ΣΤΑΥΡΩΣΙΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ, ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ
ΓΙΑ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ,
ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ‘’ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ’’ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ
[ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: υπομνηματισμός των εδαφίων Ιω.19,16-24]
«εἱστήκεισαν δὲ παρὰ τῷ σταυρῷ τοῦ Ἰησοῦ ἡ μήτηρ αὐτοῦ καὶ ἡ ἀδελφὴ τῆς μητρὸς αὐτοῦ, Μαρία ἡ τοῦ Κλωπᾶ καὶ Μαρία ἡ Μαγδαληνή»(:Είχαν σταθεί δε πλησίον στον σταυρό του Ιησού η μητέρα Του και η αδελφή της μητέρας Του, η Μαρία, η γυναίκα του Κλωπά και η Μαρία η Μαγδαληνή)»[Ιω.19,25]. Το ασθενέστερο φύλο φάνηκε τότε ανδρειότερο· τόσο πολύ πλέον μεταβάλλονταν όλα. Ο ίδιος δε ο Κύριος αναθέτοντας τη μητέρα Του στον μαθητή Του, λέγει: «Ιδού, ο υιός σου».
Πώπω μέγεθος τιμής! Με πόσο μεγάλη τιμή τίμησε τον μαθητή! Διότι, επειδή ο Ίδιος έφευγε πλέον από αυτόν τον κόσμο, παρέδωσε τη φροντίδα της στο μαθητή Του, διότι επειδή όπως ήταν φυσικό ως Μητέρα Του να πονάει και να επιζητεί την προστασία, εύλογα εμπιστεύεται αυτήν σε εκείνον τον μαθητή που ιδιαιτέρως αγαπούσε. Σε αυτόν λέει: «Ιδού η μητέρα σου». Αυτά δε τα έλεγε, για να τους συνδέσει στην αγάπη· κάτι που βέβαια όταν το αντιλήφθηκε ο μαθητής, «ἔλαβεν αὐτὴν εἰς τὰ ἴδια».
Γιατί όμως δε μνημόνευσε καμία άλλη γυναίκα, παρά το ότι βέβαια και άλλη βρισκόταν εκεί; Για να μας διδάξει να απονέμουμε κάτι περισσότερο στις μητέρες μας· διότι όπως όταν οι γονείς αντιτίθενται σε πνευματικά ζητήματα, δεν πρέπει ούτε να τους γνωρίζουμε, έτσι και όταν δε μας εμποδίζουν σε τίποτε, πρέπει να απονέμουμε σε αυτούς όλη την πρέπουσα τιμή, και απέναντι των άλλων να θέτουμε αυτούς σε πρώτη μοίρα, διότι μας γέννησαν,μας ανέθρεψαν και υπέστησαν μύρια δεινά. Έτσι και του αιρεσιάρχη Μαρκίωνος την αναισχυντία αποστομώνει[ μεγάλος αιρετικός του 2ου αιώνος,οπαδός του Γνωστικισμού· δίδασκε, μεταξύ άλλων,ότι ο Χριστός δε γεννήθηκε πράγματι εκ της Μαρίας],διότι εάν δεν γεννήθηκε κατά σάρκα,ούτε μητέρα είχε, για ποιο λόγο δείχνει τόση πρόνοια μόνο γι’αυτήν;
«Μετὰ τοῦτο εἰδὼς ὁ Ἰησοῦς ὅτι πάντα ἤδη τετέλεσται(:Έπειτα από το συμβάν αυτό ο Ιησούς, αφού γνώρισε καθαρότατα ότι όλα όσα είχαν προείπει οι προφήτες και όσα άλλα είχε προαποφασίσει η αγαθότητα και η δικαιοσύνη του Θεού εκπληρώθηκαν τελείως)», δηλαδή ότι δε λείπει τίποτε που να μην έχει εκπληρωθεί σύμφωνα με το σχέδιο της θείας οικονομίας( διότι με όλα φρόντιζε να δείξει τον θάνατο αυτόν ως κάτι το πρωτοφανές, εφόσον το παν εξαρτιόταν από την εξουσία Εκείνου που πέθαινε, και προηγουμένως δεν επερχόταν ο θάνατος στο σώμα, παρά μόνο έως ότου ήθελε Εκείνος, ήθελε δε να αποθάνει μετά την εκπλήρωση των πάντων·

για τον λόγο αυτό και έλεγε: « Κανείς δεν έχει την δύναμη να μου αφαιρέσει την ζωή. Αλλά εγώ από τον εαυτό μου και την θέλησή μου θυσιάζω αυτήν. Έχω εξουσία να προσφέρω την ζωή μου, και έχω εξουσία να την πάρω πάλι πίσω. Αυτήν την εντολή και την εξουσία έχω λάβει και ως άνθρωπος από τον Πατέρα μου»[Ιω.10,18]), γνωρίζοντας λοιπόν ότι τα πάντα είχαν εκπληρωθεί, λέγει «διψῶ», εκπληρώνοντας εδώ και πάλι μια άλλη σχετική προφητεία[ Ψαλμ. 68,22: «καὶ ἔδωκαν εἰς τὸ βρῶμά μου χολὴν καὶ εἰς τὴν δίψαν μου ἐπότισάν με ὄξος(:Όταν δε πείνασα, μου έδωκαν αντί φαγητού χολή, και όταν δίψασα, μου έδωκαν να πιω ξίδι)».
Εσύ όμως σε παρακαλώ, σκέψου την βδελυγμία των όσων παρευρίσκονταν εκεί διότι και αν ακόμη έχουμε απείρους εχθρούς και πάθαμε από αυτούς ανεπανόρθωτα κακά, βλέποντάς τους να θανατώνονται, τους λυπούμαστε, αυτοί όμως ούτε έτσι κατευνάστηκε η εμπάθειά τους για Αυτόν, ούτε ηρέμησαν κάπως με τα όσα έβλεπαν να γίνονται, αλλά εξαγριώνονταν περισσότερο και επαύξαναν την ειρωνεία και προσφέροντας σε Αυτόν ξύδι με ένα σφουγγάρι( Ιω.19,29: «σκεῦος οὖν ἔκειτο ὄξους μεστόν· οἱ δὲ πλήσαντες σπόγγον ὄξους καὶ ὑσσώπῳ περιθέντες προσήνεγκαν αὐτοῦ τῷ στόματι(:Βρισκόταν κάτω εκεί ένα δοχείο γεμάτο ξύδι. Αυτοί δε που άκουσαν τον λόγο του Ιησού, βούτηξαν ένα σφουγγάρι στο δοχείο αυτό, το γέμισαν ξύδι και αφού το έβαλαν ανάμεσα σε ένα κλωνάρι υσσώπου, το έφεραν κοντά στο στόμα Του)»), αυτό Του έδιναν να πιει, όπως το προσφέρουν αυτό στους καταδίκους, διότι και το ύσσωπο για τον σκοπό αυτό παρέχεται.
«ὅτε οὖν ἔλαβε τὸ ὄξος ὁ Ἰησοῦς εἶπε, τετέλεσται, καὶ κλίνας τὴν κεφαλὴν παρέδωκε τὸ πνεῦμα(:Όταν, λοιπόν, ο Ιησούς πήρε το ξύδι, είπε: “όλα έχουν πλέον τελειώσει· το άγιο σχέδιο του Θεού και όλες οι προφητείες έχουν εκπληρωθεί. Η σωτηρία των ανθρώπων είναι πλέον γεγονός βεβαιότατο”. Και αφού έκλινε την κεφαλή, παρέδωσε μόνος Του, με την εξουσία που είχε, το πνεύμα στον Πατέρα)»[Ιω.19,30].
Είδες ότι όλα τα κάνει ατάραχος και με εξουσία και κύρος; Και αυτό το φανερώνει και αυτό που ακολουθεί. Όταν δηλαδή όλα τακτοποιήθηκαν, «κλίνας τὴν κεφαλὴν»(διότι το κεφάλι δεν είχε διαπεραστεί με καρφιά, όπως το υπόλοιπο σώμα), «παρέδωκε τὸ πνεῦμα», δηλαδή εξέπνευσε. Και όμως, η τελευταία εκπνοή δεν αφήνεται μετά την κλίση της κεφαλής, εδώ όμως συνέβη το αντίθετο· διότι δεν έκλινε την κεφαλή επειδή εξέπνευσε, πράγμα που συμβαίνει με εμάς, αλλά αφού πρώτα έκλινε την κεφαλή, τότε εξέπνευσε· με όλα αυτά έδειξε ο ευαγγελιστής ότι ο Ιησούς ήταν Κύριος του παντός.
Αλλά οι Ιουδαίοι πάλι, «οἱ διυλίζοντες τὸν κώνωπα, τὴν δὲ κάμηλον καταπίνοντες»[Ματθ.23,24],ενώ διέπραξαν ένα τόσο μεγάλο τόλμημα, εξετάζουν με ακρίβεια το ποια ημέρα της εβδομάδας ήταν. Πιο συγκεκριμένα:«Οι Ιουδαίοι, φρόντισαν εν τω μεταξύ να μη μείνουν επάνω στον σταυρό τα σώματα των κρεμασθέντων κατά την διάρκεια του Σαββάτου. Διότι η ημέρα αυτή της σταυρώσεως ήταν ημέρα προπαρασκευής για το Πάσχα που θα γιόρταζαν την επόμενη ημέρα. Ήταν δε μεγάλη και επίσημη η ημέρα εκείνη του Σαββάτου, που θα άρχιζε αμέσως μόλις βασίλευε ο ήλιος, διότι συνέπιπτε με την πρώτη ημέρα του πάσχα.
Παρεκάλεσαν, λοιπόν, τον Πιλάτο να σπάσουν οι στρατιώτες τα σκέλη των σταυρωθέντων, για να συντομευθεί έτσι ο θάνατός τους, και να τους πάρουν από εκεί πριν δύσει ο ήλιος, για να μη βεβηλωθεί η εορτή του πάσχα. Ήρθαν πράγματι οι στρατιώτες στον Γολγοθά κατά διαταγή του Πιλάτου και του μεν πρώτου ληστή έσπασαν τα σκέλη, όπως επίσης και του άλλου, που είχε σταυρωθεί μαζί με τον Ιησού. Όταν όμως ήλθαν στον Ιησού, επειδή είδαν, ότι Αυτός είχε ήδη πεθάνει, δεν Του έσπασαν τα σκέλη, αλλά ένας στρατιώτης, για κάθε ενδεχόμενο, Του τρύπησε την πλευρά με τη λόγχη· και αμέσως έτρεξε από εκεί αίμα και νερό καθαρό, πράγμα παράδοξο και πρωτοφανές για ένα νεκρό»[Ιω.19,31-34].
Βλέπεις πόσο ισχυρή είναι η αλήθεια; Με εκείνα που εκείνοι διαπράττουν, με αυτά εκπληρώνεται η προφητεία· καθόσον με αυτές τις ενέργειες εκείνων, άλλη μία προφητεία εκπληρώνεται· διότι αφού ήλθαν οι στρατιώτες, των μεν δύο ληστών έθραυσαν τα σκέλη, του Χριστού όμως όχι. Ωστόσο αυτοί, για να ευχαριστήσουν τους Ιουδαίους, τρύπησαν την πλευρά Του με τη λόγχη και, αν και νεκρό πλέον το σώμα, το εξύβριζαν.
Ω, πόσο μιαρή και επικατάρατη ήταν η προαίρεσή τους!... Όμως μη θορυβηθείς, ούτε να γίνεις κατηφής από αυτό, αγαπητέ· διότι εκείνα που εκείνοι έπρατταν από την κακή τους πρόθεση, αυτά απέβαιναν προς όφελος της αλήθειας· καθόσον και γι’ αυτήν την ενέργειά τους υπήρχε προφητεία που έλεγε: «ὄψονται εἰς ὃν ἐξεκέντησαν(:Θα στρέψουν τα βλέμματά τους προς εκείνον, τον οποίο ελόγχισαν)»[Ζαχ.12,10].Και όχι μόνο αυτό, αλλά το τόλμημα αυτό έγινε απόδειξη ενίσχυσης της πίστεως σε εκείνους που δεν επρόκειτο να πιστέψουν, όπως δηλαδή στον Θωμά και όσους έδειξαν παρόμοια δυσπιστία.
Συγχρόνως με αυτό διενεργείτο και ένα απόρρητο μυστήριο· διότι από τη λογχισμένη πλευρά του Ιησού, «ἐξῆλθεν αἷμα καὶ ὕδωρ». Αυτές δε οι πηγές αίματος και ύδατος που ανέβλυζαν από το νεκρό σώμα του Ιησού δε δημιουργήθηκαν απλά και ως έτυχε, αλλά επειδή από αυτά τα δύο συστήθηκε η Εκκλησία. Και γνωρίζουν όσοι μετέχουν στα μυστήριά της, ότι δια ύδατος αναγεννώνται μέσω του Βαπτίσματος, δι’ αίματος δε και σαρκός του Ιησού τρέφονται και ενισχύονται μέσω του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας.Από εδώ λαμβάνουν αρχή τα μυστήρια,ώστε όταν προσέρχεσαι στο φρικτό ποτήριο, να προσέρχεσαι έτσι, έχοντας δηλαδή την επίγνωση ότι πίνεις από αυτήν την ίδια τη λογχισμένη πλευρά του Κυρίου.
«καὶ ὁ ἑωρακὼς μεμαρτύρηκε, καὶ ἀληθινὴ αὐτοῦ ἐστιν ἡ μαρτυρία, κἀκεῖνος οἶδεν ὅτι ἀληθῆ λέγει, ἵνα καὶ ὑμεῖς πιστεύσητε. ἐγένετο γὰρ ταῦτα, ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῇ, ὀστοῦν οὐ συντριβήσεται αὐτοῦ. καὶ πάλιν ἑτέρα γραφὴ λέγει· ὄψονται εἰς ὃν ἐξεκέντησαν(:Αυτό το μέγα και συμβολικό γεγονός, εκείνος που το είδε με τα ίδια του τα μάτια (δηλαδή ο Ιωάννης ο Ευαγγελιστής) το βεβαίωσε κατά τον πλέον επίσημο τρόπο και η μαρτυρία του αυτή είναι απολύτως αληθινή. Και εκείνος γνωρίζει πολύ καλά ότι λέγει την αλήθεια για το θαυμαστό αυτό γεγονός, ώστε και εσείς να πιστέψετε.
Διότι έγιναν όλα αυτά, για να εκπληρωθεί η προφητεία της Γραφής: «Δεν θα συντριβεί κανένα από τα οστά Του». Και πάλι άλλη προφητεία της Γραφής λέγει: « Θα ιδούν Εκείνον, τον οποίον ελόγχισαν»)»[Ιω.19,35-37]. Δηλαδή, «δεν το άκουσα από άλλους, αλλά ο ίδιος το είδα με τα μάτια μου,παρευρισκόμενος εκεί,και η μαρτυρία μου είναι αληθινή». Πολύ εύλογα· διότι περιγράφει μία διαπραχθείσα ύβρη· δεν περιγράφει κάτι το θαυμαστό, ώστε να σου δημιουργήσει υποψία η περιγραφή, αλλά ο ίδιος, φράζοντας τα στόματα των αιρετικών και προλέγοντας τα μελλοντικά μυστήρια και διαβλέποντας τον θησαυρό που υπάρχει σε αυτά, περιγράφει με ακρίβεια το συμβάν.
Εκπληρώνεται δε και εκείνη η προφητεία, ότι «ὀστοῦν οὐ συντριβήσεται αὐτοῦ(:Δεν θα συντριβή κανένα από τα οστά του)»[Ψαλμ.33,21]. Διότι, αν και ειπώθηκε αυτό, κατά τα χρόνια της Παλαιάς Διαθήκης, για τον αμνό των Ιουδαίων, όμως στην πραγματικότητα ο τύπος αυτός προειπώθηκε και βρήκε εφαρμογή περισσότερο σε αυτό το γεγονός. Για τον λόγο αυτό ανέφερε ο Ευαγγελιστής Ιωάννης και τον προφήτη. Επειδή δηλαδή αναφέροντας συνεχώς τον εαυτό του, ίσως δε φαινόταν ότι είναι αξιόπιστος, αναφέρει τον Μωυσή, λέγοντας ότι, ούτε αυτό συνέβη τυχαία, αλλά προελέχθη ευθύς εξαρχής: «ἐγένετο γὰρ ταῦτα, ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῇ, ὀστοῦν οὐ συντριβήσεται αὐτοῦ»[ Ιω.19,36].
Και πάλι στον προφήτη αποδίδει την αξιοπιστία τω γεγονότων που διηγείται. Αυτά δε τα είπα, λέγει, για να μάθετε ότι είναι μεγάλη η σχέση του τύπου προς την αλήθεια. Βλέπεις πόση φροντίδα καταβάλλει, ώστε να γίνει πιστευτό εκείνο που θεωρείται επονείδιστο και που προξενεί ντροπή; Καθόσον και το να εξυβρίσει ο στρατιώτης το σώμα, ήταν πολύ πιο χειρότερο από το να σταυρωθεί. Αλλά όμως και αυτά, λέγει, τα είπα, και τα είπα μάλιστα με πάρα πολλή προθυμία, «ἵνα καὶ ὑμεῖς πιστεύσητε (:με σκοπό και εσείς να πιστέψετε )». Κανείς λοιπόν να μην απιστεί, ούτε από ντροπή να υποτιμά όσα ανήκουν σε εμάς· διότι εκείνα που θεωρούνται τα κατεξοχήν ατιμωτικά, αυτά αποτελούν το καύχημα των δικών μας αγαθών.