ΝΕΝΙΚΗΝΤΑΙ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΟΙ ΟΡΟΙ
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΣΤΟΝ ΠΡΩΤΟ ΚΑΝΟΝΑ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟΝ
Ὠδή θ´. Ὁ Εἱρμός
Νενίκηνται τῆς φύσεως οἱ ὅροι, ἐν σοί, Παρθένε ἄχραντε· παρθενεύει γάρ τόκος, καί ζωήν προμνηστεύεται θάνατος· Ἡ μετά τόκον Παρθένος, καί μετά θάνατον ζῶσα, σώζοις ἀεί, Θεοτόκε τήν κληρονομίαν Σου.
Ἑρμηνεία
Στοχαζόμενος ὁ Ἱερός Μελωδός, ὅτι εἰς τό ὑποκείμενον τῆς Παρθένου Μαρίας πολλοί νόμοι τῆς φύσεως ἐνικήθησαν, καί τρόπον τινά ἰλιγγιάσας, καί περαιτέρω μή δυνάμενος νά ἐννοήσῃ, θαυμαστικῶς ἀνεβόησεν· Ὦ Παρθένε καθαρωτάτη καί ἄσπιλε! Εἰς Σέ ἐνικήθησαν οἱ νόμοι τῆς φύσεως· φύσεως δέ νόμος εἶναι, ὁποία γυνή γεννήσῃ, νά μή μένῃ πλέον παρθένος· Σύ δέ Παρθένος οὖσα συνέλαβες ἀσπόρως, καί Παρθένος οὖσα, ἐγέννησας ἀφθόρως (τοῦτο γάρ δηλοῖ τό, Παρθενεύει τόκος)·
ὅθεν εἶπεν ὁ Θεοφόρος Μάξιμος· Ὅν (Θεόν λόγον) Παρθένος ὑπερφυῶς τεκοῦσα παρέλυσεν οὐδέν τῆς παρθενίας τεκμήριον· ὡς γάρ αὐτός ἄνθρωπος γέγονεν, οὐκ ἀλλοιώσας τήν φύσιν, οὐδ᾿ ἀμείψας τήν δύναμιν· οὕτω τήν τεκοῦσαν καί Μητέρα ποιεῖ, καί Παρθένον διατηρεῖ· θαύματι θαῦμα κατά ταυτόν διερμηνεύων ἅμα, καί θατέρῳ κρύπτων τό ἕτερον· τοσοῦτον Μητέρα τήν Παρθένον ποιούμενος, ὅσον διά τῆς κυήσεως ἄλυτα τά τῆς παρθενίας δεσμά ἀπεργάσασθαι» (Κεφάλαιον θ´ τῆς γ´ ἑκατοντάδος τῶν γνωστικῶν).
Νόμος φύσεως εἶναι, ὅταν διά τοῦ θανάτου χωρισθῇ ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα, τό σῶμα νά τίθεται ἐν τάφῳ καί νά διαλύεται εἰς τά ἐξ ὧν συνετέθη· εἰς τό ἰδικόν Σου ὅμως σῶμα, Θεοτόκε, ὁ θάνατος δέν ἐπροξένησε διαφθοράν καί διάλυσιν, ἀλλά ζωήν καί ἀφθαρσίαν· καθότι μετά τρεῖς ἡμέρας, ἑνωθεῖσα πάλιν ἡ ἄχραντος ψυχή Σου μέ τό θεοδόχον σῶμά Σου, ἀνέστη ἀπό τόν τάφον, καί ἀνελήφθη εἰς τούς Οὐρανούς.
Οὗτοι μέν εἶναι οἱ φανεροί νόμοι τῆς φύσεως, οἵτινες ἐνικήθησαν εἰς τήν Θεοτόκον· ἐάν δέ θέλῃ τινάς νά βαθύνῃ περισσότερον, εὑρίσκει καί ἄλλους νόμους τῆς φύσεως νικηθέντας· οἷον, νόμος τῆς φύσεως εἶναι νά διαπλάττεται καί νά ἐξεικονίζεται τό βρέφος ἐν τῇ κοιλίᾳ ἀπό ὀλίγον·
εἰς Σέ ὅμως, Παρθένε, ἐνικήθη καί ὁ νόμος οὗτος, διότι τό θεοϋπόστατον βρέφος Σου εὐθύς ἐξ αὐτῆς τῆς συλλήψεως ὅλον ἐξεικονίσθη, καί ὄχι κατ᾿ ὀλίγον· καθώς λέγει ὁ μέγας Βασίλειος (καί ὅρα τήν ἑρμηνείαν τοῦ Τροπαρίου τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τοῦ λέγοντος· Ζητεῖς παρ᾿ἐμοῦ γνῶναι, Παρθένε). Νόμος τῆς φύσεως εἶναι, τό ἐν τῇ κοιλίᾳ βρέφος νά προξενῇ βάρος εἰς τήν μητέρα του· ἀλλ᾿ ὁ Δεσπότης Χριστός, βρέφος ὤν ἐν τῇ κοιλίᾳ Σοῦ τῆς Μητρός του, οὐδένα τοιοῦτον βάρος εἰς Σέ ἐπροξένησε· διό καί παρά Σοῦ ἐβαστάζετο ἀκόπως εἰς ὅλους τούς ἐννέα μῆνας τῆς κυοφορίας του·
καθώς παρά πολλοῖς Θεολόγοις ὁμολογεῖται. Καί ἄλλοι δέ πολλοί νόμοι τῆς φύσεως λεπτότεροι ἐνικήθησαν ἐν Σοί τῇ Παρθένῳ, τούς ὁποίους ἀφίνομεν, διότι ὑπερβαίνουσι κάθε λόγον ὁμοῦ καί διάνοιαν· περί ὦν ὁ μέν Θεολόγος Γρηγόριος εἶπε· «Νόμοι φύσεως καταλύονται» (Λόγος εἰς τήν Χριστοῦ Γέννησιν). ὁ δέ μέγας Μάξιμος εἶπε· «Σκοπήσωμεν πιστῶς τό μυστήριον τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως, καί μόνον δοξάσωμεν ἀπεριέργως τόν τοῦτο γενέσθαι δι᾿ ἡμᾶς εὐδοκήσαντα· τίς γάρ δυνάμει θαρρῶν λογικῆς ἀποδείξεως, ἐξειπεῖν δύναται, πῶς Θεοῦ Λόγου γίνεται σύλληψις; πῶς γέννησις σαρκός ἄνευ σπορᾶς; πῶς γέννησις ἄνευ φθορᾶς;
πῶς Μήτηρ, ἡ μετά τόκον διαμείνασα Παρθένος; πῶς ὁ ὑπερτελής καθ᾿ ἡλικίαν προέκοπτε; καί ἵνα τό πρῶτον καί τελευταῖον εἴπω, πῶς Θεός ἄνθρωπος γίνεται; καί τό δή πλέον μυστηριωδέστερον; πῶς οὐσιωδῶς ἐν σαρκί καθ᾿ ὑπόστασιν ὁ Λόγος, ὁ κατ᾿ οὐσίαν ὑποστατικῶς ὅλος ὑπάρχων ἐν τῷ Πατρί; πῶς ὁ αὐτός καί ὅλος ἐστί Θεός κατά φύσιν, καί ὅλος γέγονε κατά φύσιν ἄνθρωπος, μηδεμίαν φύσιν ἠρνημένος παντάπασι, μήτε τήν θείαν, καθ᾿ ἥν ὑπάρχει Θεός, μήτε τήν ἡμετέραν καθ᾿ ἥν γέγονεν ἄνθρωπος; ταῦτα πίστις μόνη χωρεῖ τά μυστήρια» (Κεφάλαιον ιγ´ τῆς γ´ ἑκατοντάδος τῶν Γνωστικῶν).
Προσφέρει δέ ἀκολούθως ὁ Μελωδός μίαν ἱκεσίαν πρός τήν Θεοτόκον, καί λέγει· Σύ, ὅπου ἔμεινας Παρθένος μετά τόν τόκον, καθώς ἤσουν καί πρό τόκου, Σύ, ὅπου εἶσαι ζωντανή καί μετά τόν θάνατον, Σύ, Ἀειπάρθενε, ἄμποτε να σώζῃς πάντοτε ἀπό κάθε βλάβην τῶν ὁρατῶν καί ἀοράτων ἐχθρῶν τήν κληρονομίαν Σου, ἡμᾶς τούς Χριστιανούς, τούς ὁποίους ἔλαβεν ὁ Υἱός Σου κληρονομίαν παρά τοῦ Πατρός, κατά τό ψαλμικόν, «Δώσω σοι ἔθνη τήν κληρονομίαν σου» (Ψαλ. β´ 8)· πρόδηλον γάρ, ὅτι ἡ κληρονομία τοῦ Υἱοῦ εἶναι κληρονομία κοινή καί τῆς Μητρός.
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟΝ
Ὠδή θ´. Ὁ Εἱρμός
Νενίκηνται τῆς φύσεως οἱ ὅροι, ἐν σοί, Παρθένε ἄχραντε· παρθενεύει γάρ τόκος, καί ζωήν προμνηστεύεται θάνατος· Ἡ μετά τόκον Παρθένος, καί μετά θάνατον ζῶσα, σώζοις ἀεί, Θεοτόκε τήν κληρονομίαν Σου.
Ἑρμηνεία
Στοχαζόμενος ὁ Ἱερός Μελωδός, ὅτι εἰς τό ὑποκείμενον τῆς Παρθένου Μαρίας πολλοί νόμοι τῆς φύσεως ἐνικήθησαν, καί τρόπον τινά ἰλιγγιάσας, καί περαιτέρω μή δυνάμενος νά ἐννοήσῃ, θαυμαστικῶς ἀνεβόησεν· Ὦ Παρθένε καθαρωτάτη καί ἄσπιλε! Εἰς Σέ ἐνικήθησαν οἱ νόμοι τῆς φύσεως· φύσεως δέ νόμος εἶναι, ὁποία γυνή γεννήσῃ, νά μή μένῃ πλέον παρθένος· Σύ δέ Παρθένος οὖσα συνέλαβες ἀσπόρως, καί Παρθένος οὖσα, ἐγέννησας ἀφθόρως (τοῦτο γάρ δηλοῖ τό, Παρθενεύει τόκος)·
ὅθεν εἶπεν ὁ Θεοφόρος Μάξιμος· Ὅν (Θεόν λόγον) Παρθένος ὑπερφυῶς τεκοῦσα παρέλυσεν οὐδέν τῆς παρθενίας τεκμήριον· ὡς γάρ αὐτός ἄνθρωπος γέγονεν, οὐκ ἀλλοιώσας τήν φύσιν, οὐδ᾿ ἀμείψας τήν δύναμιν· οὕτω τήν τεκοῦσαν καί Μητέρα ποιεῖ, καί Παρθένον διατηρεῖ· θαύματι θαῦμα κατά ταυτόν διερμηνεύων ἅμα, καί θατέρῳ κρύπτων τό ἕτερον· τοσοῦτον Μητέρα τήν Παρθένον ποιούμενος, ὅσον διά τῆς κυήσεως ἄλυτα τά τῆς παρθενίας δεσμά ἀπεργάσασθαι» (Κεφάλαιον θ´ τῆς γ´ ἑκατοντάδος τῶν γνωστικῶν).
Νόμος φύσεως εἶναι, ὅταν διά τοῦ θανάτου χωρισθῇ ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα, τό σῶμα νά τίθεται ἐν τάφῳ καί νά διαλύεται εἰς τά ἐξ ὧν συνετέθη· εἰς τό ἰδικόν Σου ὅμως σῶμα, Θεοτόκε, ὁ θάνατος δέν ἐπροξένησε διαφθοράν καί διάλυσιν, ἀλλά ζωήν καί ἀφθαρσίαν· καθότι μετά τρεῖς ἡμέρας, ἑνωθεῖσα πάλιν ἡ ἄχραντος ψυχή Σου μέ τό θεοδόχον σῶμά Σου, ἀνέστη ἀπό τόν τάφον, καί ἀνελήφθη εἰς τούς Οὐρανούς.
Οὗτοι μέν εἶναι οἱ φανεροί νόμοι τῆς φύσεως, οἵτινες ἐνικήθησαν εἰς τήν Θεοτόκον· ἐάν δέ θέλῃ τινάς νά βαθύνῃ περισσότερον, εὑρίσκει καί ἄλλους νόμους τῆς φύσεως νικηθέντας· οἷον, νόμος τῆς φύσεως εἶναι νά διαπλάττεται καί νά ἐξεικονίζεται τό βρέφος ἐν τῇ κοιλίᾳ ἀπό ὀλίγον·
εἰς Σέ ὅμως, Παρθένε, ἐνικήθη καί ὁ νόμος οὗτος, διότι τό θεοϋπόστατον βρέφος Σου εὐθύς ἐξ αὐτῆς τῆς συλλήψεως ὅλον ἐξεικονίσθη, καί ὄχι κατ᾿ ὀλίγον· καθώς λέγει ὁ μέγας Βασίλειος (καί ὅρα τήν ἑρμηνείαν τοῦ Τροπαρίου τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τοῦ λέγοντος· Ζητεῖς παρ᾿ἐμοῦ γνῶναι, Παρθένε). Νόμος τῆς φύσεως εἶναι, τό ἐν τῇ κοιλίᾳ βρέφος νά προξενῇ βάρος εἰς τήν μητέρα του· ἀλλ᾿ ὁ Δεσπότης Χριστός, βρέφος ὤν ἐν τῇ κοιλίᾳ Σοῦ τῆς Μητρός του, οὐδένα τοιοῦτον βάρος εἰς Σέ ἐπροξένησε· διό καί παρά Σοῦ ἐβαστάζετο ἀκόπως εἰς ὅλους τούς ἐννέα μῆνας τῆς κυοφορίας του·
καθώς παρά πολλοῖς Θεολόγοις ὁμολογεῖται. Καί ἄλλοι δέ πολλοί νόμοι τῆς φύσεως λεπτότεροι ἐνικήθησαν ἐν Σοί τῇ Παρθένῳ, τούς ὁποίους ἀφίνομεν, διότι ὑπερβαίνουσι κάθε λόγον ὁμοῦ καί διάνοιαν· περί ὦν ὁ μέν Θεολόγος Γρηγόριος εἶπε· «Νόμοι φύσεως καταλύονται» (Λόγος εἰς τήν Χριστοῦ Γέννησιν). ὁ δέ μέγας Μάξιμος εἶπε· «Σκοπήσωμεν πιστῶς τό μυστήριον τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως, καί μόνον δοξάσωμεν ἀπεριέργως τόν τοῦτο γενέσθαι δι᾿ ἡμᾶς εὐδοκήσαντα· τίς γάρ δυνάμει θαρρῶν λογικῆς ἀποδείξεως, ἐξειπεῖν δύναται, πῶς Θεοῦ Λόγου γίνεται σύλληψις; πῶς γέννησις σαρκός ἄνευ σπορᾶς; πῶς γέννησις ἄνευ φθορᾶς;
πῶς Μήτηρ, ἡ μετά τόκον διαμείνασα Παρθένος; πῶς ὁ ὑπερτελής καθ᾿ ἡλικίαν προέκοπτε; καί ἵνα τό πρῶτον καί τελευταῖον εἴπω, πῶς Θεός ἄνθρωπος γίνεται; καί τό δή πλέον μυστηριωδέστερον; πῶς οὐσιωδῶς ἐν σαρκί καθ᾿ ὑπόστασιν ὁ Λόγος, ὁ κατ᾿ οὐσίαν ὑποστατικῶς ὅλος ὑπάρχων ἐν τῷ Πατρί; πῶς ὁ αὐτός καί ὅλος ἐστί Θεός κατά φύσιν, καί ὅλος γέγονε κατά φύσιν ἄνθρωπος, μηδεμίαν φύσιν ἠρνημένος παντάπασι, μήτε τήν θείαν, καθ᾿ ἥν ὑπάρχει Θεός, μήτε τήν ἡμετέραν καθ᾿ ἥν γέγονεν ἄνθρωπος; ταῦτα πίστις μόνη χωρεῖ τά μυστήρια» (Κεφάλαιον ιγ´ τῆς γ´ ἑκατοντάδος τῶν Γνωστικῶν).
Προσφέρει δέ ἀκολούθως ὁ Μελωδός μίαν ἱκεσίαν πρός τήν Θεοτόκον, καί λέγει· Σύ, ὅπου ἔμεινας Παρθένος μετά τόν τόκον, καθώς ἤσουν καί πρό τόκου, Σύ, ὅπου εἶσαι ζωντανή καί μετά τόν θάνατον, Σύ, Ἀειπάρθενε, ἄμποτε να σώζῃς πάντοτε ἀπό κάθε βλάβην τῶν ὁρατῶν καί ἀοράτων ἐχθρῶν τήν κληρονομίαν Σου, ἡμᾶς τούς Χριστιανούς, τούς ὁποίους ἔλαβεν ὁ Υἱός Σου κληρονομίαν παρά τοῦ Πατρός, κατά τό ψαλμικόν, «Δώσω σοι ἔθνη τήν κληρονομίαν σου» (Ψαλ. β´ 8)· πρόδηλον γάρ, ὅτι ἡ κληρονομία τοῦ Υἱοῦ εἶναι κληρονομία κοινή καί τῆς Μητρός.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου