Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ
ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΗΣΤΕΙΑΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
Ἑρμηνεία εἰς τὸν ΞΘ´ κανόνα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων,
«Ὅλους ὁμοῦ καί ἱερωμένους, καί λαϊκούς προστάζει ὁ παρών Κανών νά νηστεύωσι παρομοίως καί ἐπίσης, τόσον τήν μεγάλην Τεσσαρακοστήν, ὅσον καί κάθε Τετράδα καί Παρασκευήν... Τήν μέν ἁγίαν Τεσσαρακοστήν νηστεύομεν... ὄχι διά τό Πάσχα, ὄχι διά τόν Σταυρόν, ἀλλά διά τάς ἁμαρτίας μας... Ὅθεν δέν πρέπει νά λέγωμεν ὅτι πενθοῦμεν διά τόν Σταυρόν. Οὐ γάρ δι' ἐκεῖνον πενθοῦμεν˙ μή γένοιτο˙ ἀλλά διά τά ἐδικά μας ἁμαρτήματα.
Νηστεύομεν δέ τήν Τεσσαρακοστήν, κατά τήν μίμησιν τοῦ Κυρίου, ὁποῦ ἐνήστευσεν ἐπί τοῦ ὄρους ἡμέρας τεσσαράκοντα. Τάς δέ δύω ἡμέρας τῆς ἑβδομάδος νηστεύομεν, τήν μέν Τετράδα, διατί εἰς τήν ἡμέραν αὐτήν ἔγινε τό συμβούλιον διά τήν προδοσίαν τοῦ Κυρίου μας˙ τήν δέ Παρασκευήν, διατί εἰς τήν ἡμέραν ταύτην ἔπαθε σαρκί τόν ὑπέρ τῆς σωτηρίας μας θάνατον...».
Ἡ ΣΤ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος μέ τόν ΠΘ΄ (89ο) Κανόνα της κάνει εἰδικό λόγο γιά τή Νηστεία τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος: «Τάς τοῦ σωτηρίου πάθους ἡμέρας, ἐν νηστείᾳ καί προσευχῇ καί κατανύξει ἐπιτελοῦντας, χρή τούς πιστούς περί μέσας τῆς περί τό μέγα Σάββατον νυκτός ὥρας ἀπονηστίζεσθαι...». Ὁρίζει δηλαδή νά λήγει ἡ νηστεία μετά τό μεσονύκτιο τοῦ Μεγάλου Σαββάτου («Πηδάλιον»).
[…] Διὰ τοῦτο πρέπει ὅλοι καὶ ἱερωμένοι καὶ λαϊκοί, κοντὰ εἰς τὴν νηστείαν τῆς μεγάλης μ´ (Τεσσαρακοστῆς) νὰ φυλάττουν καὶ τὰς τρεῖς ταύτας νηστείας, τὴν τοῦ σαρανταημέρου, λέγω, εἰς τιμὴν τοῦ γεννηθησομένου Χριστοῦ γενομένην καὶ εἰς τὴν τῶν ἡμετέρων ἁμαρτημάτων ἐξάλειψιν. Τὴν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καλουμένην […] καὶ τρίτην τὴν τοῦ Αὐγούστου εἰς τιμὴν τῆς Θεοτόκου, ἥτις μάλιστα ἐνήστευεν ἐν τῷ καιρῷ τῆς κοιμήσεώς της.
Πρέπει δὲ νὰ φυλάττουν ταύτας ὄχι μὲ ξηροφαγίαν, καθὼς τὴν μεγάλην νηστεια ´, ἀλλὰ μὲ οἰνέλαιον καὶ ἰχθυοφαγίαν, ἔξω μόνον τῶν Τετράδων καὶ Παρασκευῶν ὁποῦ τυχαίνουν ἀναμεταξὺ εἰς τὰς νηστείας αὐτάς, καὶ ἔξω τῆς νηστείας τοῦ Αὐγούστου, κατὰ τὴν ὁποίαν ἅπαξ μόνον ἐν τῇ ἑορτῇ τῆς Μεταμορφώσεως ἰχθύος μεταλαμβάνομεν. Διότι αἱ νηστεῖαι αὗται, ἀγκαλὰ καὶ ὑπὸ τῶν Ἀποστόλων δὲν εἶναι διωρισμέναι, ὅμως χρέος ἔχομεν νὰ φυλάττωμεν καὶ τὰς τῶν Πατέρων παραδόσεις διὰ τὴν μακρὰν συνήθειαν, τὴν ἀντὶ νόμου κρατοῦσαν. […]
…Τὰς τρεῖς νηστείας τῶν τοῦ Χριστοῦ γεννῶν, τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ τοῦ Αὐγούστου ἐπικυροῦν ἀκόμη καὶ Συμεὼν ὁ Θεσσαλονίκης καὶ αἱ ἀπαρχῆς Διατάξεις καὶ τὰ κοινὰ τυπικὰ τῶν Ἱεροσολυμιτῶν καὶ Στουδιτῶν, καὶ πάντα ἁπλῶς τὰ ἴδια τυπικὰ τῶν βασιλικῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἀλλὰ καὶ αὐτὸ τοῦτο, τὸ νὰ ὀνομάζηται ἡ Τεσσαρακοστὴ μεγάλη, φανερώνει ὅτι εἶναι καὶ ἄλλαι νηστεῖαι, αὐτὴ ὅμως ὑπερέχει καθὼς τοῦτο κομψῶς συνάγει Συμεὼν ὁ Θεσσαλονίκης […]
«Νηστεία ἐν τῷ παραδείσῳ ἐνομοθετήθη». Ὅταν ἔδωσε ἐντολή στούς Πρωτοπλάστους νά μή φάγουν τούς καρπούς ἑνός συγκεκριμένου δένδρου, ἔδωσε ἐντολή «νηστείας καί ἐγκρατείας» (ΕΠΕ 6, 26).ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
Αὐτή λοιπόν ἡ θεόσδοτη ἐντολή, τήν ὁποία τήρησε καί ὁ Θεάνθρωπος καί οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι, ὅταν ὀργανώθηκε μέ τή Χάρη τοῦ Παναγίου Πνεύματος ἡ Ἐκκλησία, ἔλαβε τή θέση της στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Καθορίστηκαν μάλιστα οἱ ἡμέρες τῆς νηστείας μέ ἀποφάσεις Συνόδων καί ἱερῶν Κανόνων γιά νά λειτουργοῦν τά πάντα «κατά τάξιν καί εὐσχημόνως» (Α΄ Κορ. ιδ΄ 40).
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
Ἑρμηνεία εἰς τὸν ΞΘ´ κανόνα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων,
«Ὅλους ὁμοῦ καί ἱερωμένους, καί λαϊκούς προστάζει ὁ παρών Κανών νά νηστεύωσι παρομοίως καί ἐπίσης, τόσον τήν μεγάλην Τεσσαρακοστήν, ὅσον καί κάθε Τετράδα καί Παρασκευήν... Τήν μέν ἁγίαν Τεσσαρακοστήν νηστεύομεν... ὄχι διά τό Πάσχα, ὄχι διά τόν Σταυρόν, ἀλλά διά τάς ἁμαρτίας μας... Ὅθεν δέν πρέπει νά λέγωμεν ὅτι πενθοῦμεν διά τόν Σταυρόν. Οὐ γάρ δι' ἐκεῖνον πενθοῦμεν˙ μή γένοιτο˙ ἀλλά διά τά ἐδικά μας ἁμαρτήματα.
Νηστεύομεν δέ τήν Τεσσαρακοστήν, κατά τήν μίμησιν τοῦ Κυρίου, ὁποῦ ἐνήστευσεν ἐπί τοῦ ὄρους ἡμέρας τεσσαράκοντα. Τάς δέ δύω ἡμέρας τῆς ἑβδομάδος νηστεύομεν, τήν μέν Τετράδα, διατί εἰς τήν ἡμέραν αὐτήν ἔγινε τό συμβούλιον διά τήν προδοσίαν τοῦ Κυρίου μας˙ τήν δέ Παρασκευήν, διατί εἰς τήν ἡμέραν ταύτην ἔπαθε σαρκί τόν ὑπέρ τῆς σωτηρίας μας θάνατον...».
Ἡ ΣΤ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος μέ τόν ΠΘ΄ (89ο) Κανόνα της κάνει εἰδικό λόγο γιά τή Νηστεία τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος: «Τάς τοῦ σωτηρίου πάθους ἡμέρας, ἐν νηστείᾳ καί προσευχῇ καί κατανύξει ἐπιτελοῦντας, χρή τούς πιστούς περί μέσας τῆς περί τό μέγα Σάββατον νυκτός ὥρας ἀπονηστίζεσθαι...». Ὁρίζει δηλαδή νά λήγει ἡ νηστεία μετά τό μεσονύκτιο τοῦ Μεγάλου Σαββάτου («Πηδάλιον»).
[…] Διὰ τοῦτο πρέπει ὅλοι καὶ ἱερωμένοι καὶ λαϊκοί, κοντὰ εἰς τὴν νηστείαν τῆς μεγάλης μ´ (Τεσσαρακοστῆς) νὰ φυλάττουν καὶ τὰς τρεῖς ταύτας νηστείας, τὴν τοῦ σαρανταημέρου, λέγω, εἰς τιμὴν τοῦ γεννηθησομένου Χριστοῦ γενομένην καὶ εἰς τὴν τῶν ἡμετέρων ἁμαρτημάτων ἐξάλειψιν. Τὴν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καλουμένην […] καὶ τρίτην τὴν τοῦ Αὐγούστου εἰς τιμὴν τῆς Θεοτόκου, ἥτις μάλιστα ἐνήστευεν ἐν τῷ καιρῷ τῆς κοιμήσεώς της.
Πρέπει δὲ νὰ φυλάττουν ταύτας ὄχι μὲ ξηροφαγίαν, καθὼς τὴν μεγάλην νηστεια ´, ἀλλὰ μὲ οἰνέλαιον καὶ ἰχθυοφαγίαν, ἔξω μόνον τῶν Τετράδων καὶ Παρασκευῶν ὁποῦ τυχαίνουν ἀναμεταξὺ εἰς τὰς νηστείας αὐτάς, καὶ ἔξω τῆς νηστείας τοῦ Αὐγούστου, κατὰ τὴν ὁποίαν ἅπαξ μόνον ἐν τῇ ἑορτῇ τῆς Μεταμορφώσεως ἰχθύος μεταλαμβάνομεν. Διότι αἱ νηστεῖαι αὗται, ἀγκαλὰ καὶ ὑπὸ τῶν Ἀποστόλων δὲν εἶναι διωρισμέναι, ὅμως χρέος ἔχομεν νὰ φυλάττωμεν καὶ τὰς τῶν Πατέρων παραδόσεις διὰ τὴν μακρὰν συνήθειαν, τὴν ἀντὶ νόμου κρατοῦσαν. […]
…Τὰς τρεῖς νηστείας τῶν τοῦ Χριστοῦ γεννῶν, τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ τοῦ Αὐγούστου ἐπικυροῦν ἀκόμη καὶ Συμεὼν ὁ Θεσσαλονίκης καὶ αἱ ἀπαρχῆς Διατάξεις καὶ τὰ κοινὰ τυπικὰ τῶν Ἱεροσολυμιτῶν καὶ Στουδιτῶν, καὶ πάντα ἁπλῶς τὰ ἴδια τυπικὰ τῶν βασιλικῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἀλλὰ καὶ αὐτὸ τοῦτο, τὸ νὰ ὀνομάζηται ἡ Τεσσαρακοστὴ μεγάλη, φανερώνει ὅτι εἶναι καὶ ἄλλαι νηστεῖαι, αὐτὴ ὅμως ὑπερέχει καθὼς τοῦτο κομψῶς συνάγει Συμεὼν ὁ Θεσσαλονίκης […]
«Νηστεία ἐν τῷ παραδείσῳ ἐνομοθετήθη». Ὅταν ἔδωσε ἐντολή στούς Πρωτοπλάστους νά μή φάγουν τούς καρπούς ἑνός συγκεκριμένου δένδρου, ἔδωσε ἐντολή «νηστείας καί ἐγκρατείας» (ΕΠΕ 6, 26).ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
Αὐτή λοιπόν ἡ θεόσδοτη ἐντολή, τήν ὁποία τήρησε καί ὁ Θεάνθρωπος καί οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι, ὅταν ὀργανώθηκε μέ τή Χάρη τοῦ Παναγίου Πνεύματος ἡ Ἐκκλησία, ἔλαβε τή θέση της στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Καθορίστηκαν μάλιστα οἱ ἡμέρες τῆς νηστείας μέ ἀποφάσεις Συνόδων καί ἱερῶν Κανόνων γιά νά λειτουργοῦν τά πάντα «κατά τάξιν καί εὐσχημόνως» (Α΄ Κορ. ιδ΄ 40).
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου