα κριτήρια της εντάξεως και της εξόδου κάποιου από την Εκκλησία, ως εξής: «Ποιός κλήρος, ποιά μερίδα, ποιά γνησιότητα προς την Εκκλησία του Χριστού υπάρχει για τον συνήγορο του ψεύδους, προς την Εκκλησία η «οποία είναι στύλος και εδραίωμα της αληθείας» κατά τον Παύλο, η οποία κατά τη χάρη του Χριστού μένει διηνεκώς ασφαλής και ακράδαντη, στηριγμένη πάγια σε όσα στηρίζεται η αλήθεια; Διότι οι της Εκκλησίας του Χριστού είναι της αληθείας. Και οι μη όντες της αληθείας δεν είναι ούτε της Εκκλησίας του Χριστού, τόσο μάλλον όσο αν καταψεύδονται εναντίον των εαυτών τους, καλώντας τους εαυτούς τους και καλούμενοι μεταξύ τους ποιμένες και αρχιποιμένες ιεροί. Πράγματι εμείς δεν διδαχθήκαμε ότι ο Χριστιανισμός χαρακτηρίζεται από πρόσωπα (εννοείται: επισκόπους) αλλά με την αλήθεια και την ακρίβεια της πίστεως» (ΕΠΕ 3, σ. 606). Δηλαδή, Όταν κάποιος έχει την αλήθεια και την ακρίβεια της πίστεως, ανήκει στην Εκκλησία, ενώ όταν την χάσει, τότε εξέρχεται της Εκκλησίας. Και η είσοδος ή η έξοδος από την Εκκλησία δεν έχει καμία σχέση με τους επισκόπους, οι οποίοι δεν ορθοτομούν τον Λόγο την Αληθείας.

γ) Στην Αναίρεση γράμματος Καλέκα, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναιρεί την αιρετική θέση «όπου επίσκοπος (ανεξαρτήτως της αιρέσεώς του), εκεί εκκλησία», αντί της Ορθόδοξης θέσεως «όπου Χριστός η Αλήθεια, εκπροσωπούμενος από τον επίσκοπο τον ορθοτομούντα τον Λόγο της Αληθείας (αν υπάρχει), εκεί η Εκκλησία», ως εξής: «Αλλά νομίζω ότι ο τόσο αδιάντροπα γράφοντας και διαδίδοντας σε όλους αδίστακτα τόσο πολλά ψεύδη, θα έλεγε εύκολα και τούτο, ότι μόνος αυτός ήταν η σύνοδος, επειδή και πολλές φορές λέγει ότι εκκλησία είναι μόνον αυτός και ό,τι θεωρήσει αυτός ορθό και πει, λέγει ότι θεωρεί ορθό και αποφαίνεται όλη η Εκκλησία. Και αν δεν συμφωνήσει κάποιος ευθύς αμέσως προς ο,τιδήποτε, ακόμη και πολύ ασύμφορο στον ίδιο και απίθανο, αυτός είναι ο εντελώς απειθής και ανυπάκουος σε ολόκληρη την Εκκλησία. Έτσι άλλωστε επιμένει να καλεί και εμάς ανυπότακτους και αλλοτρίους της Εκκλησίας, επειδή αρνούμαστε να δυσσεβούμε όπως αυτός απαιτεί… Αυτός εδώ, λοιπόν, πώς δεν θα πει εύκολα ότι μόνος αυτός ήταν η μεγίστη εκείνη σύνοδος, ώστε να είναι ανεξέλεγκτος, ο,τιδήποτε και αν πλάσσει και συγγράψει εναντίον μας ως δήθεν από εκείνη;» (ΕΠΕ, 3, 590).

Ο μαθητής του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, μοναχός Ιωσήφ ο Καλόθετος, ακολουθώντας την εκκλησιολογική διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και των προγενεστέρων του Αγίων Πατέρων:

α) Διακρίνει την Εκκλησία του Χριστού, των Αποστόλων και των Μαρτύρων από την νέα λεγόμενη εκκλησία που ιδρύεται, εξαιτίας της αποστασίας τους, από τους επισκόπους που ασπάζονται αίρεση, οι οποίοι θεωρούν εσφαλμένα ότι η δική τους είναι η Εκκλησία. Αυτή η νέα λεγόμενη εκκλησία της αιρέσεως είναι πλανεμένη και αποκόπτει τους κοινωνούντες με αυτήν από τον Θεό. Δηλαδή, η θεσμική εκκλησία (ή αυτοκέφαλη εκκλησία), όταν ελέγχεται από αιρετικούς επισκόπους, αποσχίζεται αιρετικά από την Εκκλησία του Χριστού, των Αποστόλων και των Μαρτύρων.

β) Σημειώνει ότι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Εκκλησίας είναι α) η ανυπαρξία οποιασδήποτε αιρετικής διδασκαλίας και β) η καθαρότητα των δογμάτων των θεοφόρων Αγίων.

γ) Διευκρινίζει ότι η διακοπή της κοινωνίας με τους αιρετικούς επισκόπους (ή ψευδο-επισκόπους) αποσκοπεί α) στην αποτροπή της κοινωνίας με τη νέα λεγόμενη εκκλησία που ιδρύεται, εξαιτίας της αποστασίας τους, από αυτούς, και β) στην παραμονή των πιστών στην Εκκλησία του Χριστού, των Αποστόλων και των Μαρτύρων.

δ) Τονίζει ότι αίρεται η υποχρέωση εν Κυρίω υπακοής των Ορθοδόξων πιστών σε επισκόπους που υιοθέτησαν αίρεση, και στους κοινωνούντες με αυτούς κληρικούς.

ε) Αναφέρει ότι όποιος Ορθόδοξος συγχωρήσει αιρετικό πριν αυτός μετανοήσει και επιστρέψει από τη αίρεση στην ορθή πίστη, δεν συγχωρείται από τον Θεό και αμαρτάνει διπλά. Πρώτον, διότι τον συγχωρεί πριν μετανοήσει και επιστρέψει στον Θεό. Και δεύτερον, διότι παριστάνει ότι είναι φιλανθρωπότερος από τον Θεό.

Οι ανωτέρω εκκλησιολογικές θέσεις ερείδονται στα εξής κείμενα του μοναχού Ιωσήφ του Καλοθέτου:

Α. – 8η Ομιλία «Κατά Ιωάννου Καλέκα» (Δ. Τσάμη, Ιωσήφ Καλοθέτου Συγγράμματα, τομ. 1, σ. 294-296,

Β. – «Επιστολή εις το Άγιον Όρος, προς Γρηγόριον τον ούτω λεγόμενον Στραβολαγγαδίτην εν τη Λαύρα όντα» (Δ. Τσάμη, ο.π., Επιστολή 2, κεφ. 7, σ. 373),

Γ. – 2ος Λόγος «Κατά των αυτών Ακινδύνου και Βαρλαάμ των κακοδόξων» (Δ. Τσάμη, ο.π., Λόγος 2, σ. 138).

~ Κυριάκος Κυριαζόπουλος, καθηγητή (επ.) του Εκκλησιαστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Α.Π.Θ.