ΠΕΡΙ ΜΗ ΧΡΕΙΑΣ ΧΡΙΣΕΩΣ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΔΙ ΑΓΙΟΥ ΜΥΡΟΥ

 

ΟΤΙ ΟΥ ΧΡΕΙΑ ΧΡΙΣΕΩΣ ΜΥΡΟΥ

ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΣΚΕΥΩΝ

Ἀλλ᾽ εἰπέ μοι, εἶναι χρεία νὰ μυρώνωνται αἱ ἅγιαι Εἰκόνες ἤ οὐ; Ὅτι φιλονεικοῦσι τινὲς περὶ τούτου ἄνευ ἀποδείξεως ἐκ τῶν θείων Πατέρων.

Ἕως τοῦ καιροῦ τῆς Ζ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου δὲν φαίνεται πουθενὰ νὰ εἶπέ τις διὰ εὐχὰς καὶ μύρωμα τῶν ἁγίων Εἰκόνων, ἐπειδὴ ἡμεῖς τὸν τύπον προσκυνοῦμεν καὶ τιμῶμεν ἐκείνου, ὁ ὁποῖος εἶναι τύπος καὶ εἰκών· καθὼς προσκυνοῦμεν καὶ τὸν τύπον τοῦ Τιμίου Σταυροῦ εἰς ὅ,τι ὕλην καὶ ἄν εἶναι καὶ ποτὲ Σταυρὸν δὲν μυρώνουσι, διότι τὸ μέγα Μῦρον χριόμενον ἄλλα χαρίσματα χαρίζει διὰ Πνεύματος Ἁγίου εἰς ἐκείνους, τοὺς Ὁποίους χρεία εἶναι νὰ τὰ ἔχουν, ὡς ἐδιδάχθημεν εἰς τὸ Βάπτισμα τῶν Χριστιανῶν, καθ᾽ ὅ ὕστερον μυρώνεται ὁ βαπτισθείς, καὶ τὰ ἀπολαμβάνει· τὰ ὁποῖα χαρίσματα χρεία δὲν εἶναι νὰ δίδωνται εἰς τύπον Σταυροῦ καὶ Εἰκόνων. Λοιπὸν οὔτε Εὐχῆς, οὔτε Μύρου χρεία ἐπ᾽ αὐτοῖς.

 

 

Ἀλλ᾽ ἐκ τῶν Πρακτικῶν τῆς Ζ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου συμπεραίνομεν, τοῦτο φαίνεται νὰ εἶναι ἐφεύρεμα τῶν εἰκονομάχων, καὶ διδασκαλία αὐτῶν μὲ ἄλλον τρόπον πονηρὸν καὶ κακόφρονα νὰ ἐξουθενώσουν τὰς ἁγίας Εἰκόνας. Ἀλλ᾽ ἡ αὐτὴ ἁγία Σύνοδος ταύτην τὴν παγίδα συνέτριψε, κελεύουσα Εὐχὴ ἐπὶ ἁγίων Εἰκόνων νὰ μὴ ἀναγινώσκεται· καὶ ἑπόμενον εἶναι, οὔτε Μύρου χρῖσις, ὅτι δι᾽ εὐχῆς τοῦτο γίνεται. Καὶ ὅρα ἐν τόμῳ Β’ καινῶν Συνοδικῶν, φύλ. 844, ἔνθα ὁ εἰκονομάχος Γρηγόριος λέγει: «Οὔτε εὐχὴν ἱερὰν ἁγιάζουσα αὐτὴν (δηλαδὴ τὴν Εἰκόνα), ἵνα ἐκ τούτου πρὸς τὸν Ἅγιον ἐκ τοῦ κοινοῦ προσενεχθῇ, ἀλλὰ μένῃ κοινὴ καὶ ἄτιμος, ὡς ἀπήρτησεν αὐτὴν ὁ Ζωγράφος».

Στοχάσου παγίδα τῶν Εἰκονομάχων, οἱ ὁποῖοι λέγοντες τὰς Εἰκόνας κοινὰς καὶ ἀτίμους, μᾶς συμβουλεύουν διὰ νὰ ἀναγινώσκωμεν ἐπ᾽ αὐτὰς τὰς Εἰκόνας Εὐχάς, διὰ νὰ ἔχουν τάχα τὸν ἁγιασμὸν ἐκ τῶν Εὐχῶν, καὶ ἑπομένως τοῦ Μύρου, ὅτι ἀλλέως εἶναι κοινή, ἄτιμος καὶ τὸ οὐδέν· μὴ στοχαζόμενοι, ὅτι ἡμεῖς τὰς Εἰκόνας τιμῶμεν καὶ προσκυνοῦμεν διὰ τὸν τύπον, ὄχι διὰ τὴν Εὐχὴν καὶ τὸ Μύρον. Ὁ ῥηθεὶς Γρηγόριος Ἐπίσκοπος Νεοκαισαρείας φαίνεται μετανοήσας διὰ τὴν εἰκονομαχίαν, καὶ Λίβελλον δοὺς ἐσυγχωρήθη ὑπὸ τῆς Συνόδου καὶ συνεκάθησε.

Ἀλλ᾽ ἡ ἁγιωτάτη αὕτη Σύνοδος ἀντέστη μὲ ζῆλον θεῖον, καὶ ἀπολογεῖται εἰς ταῦτα διὰ Πνεύματος Ἁγίου, καὶ τὴν πονηρὰν συμβουλὴν καὶ κακόφρονα γνώμην τῶν εἰκονομάχων δὲν δέχεται, προστάττουσα Εὐχὰς ἐπὶ τῶν ἁγίων Εἰκόνων νὰ μὴ γίνωνται, καὶ ἑπομένως οὔτε χρῖσις Μύρου. Λέγει γὰρ τοῦτο ρητῶς:

«Καὶ τ᾽ ἀληθὲς ἀκουσάτωσαν (οἱ Εἰκονομάχοι)· πολλὰ τῶν ἐν ἡμῖν καθιερωμένων Εὐχὴν ἱερὰν οὐ δέχονται, αὐτόθεν ἐξ αὐτοῦ τοῦ ὀνόματος πλήρη ὄντα ἁγιασμοῦ τε καὶ χάριτος. Τοὔνεκεν ὡς σεπτὰ καὶ τιμῶμεν καὶ ἀσπαζόμεθα· αὐτὸς οὖν ὁ τύπος τοῦ ζωοποιοῦ Σταυροῦ χωρὶς Εὐχῆς ἱερᾶς γινόμενος παρ᾽ ἡμῖν, σεβάσμιός ἐστι, καὶ ἀρκούμεθα τῷ τύπῳ αὐτοῦ λαμβάνειν τὸν ἁγιασμόν, διά τε τῆς γινομένης παρ᾽ ἡμῶν εἰς αὐτὸν προσκυνήσεως, τῆς τε μετώπῳ σημειώσεως, καὶ τῆς ἐν τῷ ἀέρι διὰ δακτύλων γινομένης σφραγῖδος ἀποδιώκειν δαίμονας ἐλπίζομεν· ὡσαύτως καὶ ἐπὶ τῆς Εἰκόνος, διὰ τῆς τοῦ ὀνόματος σημασίας εἰς τὴν τοῦ πρωτοτύπου τιμὴν ἀναφερόμεθα, καὶ ἀσπαζόμενοι ταύτην καὶ τιμητικῶς προσκυνοῦντες, μεταλαμβάνομεν ἁγιασμοῦ. Ἐπεὶ καὶ ἱερὰ διάφορα Σκεύη ἔχοντες, ταῦτα ἀσπαζόμεθα καὶ περιπτυσσόμεθα, καὶ ἁγιασμόν τινα εἰληφέναι παρ᾽ αὐτῶν ἐλπίζομεν· ἤ καὶ τὸν Σταυρόν, καὶ τὰ ἱερὰ Σκεύη φληναφήσουσι κοινὰ καὶ ἄτιμα εἶναι, ὡς ἀπήρτησεν αὐτὰ ὁ Τέκτων (τεχνίτης) καὶ ὁ Ζωγράφος, καὶ ὁ Ὑφάντης, ἐπειδὴ οὐκ ἔχουσιν Εὐχὴν ἱερὰν ἁγιάζουσαν αὐτά, ἤ καὶ τὰς σεπτὰς Εἰκόνας ὡς ἱεράς, καὶ ἁγίας, καὶ τιμίας ἀποδέξονται».

Ταῦτα ἐλέχθησαν καὶ ἐκυρώθησαν παρὰ τῆς ἁγίας Οἰκουμενικῆς [Ζ’] Συνόδου πρὸς ἀνατροπὴν τῆς κακοφροσύνης καὶ πονηρᾶς παγῖδος τῶν εἰκονομάχων καὶ στοχάσου δι᾽ ἀγάπην Θεοῦ, ὅτι καθὼς ὁ τίμιος καὶ ζωοποιὸς Σταυρὸς οὔτε εὐχὴν πρὸς ἁγιασμὸν ἔχει, οὔτε τὰ ἄλλα ἅγια Σκεύη, Δισκοπότηρον, Ἀστήρ, Λόγχη καὶ τὰ Καλύμματα, καὶ προσκυνοῦμεν καὶ ἀσπαζόμεθα αὐτά, οὕτω καὶ αἱ ἅγιαι Εἰκόνες, οὔτε εὐχήν, οὔτε μύρωμα χρεία εἶναι νὰ δέχωνται· εἰ δὲ καί τινες μυρώνουσι Δισκοπότηρον, καὶ δι᾽ αὐτὰ εἶναι τυπωμέναι εὐχαί, καθὼς εἶναι καὶ τυπωμέναι εὐχαὶ διὰ μύρωμα τῶν Εἰκόνων, τοῦτο ἐξ ἀρχῆς ἐφεύρεμα εἶναι τῶν Εἰκονομάχων, ἤ μετὰ ταῦτα τινὸς ἄφρονος ἐπίνοια, καὶ ἐν τοῖς τύποις τὰ τοιαῦτα δὲν στοχάζονται, καὶ οἱ εὑρίσκοντες τυπωμένα δέχονται ἐνεργοῦντες, μὴ γινώσκοντες, ὅτι αὐτὰ εἶναι ἀπαράδεκτα, καὶ κεκωλυμένα παρὰ ἁγιωτάτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου· καὶ δὲν εἶναι τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἡμῶν ψῆφος καὶ παράδοσις, ἀλλὰ σπορεὺς ζιζανίων ταῦτα ἐσύνθεσε, καὶ εἰς τύπον ἔβαλεν.

Εἰ δέ τις ἀνθίσταται ἀλόγως ἐν τούτῳ, καὶ ἐκ τῆς τοῦ τύπου γραφῆς συνεθισθεὶς εἰς πείσματος ἔπεσεν ἐπιμονήν, τὸν ἐρωτῶ· ὦ ἀδελφέ, προσκυνεῖς τὸν τίμιον καὶ ζωοποιὸν Σταυρὸν ἄνευ εὐχῆς ὄντα, καὶ ἀμύρωτον; Τὸ ἅγιον θαυματουργὸν Μανδήλιον τῆς Εἰκόνος τοῦ Χριστοῦ μυρωμένον ἦτον; Τὰς Εἰκόνας, αἱ ὁποῖαι ζωγραφοῦνται ἐπάνω τῶν θυρῶν τῶν Ἐκκλησιῶν, καὶ ἄλλας ἔξω καὶ ἔνδον τοῖς τοίχοις τῶν Ἐκκλησιῶν, καὶ τὰς προκυνοῦμεν, μυρωμέναι εἶναι; Ἄχ ἀδελφέ· ἄν τὰ κεκωλυμένα παρὰ τῶν Οἰκουμενικῶν ἁγίων Συνόδων δὲν φυλάξωμεν, ἕπεται κάθε πλάνην νέαν εὐκόλως καὶ ἀλόγως νὰ δεχώμεθα· μὴ γένοιτο, ὅτι ἡμεῖς διὰ Κανόνων καὶ ἱερῶν Παραδόσεων βαδίζομεν, καὶ Ὀρθόδοξοι ἀπλανεῖς χρηματίζομεν· ὅτι Θεὸς διὰ τοῦ Προφήτου Ἱερεμίου οὕτω μᾶς προστάζει: «στῆτε ἐπὶ ταῖς ὁδοῖς καὶ ἴδετε, καὶ ἐρωτήσατε τρίβους Κυρίου αἰωνίους, καὶ ἴδετε, ποῖά ἐστιν ἡ ὁδὸς ἡ ἀγαθὴ καὶ βαδίσατε ἐν αὐτῇ, καὶ εὑρίσκετε ἁγιασμὸν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν». Καὶ πάλιν ἡ θεία Γραφὴ μᾶς προστάζει: «γίνεσθε δόκιμοι τραπεζῖται, τὰ μὲν ἀποδοκιμάζοντες, τὸ δὲ καλὸν κατέχοντες».

Ἀλλ᾽ ἴσως ἐρωτήσῃ τίς, πόθεν ἐν ταῖς ἐσχάταις ταύταις ἡμέραις ἔλαβε τὴν ἀρχὴν τοῦτο τὸ δι᾽ Εὐχῆς μύρωμα τῶν Εἰκόνων, κωλυόμενον ὑπὸ τῆς ἁγίας Οἰκουμενικῆς Ζ’ Συνόδου; Ἀποκρινόμεθα, ὅτι ἴσως ἔλαβε τὴν ἀρχὴν ἀπὸ ἑνὸς Ἀρχιερέως Ἐπαρχίας μεγάλης (ὅρα τὸν Μακάριον Δοσίθεον ἐν τῷ περὶ τῶν πατριαρχευσάντων ἐν Ἱεροσολύμοις Βιβλ. ζ’, Κεφ. β’, Παραγρ. δ’), ὁ ὁποῖος κατεσκεύαζεν Ἀγάλματα καὶ Εἰκόνας ἐκ κηροῦ, μύρου καὶ βαλσάμου καὶ ὕδατος ἁγιασμοῦ, καὶ ἔπεμπε τοῖς Βασιλεῦσι δῶρον· καὶ ὁ Μακάριος Δοσίθεος ταῦτα ἀνατρέπει, λέγων: «Ἡμεῖς οὐ διὰ τὴν ὕλην, καὶ τὰ τοιαῦτα, ἀλλὰ διὰ τὸν τύπον προσκυνοῦμεν τὰς Εἰκόνας». Ὅρα ἐκεῖ, καὶ εὑρήσεις πολλά. (Βλ. Ἐπισκόπου Καμπανίας Θεοφίλου, Ταμεῖον Ὀρθοδοξίας, ἔκδ. ε’ ὑπὸ Ἰω. Μουστακοπούλου, Ἀθῆναι 1908, Κεφ. ΝΔ’, σελ. 105-107).

 

Ὅθεν, πλέον παραδοσιακὴ κρίνεται ἡ πρᾶξις τινῶν, οἵτινες τὰ ἱερὰ Σκεύη πρὶν νὰ θέσουν εἰς χρῆσιν διὰ πρώτην φοράν, πλύνουσι καλῶς καὶ εἶτα ραντίζουν ἁπλῶς δι᾽ Ἁγιασμοῦ, ἐγκαινιάζοντες τρόπον τινὰ ταῦτα εἰς ἐκκλησιαστικὴν χρῆσιν.

 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΚΑΙ ΤΟΥ ΑΓΙΩΤΑΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΚΥΡΙΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΕΠ᾽ ΑΥΤΑΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΩΤΑΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ ΚΥΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΤΟΥ ΒΑΛΣΑΜΩΝ.

 

Ἐρώτησις Γ’.

Τὰ τῶν ἁγίων Ποτηρίων καὶ τῶν ἁγίων Δίσκων σκεπάσματα, καὶ ἡ λοιπὴ ὡσαύτως ἑτοιμασία Τραπέζης τῆς ἁγίας, καὶ τὰ ἀγγεῖα, ἐν οἷς τὰ ἅγια Βαπτίσματα γίνονται, διὰ εἰδικῶν εὐχῶν ἁγιάζονται, ἤ ἀρκεῖ τούτοις εἰς ἁγιασμὸν ἡ τῶν ἁγίων κοινωνία καὶ μέθεξις;

Ἀπόκρισις.

Ἐπίστευσε, φησίν, Ἀβραὰμ τῷ Θεῷ, καὶ ἐλογίσθη αὐτῷ εἰς δικαιοσύνην· διὸ καὶ ἡμεῖς πιστεύομεν ἁγιάζεσθαι τὰ Ποτηροκαλύμματα, καὶ τὰ Δισκοκαλύμματα, καὶ τὰ λοιπά, ἅμα τῷ τεθῆναι εἰς τὴν ἁγίαν Τράπεζαν, καὶ καλύψαι τὰ ἅγια, καὶ εἰδικῶν εὐχῶν εἰς τὸ ἁγιασθῆναι μὴ δέεσθαι...

Ὅσα γοῦν καθολικαῖς Ἐκκλησίαις, ἤ θείοις Ναοῖς Μοναστηρίων προσάγονται παρά τινων, σκεπάσματα δηλονότι ἁγίων Ποτηρίων καὶ ἁγίων Δίσκων, ἀλλὰ μὴν καὶ ἕτερά τινα Σκεύη, ἐπὶ πλάτος καὶ Εἰκονίσματα, διὰ χειρὸς ἐπισκοπικῆς ἤ ἱερατικῆς, ἀπεντεῦθεν ὡς ἀνατεθειμένα τῷ Θεῷ γίνονται ἅγια καὶ ἱερά...

(Βλ. Σύνταγμα θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων, Ράλλη-Ποτλῆ, τ. Δ’, σελ. 450)

 

Ὑπεύθυνος διά τό Ἠλεκτρονικόν Περιοδικόν: «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΘΗΣΑΥΡΙΣΜΑΤΑ». Ὀ Ἐπίσκοπος Κήρυκος (κατά κόσμον Μηνᾶς Κοντογιάννης), Μητροπολίτης Μεσογαίας, Λαυρεωτικῆς και Αχαρνων.