Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΜΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΥΣ ΑΙΡΕΤΙΚΟΥΣ

Η Ορθόδοξη στάση των Αγίων Πατέρων μας απέναντι στους Αιρετικούς Ο Απόστολος Παύλος Καινή Διαθήκη, ΠΡΟΣ ΓΑΛΑΤΑΣ Κεφ. 1, στίχοι: 8 "ἀλλὰ καὶ ἐὰν ἡμεῖς ἢ ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ εὐαγγελίζηται ὑμῖν παρ' ὃ εὐηγγελισάμεθα ὑμῖν, ἀνάθεμα ἔστω. 9 ὡς προειρήκαμεν, καὶ ἄρτι πάλιν λέγω· εἴ τις ὑμᾶς εὐαγγελίζεται παρ' ὃ παρελάβετε, ἀνάθεμα ἔστω. 10 ἄρτι γὰρ ἀνθρώπους πείθω ἢ τὸν Θεόν; ἢ ζητῶ ἀνθρώποις ἀρέσκειν; εἰ γὰρ ἔτι ἀνθρώποις ἤρεσκον, Χριστοῦ δοῦλος οὐκ ἂν ἤμην. 11 Γνωρίζω δὲ ὑμῖν, ἀδελφοί, τὸ εὐαγγέλιον τὸ εὐαγγελισθὲν ὑπ' ἐμοῦ ὅτι οὐκ ἔστι κατὰ ἄνθρωπον· 12 οὐδὲ γὰρ ἐγὼ παρὰ ἀνθρώπου παρέλαβον αὐτό, οὔτε ἐδιδάχθην, ἀλλὰ δι' ἀποκαλύψεως Ἰησοῦ Χριστοῦ". ΠΗΓΗ: "Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ" ΜΕΤΑ ΣΥΝΤΟΜΟΥ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ ΕΠΙΤΙΜΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑ (ΕΚΔΟΣΙΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ "Ο ΣΩΤΗΡ" - ΙΣΑΥΡΩΝ 42 11472 ΑΘΗΝΑΙ). ΕΡΜΗΝΕΙΑ του στίχου 8 "Αλλά να ηξεύρετε τα Εξής: Εάν ακόμη και ημείς οι απόστολοι ή και άγγελος από τον ουρανόν κηρύττη εις σας άλλο ευαγγέλιον, διαφορετικόν από εκείνο, που σας εκηρύξαμε, ας είναι ανάθεμα και χωρισμένος δια παντός από τον Χριστόν". Η ΑΘΑΝΑΤΗ ΨΥΧΗ ΜΑΣ ΣΩΖΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΜΙΑΣ ΑΓΙΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΟΤΑΝ ΒΙΩΝΟΥΜΕ ΜΕ ΑΛΗΘΙΝΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΙΣΤΗ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ. Άγιος Ιωσήφ ο Βρυέννιος «οὐκ ἀρνησόμεθά σε, φίλη ὀρθοδοξία · οὐ ψευσόμεθά σε, πατροπαράδοτον σέβας · οὐκ ἀφιστάμεθά σου, μῆτερ εὐσέβεια · ἐν σοί ἐγεννήθημεν, καί σοί ζῶμεν, καί ἐν σοί κοιμηθησόμεθα · εἰ δέ καλέσει καιρός, καί μυριάκις ὑπέρ σοῦ τεθνηξόμεθα · τῶν τοῦ Χριστοῦ ἀποστόλων ἐσμέν μαθηταί, τῶν λεγόντων “ὁ τοῖς ἀκοινωνήτοις κοινωνῶν, καί αὐτός ἀκοινώνητος · καί εἴ τις ἀκοινωνήτῳ, κἄν ἐν οἴκῳ συνεύξηται, καί οὗτος ἀφοριζέσθω”» (Ἰωσὴφ Μοναχοῦ τοῦ Βρυεννίου, «Μελέτη περί τῆς τῶν Κυπρίων πρός τήν ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν μελετηθείσης ἑνώσεως», Τά εὑρεθέντα, τόμ. Β΄, ἐκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, σελ. 28). ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ, ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5, ΣΤΙΧΟΣ: 29 "Πειθαρχεῖν δεῖ Θεῷ μᾶλλον ἢ ἀνθρώποις". ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ, ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24, ΣΤΙΧΟΣ: 21 «εσταί γὰρ τότε θλῖψις μεγάλη, οἵα οὐ γέγονεν ἀπ' ἀρχῆς κόσμου ἕως τοῦ νῦν οὐδ' οὐ μὴ γένηται. 22 καὶ εἰ μὴ ἐκολοβώθησαν αἱ ἡμέραι ἐκεῖναι, οὐκ ἂν ἐσώθη πᾶσα σάρξ· διὰ δὲ τοὺς ἐκλεκτοὺς κολοβωθήσονται αἱ ἡμέραι ἐκεῖναι. 23 τότε ἐάν τις ὑμῖν εἴπῃ, ἰδοὺ ὧδε ὁ Χριστός ἤ ὧδε, μὴ πιστεύσητε· 24 ἐγερθήσονται γὰρ ψευδόχριστοι καὶ ψευδοπροφῆται καὶ δώσουσι σημεῖα μεγάλα καὶ τέρατα, ὥστε πλανῆσαι, εἰ δυνατόν, καὶ τοὺς ἐκλεκτούς. 25 ἰδοὺ προείρηκα ὑμῖν. 26 ἐὰν οὖν εἴπωσιν ὑμῖν, ἰδοὺ ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐστί, μὴ ἐξέλθητε, ἰδοὺ ἐν τοῖς ταμείοις, μὴ πιστεύσητε· 27 ὥσπερ γὰρ ἡ ἀστραπὴ ἐξέρχεται ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ φαίνεται ἕως δυσμῶν, οὕτως ἔσται καὶ ἡ παρουσία τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου»· Η ΜΕΓΙΣΤΗ ΑΝΑΛΑΜΠΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ: "(...) Ποιός άραγε θα είναι ο μακάριος που θα μαρτυρήσει τότε για τον Χριστό με πίστη; Εγώ λέω ότι οι μάρτυρες της περιόδου εκείνης θα είναι πιο πάνω από όλους τους μάρτυρες. Διότι οι προηγούμενοι πάλεψαν με ανθρώπους μόνο, ενώ την εποχή του Αντιχρίστου θα πολεμήσουν με τον ίδιο τον Σατανά αυτοπροσώπως. (...) Ασφάλιζε λοιπόν τον εαυτό σου, άνθρωπε· έχεις ήδη τα σημεία του Αντιχρίστου, και να μη τα θυμάσαι μόνο για τον εαυτό σου, αλλά να τα λες και σ’ όλους τους άλλους με πολλή προθυμία (...) [ΑΓΙΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ ΙΕ’ ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ ΦΩΤΙΖΟΜΕΝΩΝ, Ε.Π.Ε. ΤΟΜΟΣ 2 σελ. 125-144]". "Τον Πάπα να καταράσθε, διότι αυτός θα είναι η αιτία (του κακού)" ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΙΣΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΙ ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ, ἀπὸ τὸ βιβλίο «ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ» τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης Αὐγουστίνου Καντιώτου. «...διεφθαρμένος γάρ βίος πονηρά τίκτει δόγματα · καί δόγματα φαῦλα, φαῦλον βίον ἀπογεννᾷ» του ΑΓΙΟΥ ΙΩΣΗΦ ΤΟΥ ΒΡΥΕΝΝΙΟΥ (Ἰωσὴφ Μοναχοῦ τοῦ Βρυεννίου, «Μελέτη περί τῆς τῶν Κυπρίων πρός τήν ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν μελετηθείσης ἑνώσεως», Τά εὑρεθέντα, τόμ. Β΄, ἐκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, σελ. 12). "Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Ουδέν ωφελεί βίος ορθός δογμάτων διεστραμμένων» (ΕΠΕ 23, 492 - 494)". ΑΡΚΕΙ Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΙΣΤΗ ΜΑΣ ΣΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ ΝΑ ΕΚΦΡΑΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΑ ΕΡΓΑ ΜΑΣ ΟΧΙ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΟΥΜΕ ΚΑΛΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΚΟΣΜΙΚΟ ΦΡΟΝΗΜΑ ΑΛΛΑ ΑΓΙΟΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΗΘΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΩΣΤΕ ΝΑ ΣΩΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΘΑΝΑΤΗ ΨΥΧΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΑΡΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ (ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ, Α΄ ΠΕΤΡΟΥ, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1, ΣΤΙΧΟΣ 16: «ἅγιοι γίνεσθε, ὅτι ἐγὼ ἅγιός εἰμι»). "Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: ΤΟ «ΜΗ ΚΡΙΝΕΤΕ, ΙΝΑ ΜΗ ΚΡΙΘΕΙΤΕ, ΠΕΡΙ ΒΙΟΥ ΕΣΤΙΝ, ΟΥ ΠΕΡΙ ΠΙΣΤΕΩΣ» (P.G. 63, 231-232)". Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής «Ο Θεός εκλεξάμενος, εξήγειρεν Αποστόλους, και Προφήτας, και Διδασκάλους, προς τον καταρτισμόν των αγίων. Ο δε διάβολος, ψευδαποστόλους και ψευδοπροφήτας, και ψευδοδιδασκάλους κατά της ευσεβείας εκλεξάμενος εξήγειρεν, ώστε τον παλαιόν πολεμηθήναι νόμον και τον ευαγγελικόν. Ψευδαποστόλους δε, και ψευδοπροφήτας και ψευδοδιδασκάλους μόνους νοώ τους αιρετικούς. ων οι λόγοι και οι λογισμοί διεστραμμένοι εισίν. Ώσπερ ουν ο τους αληθείς Αποστόλους και Προφήτας, και Διδασκάλους δεχόμενος, Θεόν δέχεται. ούτως και ο τους ψευδαποστόλους, και ψευδοπροφήτας, και ψευδοδιδασκάλους δεχόμενος, τον διάβολον δέχεται» (βλ. Μαξίμου Ομολογητού, Περί των πραχθέντων εν τη πρώτη αυτού εξορία, ήτοι εν Βιζύη, παρ.Ι΄, P.G. 90, 144D – 145A.) Ο Μέγας Αθανάσιος «ων το φρόνημα αποστρεφόμεθα, τούτους από της κοινωνίας προσήκει φεύγειν» ( βλ. Μ. Αθανασίου, Τοις τον μονήρη βίον ασκούσι P.G. 26, 1188ΒC) Ο άγιος Υπάτιος Ο άγιος Υπάτιος (+17.6.446) Ηγούμενος της Μονής των Ρουφιανών στην Χαλκηδόνα, διέγραψε αμέσως το όνομα του Νεστορίου από τα δίπτυχα της Εκκλησίας, για να μη μνημονεύεται. ΄Όταν ο επίσκοπος Ευλάλιος τον παρετήρησε για την πράξιν του αυτήν, ο ζηλωτής Όσιος απάντησε, ότι δεν θεωρεί πλέον τον Νεστόριο ως επίσκοπο: Εγώ από τότε που έμαθα, ότι μιλά άσχημα για τον Κύριό μου, παύω την επικοινωνία μαζί του και ούτε αναφέρω το όνομά του, δεν είναι πια επίσκοπος. Και όταν πάλιν ο επίσκοπος Ευλάλιος τον απείλησε, ο άγιος Υπάτιος του αποκρίθηκε με σταθερότητα και διάθεση μαρτυρίου: ΄Ο,τι θέλεις κάνε, διότι εγώ αποφάσισα τα πάντα να πάθω. Και μ’ αυτή την απόφαση το έκαμα αυτό» ( βλ. Καλλινίκου, Βίος Αγίου Υπατίου, σ. 93-94. Σειρά Άνθη της ερήμου τ. 6. μτφρ. Άννας Αρβανίτη, Αθήναι 1973. βλ. επίσης Αντωνίου Παπαδοπούλου, Ο μοναχισμός έναντι της αιρέσεως εις την αρχαίαν Εκκλησίαν, σελ. 92-93, Θεσ/κη 1980, Θεοδωρήτου μοναχού, Αγιορείτου, Μοναχισμός και αίρεσις, σ. 39-42 Αθήναι 1977) Η Παράδοση της Εκκλησίας Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος Το 379 ο άγιος Γρηγόριος με απόφαση της συνόδου της Αντιόχειας πήγε στη Κωνσταντινούπολη να στηρίξει τους Ορθοδόξους που κινδύνευσαν από την αίρεση του αρειανισμού. Πατριάρχης τότε ήταν ο Δημόφιλος, ο οποίος ήταν οπαδός του αρειανισμού. Δεν είχε όμως ο ίδιος καταδικασθεί μέχρι τότε από καμιά σύνοδο, όπως τώρα ο Αθηναγόρας, ο Δημήτριος κ’ ο Βαρθολομαίος. Ο άγιος Γρηγόριος στη Κωνσταντινούπολη δεν είχε καμιά σχέση και «κοινωνία» με τον Πατριάρχη Δημόφιλο. Δεν «μνημόνευε» το όνομά του όταν λειτουργούσε στο ταπεινό και περιφρονημένο εκκλησάκι της αγίας Αναστασίας, γιατί όλους τους άλλους ναούς της Πόλης τους κατείχαν οι αρειανοί. Τότε μάλιστα είπε ο άγιος Γρηγόριος την ιστορική φράση: « Αυτοί έχουν τους οίκους, εμείς τον ΄Ενοικον»! Μετά από δύο χρόνια, το (381) συνήλθε η Β΄ Οικουμενική Σύνοδος, η οποία όχι μόνο δεν τιμώρησε ως σχισματικό τον άγιο Γρηγόριο, αλλά τον εξέλεξε και Πρόεδρο της. Ο άγιος Κύριλλος Το 428 Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ήταν ο Νεστόριος, ο οποίος δεν έπαυσε την «κοινωνία» με τον Ευτυχή, όταν κήρυξε από τον άμβωνα της αγίας Σοφίας ότι η Παναγία πρέπει να ονομάζεται «Χριστοτόκος» και όχι Θεοτόκος»! Την αντικανονική αυτή στάση του Νεστορίου οι πιστοί θεώρησαν ως συμφωνία του με τις κακοδοξίες του Ευτυχή, όπως και πράγματι ήταν. Οι πιστοί αμέσως έφυγαν απ’ το ναό και δεν εκκλησιάζονταν σε καμιά εκκλησία, επειδή μνημονεύονταν ο Νεστόριος. Ακόμα δεν είχε συνέλθει καμιά Σύνοδος να καταδικάσει τον Ευτυχή και το Νεστόριο, με τους οπαδούς τους, που κοινωνούσαν μαζί τους. Ο άγιος Κύριλλος, Πατριάρχης Αλεξανδρείας, με επιστολές του, προς τον κλήρο και το λαό της Πόλης, τους παρότρυνε προς τούτο. Ύστερα από τρία χρόνια, το έτος 431 μ.Χ. συνήλθε η Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος, η οποία δικαίωσε τον άγιο Κύριλλο, όσους είχαν πάψει το «μνημόσυνο» του Νεστόριου και καταδίκασε το Νεστόριο! Ο άγιος Μάξιμος Τον έβδομο αιώνα ταλάνιζε την Εκκλησία η αίρεση του Μονοθελητισμού. ΄Όλοι, οι τότε Πατριάρχες είχαν υποκύψει στην αίρεση αυτή. Ο μόνος, που έμεινε ακλόνητος στην Ορθοδοξία ήταν ο μοναχός άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, με τους δύο μοναχούς μαθητές του. Οι τρεις αυτοί μοναχοί έπαψαν την «κοινωνία» με όλους τους Πατριάρχες. Διώχτηκαν φοβερά. ΄Έκοψαν το χέρι του αγίου Μαξίμου, για να μη γράφει, και τη γλώσσα, για να μη ομιλεί. Τον αναθεμάτισαν και τον εξόρισαν στον Καύκασο, σε ηλικία 80 ετών. ΄Όλα αυτά συνέβησαν είκοσι χρόνια προτού συνέλθει το 680 μ.Χ. η Στ΄ Οικουμενική Σύνοδος, η οποία καταδίκασε την αίρεση, αναθεμάτισε όλους τους τότε Πατριάρχες Ανατολής και Δύσεως, και δικαίωσε τον άγιο Μάξιμο με τους δύο μαθητές του μοναχούς! Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός Την εποχή της εικονομαχίας (754 – 842 ) άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός πολεμά την αίρεση αυτή. Δεν έχει καμία «κοινωνία» με εικονομάχους επισκόπους. Συνέρχεται το 754 Οικουμενική Σύνοδος στην Ιέρεια η οποία τον αναθεμάτισε. Μετά τριάντα τρία χρόνια, συνήλθε ή Ορθόδοξη Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος, η οποία αποκήρυξε την Σύνοδο της Ιέρειας, ως αιρετική, καταδίκασε τους εικονομάχους και δικαίωσε τον μοναχό Ιωάννη Δαμασκηνό! Ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης Την ίδια εποχή της Εικονομαχίας ο μοναχός άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης διέκοψε το «μνημόσυνο» του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Κακοποιήθηκε, καθαιρέθηκε και αναθεματίστηκε. Και όλα αυτά μετά από δύο εικονομαχικές Συνόδους των ετών 754 και 815 μ.Χ. Η αναστήλωση των αγίων εικόνων τον δικαίωσε και μέχρι σήμερα μακαρίζεται στους ναούς της Ορθοδοξίας. Ο άγιος Γερμανός Την εποχή της Φραγκοκρατίας στην Κύπρο, οι Λατίνοι επίσκοποι είχαν διώξει τους Ορθόδοξους επισκόπους και επέβαλαν με τη βία το «μνημόσυνό» τους στις Ορθόδοξες Εκκλησίες και τα μοναστήρια.. Οι Ορθόδοξοι δεν εκκλησιάζονταν στους ναούς τους, επειδή μνημονεύονταν οι Λατίνοι επίσκοποι. Τότε μάλιστα μαρτύρησαν με φρικτά βασανιστήρια από τους Λατίνους οι δεκατρείς οσιομάρτυρες μοναχοί της Καντάρας. Ο άγιος Γερμανός, που τότε ήταν ΠατριάρχηςΚωνσταντινουπόλεως, σε γράμμα του στους Ορθοδόξους της Κύπρου, απαγορεύει κάθε «οικονομία» στο θέμα του «μνημοσύνου», έναντι οιουδήποτε τιμήματος. «Όσοι της καθολικής (= της Ορθόδοξης) εκκλησίας εστέ τέκνα γνήσια, φεύγειν όλω ποδί τη Λατινική υποταγή, και μηδέ ευλογίαν εκ των χειρών αυτών λαμβάνειν την τυχούσαν. Κρείσσον γαρ εστί εν τοις οίκοις υμών προσεύξασθαι κατά μόνας, ή επ’ εκκλησίαις συνάγεσθε μετά Λατινοφρόνων» (βλ. Κ. Σάθα, Μεσαιωνική βιβλιοθήκη, Αθήνα 1972, σ. 18 Οι αγιορείτες οσιομάρτυρες επί Βέκκου Μετά τη ψευδοσύνοδο της Λυώνος (1274), την οποία υπέγραψε ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος και δέχθηκε ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννης Βέκκος, οι αγιορείτες έπαυσαν το «μνημόσυνό» του. Το 1280 πήγαν στο άγιο Όρος ο αυτοκράτορας με τον Πατριάρχη Ιωάννη Βέκκο, αποφασισμένοι να επιβάλλουν το «μνημόσυνο» του Λατινόφρονα Πατριάρχη. Οι μοναχοί αντέδρασαν. Πολλοί μαρτύρησαν. Άλλοι καρατομήθηκαν. Άλλοι απαγχονίστηκαν. Άλλοι πυρπολήθηκαν, Άλλοι καταποντίστηκαν στη θάλασσα. Ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς Το 14ο αιώνα ο τότε μοναχός ( και μετέπειτα μητροπολίτης Θεσσαλονίκης) άγιος Γρηγόριος Παλαμάς έπαυσε το μνημόσυνο του Λατινόφρονα Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννη Καλέκα, επειδή συμφωνούσε με τις κακοδοξίες του Βαρλαάμ του Καλαβρού. Ο άγιος Γρηγόριος αναθεματίστηκε από σύνοδο και φυλακίστηκε τέσσερα χρόνια. Η Θ΄ Οικουμενική Σύνοδος των ετών 1341-1351, τον δικαίωσε. Ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός Την ψευδοσύνοδο της Φλωρεντίας (1439) δεν υπόγραψε ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, ο οποίος δεν δέχτηκε να μνημονεύει το νέο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Μητροφάνη, που ήταν Λατινόφρονας. Δεν δέχτηκε «κοινωνία» ούτε με κανένα άλλο επίσκοπο, που είχε «κοινωνία» με το Μητροφάνη. Η σύνοδος της Φλωρεντίας συγκλήθηκε ως Οικουμενική» Σύνοδος και οι αποφάσεις της ήταν νόμος του κράτους. Τις αποφάσεις της ακύρωσε και καταδίκασε η Πανορθόδοξη Σύνοδος Κωνσταντινουπόλεως του έτους 1484 μ.Χ. Η τελευταία του υποθήκη, προτού πεθάνει ήταν: «Εκφεύγειν άπασι τρόποις την κοινωνίαν αυτού (του πατριάρχου) και μήτε συλλειτουργείν αυτού, μήτε αρχιερέα τούτον, αλλά λύκον και μισθωτόν ηγείσθε» ( βl. 160, 1097). Ο Γεννάδίος Σχολάριος Ο Γεννάδιος Σχολάριος υπήρξε μαθητής του αγίου Μάρκου Ευγενικού και πρώτος Πατριάρχης μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως. Σχετικά με το «μνημόσυνο» του επισκόπου από τους πιστούς γράφει ο Γεννάδιος: «Η πνευματική κοινωνία των ομοδόξων, και η τελεία υποταγή προς τους γνησίους ποιμένας εκφράζεται με το μνημόσυνο. Οι Σύνοδοι και οι άλλοι Πατέρες ορίζουν, ότι αυτών που αποστρεφόμεθα το φρόνημα, (αυτών) πρέπει να αποφεύγουμε και την κοινωνία» ( βλ. Γενναδίου Σχολαρίου, Γράμμα προς τους εκκλησιαστικούς... περιοδικό Ο όσιος Γρηγόριος Αγίου Όρους, αριθμ.21, σελ.23 ). Ο Σέρβος κανονολόγος Νικόδημος Μίλας Τέλος παραθέτουμε και μιά γνώμη του Κανονολόγου Νικοδήμου Μίλα, που έζησε τον προηγούμενο αιώνα στη Σερβία. Λέγει: «Εάν Επίσκοπός τις ή Μητροπολίτης ή Πατριάρχης άρξηται να διακηρύττη δημοσία επ’ εκκλησίας αιρετικήν τινά διδαχήν, αντικειμένην προς την Ορθοδοξίαν, τότε οι προαναφερθέντες κέκτηνται δικαίωμα άμα και χρέος ν’ αποσχοινισθώσι πάραυτα του επισκόπου, Μητροπολίτου και Πατριάρχου εκείνου, διό ου μόνον εις ουδεμίαν θέλουσιν υποβληθή κανονικήν ποινήν, αλλά θέλουσι και επαινεθή εισέτι, καθ΄ όσον δια τούτου δεν κατέκριναν και δεν επανεστάτησαν εναντίον των νομίμων επισκόπων, αλλ’ εναντίον ψευδεπισκόπων και ψευδοδιδασκάλων, ούτε και εγκατέστησαν τοιουτοτρόπως σχίσμα εν τη Εκκλησία, αλλ’ αντιθέτως απήλλαξαν την Εκκλησίαν, εν όσω ηδυνήθησαν, του σχίσματος της διαιρέσεως» ( βλ. Επισκόπου Νικοδήμου Μίλας, Οι Κανόνες της Ορθοδόξου Εκκλησίας μεθ’ ερμηνείας, Ι Ι, Novi Sad, σ. 290 – 291, μτφρ. εκ της Σερβικής υπό Ιερομ. – νυν επισκόπου- Ειρηναίου Μπούλοβιτς).