ΕΠΙΣΤΟΛΗ 66 ΜΕΓΑΛΟΥ ΠΡΟΣ ΜΕΓΑΝ ΑΘΑΝΑΣΙΟΝ

 

at April 29, 2021

 

Μεγάλου Βασιλείου, επιστολή 66-η στον Επίσκοπο Αλεξανδρείας Αθανάσιο.

 Σημειωμα του «Αντιαιρετικου Αγωνος» 

Δημητρη σου στελνω την υπ  αριθμ. 66 επιστολήν του Μεγαλου Βασιλείου καί σε παρακαλω να την δημοσιευσης εις τόν Ομολογητην Ιεραρχην Ματθαιον, διοτι μπορουν να την διαβασουν περισσότεροι προσθετοντας καί την εξης σημείωσιν:  «Παρακαλουμεν να μελετηθει από ολους καί ιδιαιτερως από εκείνους οι οποίοι επιμένουν να αρνουνται την από 27 Ιαν. 2019 επιτευχθεισαν ενωσιν».   

(Γράφηκε στους πρώτους μήνες του 371 εξ αιτίας του σχίσματος της Αντιοχείας και υπογραμμίζει με τρόπο έξοχο τον παντεπισκοπικό ρόλο του Μεγάλου Αθανασίου στα πράγματα της Εκκλησίας. Διαβάζοντας κανείς και την επομένη επιστολή 69, διαπιστώνει πως ο Μ. Αθανάσιος αποτελούσε την κορυφή μεταξύ των επισκόπων. Ήταν ο ιερός άνδρας στον οποίο αναγνώριζαν πρωτείο φροντίδας για την καθολική Εκκλησία, πρωτείο αγώνων για τη γνησιότητα της πίστεως και πρωτείο αληθείας, διότι, ένεκα των παραπάνω, ο Θεός τον Αθανάσιο εισάκουε περισσότερο από κάθε άλλον επίσκοπο και σ’ αυτόν πιο πολύ φανέρωνε το θέλημά του, την αλήθειά του. Είναι θαυμαστό ότι αυτά διατυπώνονται για τη γηραιά κορυφή, τον κουρασμένο πλέον στύλο της Εκκλησίας, από άνδρα που σ’ ένα-δυό χρόνια θα πάρει τη θέση του. Με την κοίμηση του Αθανασίου († 373) κορυφή και πρωταγωνιστής της Εκκλησίας γίνεται ο Βασίλειος.)

1. Έχω την εντύπωση πως κανέναν άλλο δεν λυπεί πιο πολύ από την τιμιότητά σου η παρούσα κατάσταση των Εκκλησιών, ακριβολογώντας θα την έλεγα σύγχυση. Σου συμβαίνει αυτό, καθώς συγκρίνεις τα παλαιά με τα τωρινά (1) και συλλογίζεσαι πόσο τα δεύτερα έχουν αλλάξει από τα πρώτα κι ότι, αν με την ίδια ύπουλη ορμή εξελιχθούν τα πράγματα, κανένα εμπόδιο δεν θα υπάρξει σε λίγο καιρό για να προσαρμοσθούν ολότελα σε κάποιο άλλο σχήμα οι Εκκλησίες.

Πολλές φορές, συγκεντρώνοντας τον εαυτό μου, αναρωτήθηκα. Αν το ξεστράτισμα των Εκκλησιών μας είναι τόσο αξιοδάκρυτα φανερό, πως είναι επόμενο να το νιώθει όποιος έχει βαθειά γνώση της παλαιάς ευστάθειας και της ομόνοιας γύρω από την πίστη, που στόλιζαν τις Εκκλησίες του Θεού; Αλλά, όπως η πολλή λύπη κυκλώνει την τελειότητά σου, έτσι νομίζω πως πρέπει κι η μέριμνα για τις Εκκλησίες να ενδιαφέρει πιο πολύ τη φρόνησή σου.

Από καιρό γνωρίζω καλά κι ο ίδιος, από την όχι και τόσο βαθειά αντίληψη που έχω για τα πράγματα, ένα δρόμο βοήθειας για τις Εκκλησίες μας: Τη σύμπνοια εκ μέρους των δυτικών επισκόπων (2). Έδειξαν ζήλο στην αντιμετώπιση ενός ή δύο ανθρώπων που φωράθηκαν στη Δύση για κακοδοξία. Αν ήθελαν να τον δείξουν και για την παροικία των δικών μας περιοχών, θα προέκυπτε ίσως ωφέλεια στα κοινά μας. Αυτοί που έχουν την εξουσία, θα λάβαιναν υπ’ όψη το αξιόπιστο του πλήθους κι οι σε κάθε τόπο λαοί θα τους ακολουθούσαν αναντίρρητα.

Ποιός λοιπόν άλλος υπάρχει να το πετύχει αυτό, πιο δυνατός από τη δική σου σύνεση; Ποιό μυαλό πιο κοφτερό, για ν’ αντιληφθεί το τι πρέπει να γίνει; Ποιός, για να ενεργήσει τα χρήσιμα δραστηριότερος; Ποιός, στην κακοπάθηση των αδελφών σπλαχνικότερος; Και ποιός σεβαστότερος στη Δύση από τα σεπτά σου γηρατειά;

Τιμιότατε Πατέρα, άφησε μία μνήμη στο βίο, που να είναι αντάξια της ως τώρα δημόσιας συμπεριφοράς σου. Εκείνους τους αναρίθμητους άθλους σου για την ορθοδοξία επίστεψέ τους μ’ αυτό και μόνο το έργο. Στείλε από την αγία Εκκλησία, που βρίσκεται κάτω από σένα, μερικούς άνδρες δυνατούς στην ορθή διδασκαλία, να πάνε στους επισκόπους της Δύσης. Έκθεσέ τους τις συμφορές που μας έπληξαν. Κατάστρωσέ τους τρόπο συμπαράστασης. Γίνε Σαμουήλ στις Εκκλησίες. Συγκακοπάθησε με τα πλήθη που πολεμούνται. Ύψωσε ειρηνικές προσευχές. Ζήτησε χάρη από τον Κύριο, ν’ αφήσει κάποια μνήμη ειρήνης στις Εκκλησίες. Ξέρω πως δεν έχουν δύναμη οι επιστολές για να συμβάλουν σε τόσο μεγάλη υπόθεση. Αλλά ούτε ο ίδιος, έχεις ανάγκη να σε στηρίξουν άλλοι, όπως κι οι γενναιότεροι των πολεμιστών τις προτροπές παιδιών. Λοιπόν κι εμείς δεν διδάσκουμε άνθρωπο που αγνοεί, αλλά εκείνου που τον διακρίνει πολύ ενδιαφέρον και λαχτάρα την ορμή κεντρίζουμε.

2. Για μεν λοιπόν τα λοιπά της Ανατολής, ίσως χρειάζεσαι κι άλλων ακόμα τη συνεργία και πρέπει ν’ αναμένεις τους Δυτικούς. Η ευταξία όμως στην Εκκλησία της Αντιοχείας, από τη δική σου θεοσέβεια εξαρτάται, ώστε τους μεν να κατευθύνεις, τους δε να καθησυχάσεις και να ξανακάνεις δυνατή την Εκκλησία με τη συμφωνία. Ο ίδιος άλλωστε ξέρεις πολύ καλύτερα από κάθε άλλον, πως ακολουθώντας το παράδειγμα των πιο σοφών από τους γιατρούς, οφείλεις ν’ αρχίσεις τη φροντίδα από τα πιο επείγοντα και πιο σοβαρά. Και στις Εκκλησίες της οικουμένης, τι είναι πιο επείγον και πιο σοβαρό από την Αντιόχεια; Αυτήν, αν συμβεί να ξανάλθει σε ομόνοια, τίποτα δεν θα την εμπόδιζε, σαν εύρωστη κεφαλή, σε όλο το σώμα να επιχορηγεί την υγεία. Και πράγματι, τη δική σου σοφία κι ευαγγελική συμπόνια χρειάζονται εκείνης της πόλης τα αρρωστήματα. Που όχι μόνο έχει κομματιασθεί από τους αιρετικούς, αλλά κι απ’ αυτούς που λένε μεταξύ τους πως φρονούν τα ίδια διασπάται.

Αυτή βέβαια την ένωση και την εναρμόνιση σ’ ένα σώμα, μονάχα Εκείνος μπορεί να την πετύχει, που χαρίζει με την ανείπωτη δύναμή του και στα ξερά κόκκαλα την επάνοδο σε νεύρα και σάρκα. Πάντως όμως, τα μεγάλα κατορθώματα ο Κύριος τα πραγματοποιεί με όργανα τους αξίους του ανθρώπους. Πάλι λοιπόν κι εδώ έχουμε την ελπίδα πως στο δικό σου μεγάλο πνευματικό ανάστημα αρμόζει σαν διακονία η αντιμετώπιση τέτοιων δεινών, ώστε να καταπραΰνεις του λαού την ταραχή, να εξαλείψεις τις επί μέρους προεδρίες, να υποτάξεις όλους τον ένα στον άλλο με την αγάπη και να ξαναδώσεις στην Εκκλησία την παλαιά δύναμη.

(1). Η Ανατολή γενικά συγκλονίσθηκε βαθιά παλαιότερα από τον αρειανισμό, τώρα από τη φιλοαρειανική πολιτική των αυτοκρατόρων και τα εσωτερικά σχίσματα, όπως κυρίως το σχίσμα της Αντιοχείας, στην οποία τέσσερις επίσκοποι διεκδικούσαν το θρόνο.

(2). Οι δυτικοί μπορούσαν θετικά τότε να βοηθήσουν τους ανατολικούς, διότι δε γνώρισαν τόσο έντονά τους διωγμούς των αρειανοφρόνων αυτοκρατόρων και διατήρησαν ποσοτικά την Ορθοδοξία περισσότερο απ’ όσο στην Ανατολή.