ΛΑΡΙΣΗΣ ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΣ, ΡΩΣΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ

at October 23, 2019 ΥΠ ΟΨΙΝ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΥ (64) ΟΙ ΡΩΣΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΔΙΕΚΟΨΑΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑΝ ΜΕΤΑ ΤΩΝ ΝΕΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΕΥΔΟΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΙΚΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ... ΦΕΡΟΜΕΝ ΕΙΣ ΦΩΣ ΔΙ ΑΛΛΗΝ ΜΙΑΝ ΦΟΡΑΝ ΤΗΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΙΚΗΝ ΚΑΙ ΒΛΑΣΦΗΜΟΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΑΝΟΝΙΚΗΝ ΑΠΟΦΑΣΙΝ ΤΩΝ ΡΩΣΩΝ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΚΑΤΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΝ ΤΟΥ 1971, ΤΗΝ ΟΠΟΙΑΝ Η ΓΝΗΣΙΑ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΑΠΕΔΕΧΘΗ... ΜΕ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΙΝ,ΤΟΥ 1971 (ΚΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΛΕΓΟΜΕΝΗΝ ΧΕΙΡΟΘΕΣΙΑΝ, ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΦΕΥΡΕΘΕΙΣΑΝ (ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΘΕΟΛΟΓΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΝ ΓΚΟΥΤΖΙΔΗΝ) ΣΥΓΧΩΡΗΤΙΚΗΝ ΕΥΧΗΝ), Η ΟΠΟΙΑ ΩΣ ΓΝΩΣΤΟΝ ΕΣΤΗΡΙΧΘΗ ΕΙΣ ΜΙΑΝ ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΙΝ ΑΠΟ ΤΟ 1959 ΤΟΥ ΠΡ. ΦΛΩΡΙΝΗΣ, ΠΟΛΕΜΕΙΤΑΙ ΚΑΙ ΔΙΑΒΑΛΛΕΤΑΙ (ΒΛΑΣΦΗΜΕΙΤΑΙ) ΤΟ ΕΡΓΟΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ (ΗΤΟΙ Η ΟΜΟΛΟΓΙΑ – ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΓΝΗΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΟΘΕΥΤΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΔΟΧΗ) ΑΠΕΡ ΔΙΗΚΟΝΗΣΕ ΠΙΣΤΩΣ Ο ΑΓΙΟΣ ΠΑΤΗΡ ΗΜΩΝ ΜΑΤΘΑΙΟΣ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΙΝ ΑΥΤΗΝ, ΤΗΝ ΟΠΟΙΑΝ ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΑΠΕΔΕΧΘΗ Η ΓΝΗΣΙΑ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑ, ΕΠΕΚΑΛΕΣΘΗ Ο ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΙΑ ΝΑ ΕΠΙΤΥΧΗ ΤΟΤΕ (1974-1976) ΤΗΝ ΑΘΩΩΣΙΝ ΤΟΥ ΒΑΣΕΙ ΔΕ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΣ ΕΞΕΔΟΘΗ ΤΟ ΒΛΑΣΦΗΜΟΝ ΑΠΑΛΛΑΚΤΙΚΟΝ ΒΟΥΛΕΥΜΑ (54/76) ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟΝ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ (1991), ΤΟ ΟΠΟΙΟΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ΑΡΧΙΕΡΩΣΥΝΗΝ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ ΜΑΣ ΑΠΟ ΤΟ 1971, ΚΑΙ ΔΙΑ ΤΟ ΟΠΟΙΟΝ ΕΠΑΝΗΓΥΡΙΖΕΝ Ο ΤΟΤΕ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΙΝ ΥΠΕΣΤΗΡΙΞΕΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ Ο ΠΟΤΕ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ ΚΑΛΛΙΣΤΟΣ, ΑΠΟΔΕΧΘΕΙΣ (ΔΙΟΤΙ ΑΥΤΟ ΗΤΟ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟΝ ΤΩΝ ΕΓΚΑΘΕΤΩΝ) ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΙΝ ΤΩΝ ΑΥΞΕΝΤΙΑΝΩΝ ΦΛΩΡΙΝΙΚΩΝ (1977) ΝΑ ΓΙΝΗ ΔΕΚΤΟΣ ΩΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΠΟ ΤΟ 1971 (ΒΑΣΕΙ ΤΗΣ ΔΗΘΕΝ ΧΕΙΡΟΘΕΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΠΟ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΡΩΣΟΥΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ), ΕΝΩ ΗΤΟ ΧΕΙΡΟΤΟΝΗΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΟ 1948 ΥΠΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ... ΑΥΤΗ ΗΤΟ Η ΚΥΡΙΑ ΑΙΤΙΑ ΔΙ ΗΝ ΚΑΘΗΡΕΘΗ ΥΠΟ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΑ ΔΗΘΕΝ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ... ΜΕ ΒΑΣΙΝ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΛΗΣΤΡΙΚΗΝ ΑΠΟΦΑΣΙΝ ΕΖΗΤΗΣΑΝ ΟΙ ΦΛΩΡΙΝΙΚΟΙ ΝΑ ΕΝΩΘΩΜΕΝ ΜΕΤ’ ΑΥΤΩΝ ΚΑΙ Ο ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΝΑ ΥΠΟΤΑΧΘΩΜΕΝ ΥΠ’ ΑΥΤΟΝ, ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΩΣ ΔΕΚΑΤΡΙΜΕΡΙΤΑΙ, ΔΙΟΤΙ ΜΟΝΟΝ ΟΥΤΩ ΘΑ ΕΛΥΕΤΟ ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟΝ, ΗΤΟΙ ΜΟΝΟΝ ΟΥΤΩ ΩΣ ΕΦΑΝΤΑΖΟΝΤΟ ΘΑ ΔΙΕΛΥΟΝ ΚΑΙ ΘΑ ΕΞΗΦΑΝΙΖΟΝ ΤΗΝ ΑΚΑΙΝΟΤΟΜΗΤΟΝ ΓΝΗΣΙΑΝ ΟΡΘΟΔΟΞΟΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ.... ΑΛΛΑ ΤΟΥΤΟ ΔΕΝ ΕΓΕΝΕΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΣ, ΔΙΟΤΙ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΝ: “ΕΦΕΡΑΝ ΕΜΠΟΔΙΑ Ο ΚΗΡΥΚΟΣ ΚΑΙ Ο ΓΚΟΥΤΖΙΔΗΣ”. ‘Ακολουθεῖ ὁλόκληρον τό κείμενον τῆς ἀποφάσεως Η ΑΠΟΦΑΣΙΣ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΣΚΟΠΩΝ ΤΗΣ ΥΠΕΡΟΡΙΟΥ ΡΩΣΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ (Α.Π. 16-11/15/28.9.1971) Ἐν τῆ ἀναφορᾶ αὐτῶν πρός τήν ἠμετέραν Σύνοδον, οἱ Ἀρχιερεῖς Κάλλιστος καί Ἐπιφάνιος ἐξήγησαν ὅτι ἀφ’ οὗ ἀπεφάσισαν ὡρισμέναι ἐνορίαι ἐν Ἑλλάδι, ὅπως μή ἀποδεχθοῦν τό Νέον Ἡμερολόγιον, διότι ἐθεώρουν μίαν τοιαύτην ἀποδοχήν ὡς παράβασιν τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐπιμελῶς ἐζήτουν τρόπον διά νά χειροτονηθοῦν Ἀρχιερεῖς, κατά Κανονικόν τρόπον. Μόνον ὅταν αἱ προσπάθειά των ἀπέβησαν ἄκαρποι, τότε ἀπεφάσισεν ὅπως προβῆ εἰς χειροτονίας μόνος του ὁ Βρεσθένης Ματθαῖος. Οὕτως ἐν ὀνόματι τῶν ἀδελφῶν αὐτῶν καί τῶν ἰδίων, οἱ προαναφερθέντες Ἀρχιερεῖς θέτουν ἐνώπιον ἡμῶν τήν μελέτην τῆς καταστάσεώς των, ἐκφράζοντες τήν προθυμίαν των νά δεχθοῦν ὁποιανδήποτε κανονικήν ἀπόφασιν ἐκδόση ἡ ἡμετέρα Σύνοδος. Προηγουμένως ἐν τῆ ἀναφορᾶ αὐτοῦ πρός τήν Ἱεράν ἡμῶν Σύνοδον τῆ 29η Αὐγούστου 1971, ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Αὐξέντιος ἐζήτησε τήν γνώμην τῆς Συνόδου τῆς Ὑπερορίου Ρωσικῆς Συνόδου διά τό πῶς πρέπει νά γίνωνται δεκτοί οἱ ἐκ τῶν λεγομένων «Ματθαιϊκῶν» (τ.ἔ. τῶν Ἐλλήνων Παλαιοημερολογιτῶν, οἵτινες προέρχονται ἐκ τῆς τοῦ ὑπό ἑνός χειροτονίας) κληρικοί. Τό ἱστορικόν τῆς ὑποθέσεως ἔχει ὡς ἑξῆς: Ὅτε τῶ 1924 ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἐδέχθη τό νέον Ἡμερολόγιον, προέκυψεν μεγάλη δυσαρέσκεια καί ἐσχηματίσθησαν ὁμάδες τινές, αἵτινες δέν ἐδέχθησαν τήν μεταρρύθμισιν. Ἐν τούτοις δέν ἡνώθησαν μεταξύ των. Κατά τό 1935 τρεῖς Ἀρχιερεῖς, οἵτινες ἦσαν τῆς Κρατικῆς Ἐκκλησίαςτότε, προσεχώρησαν εἰς τόν Παλαιοημερολογιτισμόν: Ὁ Δημητριάδος Γερμανός, ὁ πρ. Φλωρίνης Χρυσόστομος καί ὁ Ζακύνθου Χρυσόστομος. Οὗτοι ἀμέσως προέβησαν εἰς τήν χειροτονίαν τεσσάρων Ἐπισκόπων, οἵτινες ἦσαν: Ὀ Κυκλάδων Γερμανός, ὁ Χριστιανουπόλεως Χριστοφόρος, ὀ Διαυλείας Πολύκαρπος καί ὁ Βρεσθένης Ματθαῖος. Συντόμως ὅμως διεφώνησαν μεταξύ των οὗτοι καί διελύθη ἡ Σύνοδός των. Τρεῖς δέ ἀπεχώρησαν. Ὀ Δημητριάδος Γερμανός ἀπεβίωσεν. Ἀφ’ οὗ ἀπεχωρίσθη καί ἔμεινε μόνος του ὁ πρ. Φλωρίνης, ἔμειναν καί ὁ Διαυλείας Πολύκαρπος καί ὁ Βρεσθένης Ματθαῖος. Κατά τό 1948 προέβη εἰς χειροτονίας Ἐπισκόπων μόνος του ὁ Βρεσθένης Ματθαῖος, πεπεισμένος ὤν ὅτι, λόγω τοῦ τότε διωγμοῦ, ἄλλος τρόπος δέν ὑπῆρχε πλέον διά νά διαιωνισθῆ μία πραγματικῶς Ὀρθόδοξος Ἑλληνική Ἰεραρχία. Εἶναι δέ ἀδύνατον δι’ ἡμᾶς καθαρῶς νά ἴδωμεν καί νά ἀποφασίσωμεν κατά πόσον ἦτο δυνατόν νά τύχη τῆς συμπράξεως τοῦ Ἐπισκόπου Πολυκάρπου ἤ τοῦ Ἐπισκόπου Χρυσοστόμου διά τήν πρώτην χειροτονίαν. Πάντως ἐκ τῆς χειροτονίας τήν ὁποίαν μόνος του ἐτέλεσεν, προέκυψεν ἡ λεγομένη «Ματθαϊκή» Ἱεραρχία, ἡ ὁποία δέν ἀνεγνωρίσθη ὑπό τῆς ἄλλης παρατάξεως τῶν παλαιοημερολογιτῶν, οἵτινες ἡγοῦντο μετέπειτα ὑπό τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀκακίου καί νῦν ὑπό τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Αὐξεντίου. Φαίνεται δέ ὅτι ἐν Ἑλλάδι ὑπάρχουν δύο γνῶμαι περί τοῦ πῶς δύνανται οἱ Ἐπίσκοποι καί λοιποί Κληρικοί νά γίνωνται δεκτοί εἰς κοινωνίαν ἐκ τῆς παρατάξεως, ἥτις ἀντιπροσωπεύεται ὑπό τῶν Ἀρχιερέων Καλλίστου καί Ἐπιφανίου. Ὡς συμβαίνει πολλάκις εἰς τοιαύτας περιπτώσεις, ἡ Σύνοδος ἀντιμετωπίζει τήν σύγκρουσιν δύο ἀρχῶν, τῆς «οίκονομίας» καί τῆς «ἀκριβείας». Πρίν ἤ ἀποφασισθῆ ποία ἀρχή πρέπει νά ὑπερισχύση εἰς αὐτήν τήν περίπτωσιν, ἐάν εἶναι καθόλου ἀνάγκη νά ἐφαρμοσθῆ μία ἐκ τῶν δύο, ἤ, ἀκριβέτερον εἰπεῖν, ἐάν πρέπει γενικῶς διά τῆς ἐφαρμογῆς τῆς οἰκονομίας νά θεωρηθοῦν ἔγκυραι αἱ τοῦ Ματθαίου χειροτονίαι. Δηλαδή, εἶναι ἀνάγκη νά ἐξετάσωμεν τήν ἐγκυρότητα τῶν χειροτονιῶν Ἀρχιερέων ὑπό ἐνός Ἀρχιερέως . Εἰς τάς Ἀποστολικάς Διαταγάς ὑπάρχει ἔνδιεξις ὅτι γενικῶς ἡ ὑπό ἐνός ‘Επισκόπου τελουμένη χειροτονία δέν ἀναγνωρίζεται ὡς ἔγκυρος. Ἠ χειροτονία ἑνός Ἐπισκόπου πρέπει νά τελῆται ὑπό τριῶν Ἐπισκόπων, ἤ ἐν ἀνάγκη ὑπό δύο. Ἐν τούτοις ὑπάρχει καί μία πρότασις ὅτι δύναται νά ὑπάρξη ἐξαίρεσις, ἐάν λόγω διωγμοῦ ἡ συμμετοχή τοῦ δευτέρου εἶναι ἀδύνατος. Σημειώνεται δέ ὅτι ἐν τῆ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας, πολύ ὀλίγα προηγούμενα διά τοιαύτας χειροτονίας ὑπάρχουν. Ἀκόμη εἰς αὐτάς συνήθως ἤ προηγήθησαν ὑπό Κανονικῶν ἐκλογῶν, ἤ ὑπό μετέπειτα ἀποφάσεων Συνόδων ἀνεγνωρίσθησαν ὡς ἔγκυραι. Συνέβησαν τοιαῦται περιπτώσεις ἐν Ἑλλάδι κατά τά χρόνια τῆς Ἐπαναστάσεως, ὅτε ἐκόπησαν αἱ συγκοινωνίαι μετά τῆς Κων/λεως. Κατά τό 1825, ὁ Ζάρνης Γαρβριήλ ἐχειροτόνησεν τρεῖς Ἐπισκόπους. Δι’ ἀποφάσεως Συνοδικῆς τό 1834 ἀνεγνωρίσθησαν αὗται ὡς ἔγκυροι. ‘Εν τούτοις ἡ ὑπ’ αὐτοῦ χειροτονία τοῦ Προκοπίου ὡς Ἐπισκόπου ‘Ανδρούβης τό 1833 έθεωρήθη ἀδικαιολόγητος ὑπό τῶν περιστάσεων καί ὡς τούτου ἄκυρος, ὀ δέ Γαβριήλ καθηρέθη. Ἀργότερον οἱ δύο Ἀρχιερεῖς Γαβριήλ καί Προκόπιος συνεχωρήθησαν κατόπιν τῆς μετανοίας των, καί κατέλαβον τάς θέσεις των. Σημειωτέον ὅτι ὁ τέως Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας Χριστόφορος ἐδέχθη ὡς κληρικούς χειροτονηθέντας ὑπό Ἀρχιερέων τῆς Ματθαιϊκῆς χειροτονίας. Ἐν Ρωσία δέ εἶναι γνωστή ἠ περίπτωσις τοῦ Ἐπισκόπου Ἰωάσαφ, ὅστις ἐχειροτονήθη διά τήν Ἀλάσκα ὑπό ἑνός Ἐπισκόπου, ἀλλά ἐπνίγη πρίν ἀρχίσει νά δοικήση τήν ἐπαρχίαν του. Εἶχε κανονικῶς ἐκλεγεῖ ὑπό τῆς Συνόδου, καί ἠ Σύνοδος ὥρισεν δύο Ἀρχιερεῖς διά τήν χειροτονίαν, ἀλλ’ὁ ἕνας δέν ἠδυνήθη νά παρευρεθῆ λόγω ἀνυπερβλήτων ἐμποδίων. Τό ὅτι ὑπάρχουν ὅμως ἐν τῆ Ἐκκλησιαστικῆ Ἱστορία χειροτονίαι ὑπό ἐνός δἐν σημαίνει ὅτι πρέπει νά ἐπαναλαμβάνωνται αὐτά τά προηγούμενα. ‘Ασφαλεστέρα εἶναι ἡ ἐφαρμογή τῶν παραδεδεγμένων Ἐκκλησιαστικῶν διατάξεων. Δέν πρέπει δέ νά στηριζώμεθα ὑπερμέτρως ἐπί τῶν Ἀποστολικῶν Διατάξεων, ἀφοὗ οἱ Πατέρες τῆς ΣΤ Οἰκουμενικῆς Συνόδου εἶπον δι’ αὐτῶν ὡς παρεδόθησαν ὑπό τοῦ Κλήμεντος «… τήν τῶν τοιούτων διατάξεων προσφόρως ἀποβολήν πεποιήμεθα, πρός τήν τοῦ χριστιανικωτάτου ποιμνίου οἰκοδομήν καί ἀσφάλειαν…» (Κανών Β΄). Οἱ δέ ἀναμφισβήτητοι Κανόνες καθαρῶς ὁρίζουν ὅτι αἱ χειροτονίαι Ἐπισκόπων πρέπει νά τελοῦνται ὑπό τριῶν, ἤ ἐν ἐσχάτη ἀνάγκη, ὑπό δύο Ἐπισκόπων. «’Επίσκοπος χειροτονείσθω ὑπό Ἐπισκόπων δύο ἤ τριῶν» διατάζει ὁ Α΄ Ἀποστολικός Κανών. Ὀ δέ Δ΄τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ὁρίζει: «Ἐπίσκοπον προσήκει, μάλιστα μέν ὑπό πάντων τῶν ἐν τῆ ἐπαρχία Ἐπισκόπων καθίστασθαι. Εἰ δέ δυσχερές εἴη τό τοῦτο, ἤ δέ διά κατεπείγουσαν ἀνάγκην, ἤ διά μῆκος ὁδοῦ. ἐξ’ ἅπαντος τρεῖς ἐπί τό αὐτό συναγομένους, συμψήφων γινομένων καί τῶν ἀπόντων, καί συντιθεμένων διά γραμμάτων, τότε τήν χειροτονίαν ποιεῖσθαι». Ὁ αὐτός ὁρσιμός ἐπαναλαμβάνεται εἰς τόν γ΄ Κανόνα τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Οὕτως αὐτοί οἱ Κανόνες ὑποδεικνύουν, ὅτι ἅπασα ἡ Ἱεραρχία πρέπει νά λαμβάνη μέρος εἰς τήν ἐκλογήν Ἀρχιερέως καί ὅτι ἡ χειροτονία αὐτοῦ πρέπει νά τελῆται τουλάχιστον ὑπό δύο Ἐπισκόπων . Καί τοῦτο διότι ἡ χειροτονία ἑνός Ἐπισκόπου δέν ἀφορᾶ μόνον ἕναν Ἀρχιερέα, ἀλλ’ εἶναι πρᾶξις ἁπάσης τῆς Ἱεραρχίας . Τελεῖται ὑπ’ αὐτῆς Συνοδικῶς καί οὐδέποτε ὑπό ἑνός μονομερῶς. Προσπάθεια γίνεται, ὅπως δικαιολογηθῆ ἡ ὑπό ἑνός χειροτονία λόγω τῶν ὑπαρχόντων διωγμῶν. Ἐν τούτοις πρέπει νά γνωρίζωμεν ὅτι οἱ Ἀποστολικοί Κανόνες, οἵτινες ἀπαιτοῦν τήν παρουσίαν δύο Ἐπισκόπων διά Ἀρχιερατικήν χειροτονίαν διεμορφώθησαν ἐπίσης κατά καιρόν διωγμοῦ. Ὁ δέ ὁρισμός τῶν Ἀποστολικῶν Διατάξεων, ὅς ἐπιτρέπει τήν ὑπό ἐνός Ἐπισκόπου χειροτονίαν, δέον νά θεωρηθῆ ὡς ἐκ τῶν ἄρθρων τῶν μή ἐπικυρωθέντων ὑπό τῆς ἐν Τρούλλῳ Συνόδου. ¨Η δέ ἀπαίτησις τῆς παρουσίας τουλάχιστον δύο Ἐπισκόπων διά τήν τέλεσιν χειροτονίας, ἔχει καί ἄλλην ἐξήγησιν. Κατά τόν λόγον τοῦ Ἀποστόλου Παύλου «… τό ἔλαττον ὑπό τοῦ κρείττονος εὐλογεῖται» (Ἐβρ. 7,7). Αὐτή ἡ ἀρχή διατηρεῖται ὅταν εἷς Ἀρχιερεύς χειροτονεῖ Ἱερέα. ‘Αλλ’ εἰς τήν περίπτωσιν Ἐπισκόπου – εἷς Ἐπίσκοπος δέν ὑπάρχει «τό κρεῖττον». Δι’ αὐτόν τό κρεῖττον εἶναι ἀκριβῶς ἡ Σύνοδος τῶν Ἐπισκόπων. Οὕτως ἡ χειροτονία Ἐπισκόπου ὑπό ἑνός παραμορφώνει τήν Ὀρθόδοξον ἀρχήν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας. Ἑπομένως, ἄν καί ὁ ζῆλος τῶν ἀκολουθούντων τόν Ἐπίσκοπον Ματθαῖον εἰς τήν διατήρησιν τῆς Παραδόσεως καί τοῦ ἑορτολογίου τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἐξιέπαινος, ἄν καί οἱ Ἀρχιερεῖς οἱ προερχόμενοι ἐκ τῆς χειροτονίας του δέν μέμφονται οὐδόλως ἐκτός τῆς τάξεως τῆς χειροτονίας, ἐν τούτοις πολλοί προετίμησαν νά μείνουν ἄνευ Ἐπισκόπου, ἕως ὅτου ἐνεφανίσθη Ἱεραρχία τις, ἡ ὁποία προδήλως συνέδεε τόν ζῆλον διά τήν διατήρησιν τῆς ‘Εκκλησιαστικῆς Παραδόσεως μέ Κανονικάς χειροτονίας τελεσθείσας ὑπό Κανονικῶν Ἀρχιερέων. Πάσα χειροτονία, ἥτις τελεῖται χωρίς πειθαρχίαν εἰς τούς Κανόνας οὐσιαστικῶς εἶναι ἤδη ἄκυρος ἄν καί ἐτελέσθη ὑπό Κανονικῶν Ἐπισκόπων. Ὀ Δ΄ Κανών τῆς Β΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου π.χ. δέν καθαιρεῖ τόν Μάξιμον τόν Κυνικόν διά τάς παραβάσεις αὐτοῦ, ἀλλά διακηρύττει ὅτι ἡ χειροτονία του εἶναι ἄκυρος, διότι ἄν καί ἔγινε ὑπό Κανονικῶν Ἐπισκόπων, ἔγινεν ἐν παραβάσει Κανόνων. Τό αὐτό ἰσχύει διά τήν χειροτονίαν Ἱερέων. Εἰς τήν ἐπιστολήν του πρός χωρεπισκόπους, ὁ Μέγας Βασίλειος γράφει, ὅτι οἱ οὐχί κανονικῶς χειροτονηθέντες ἱερεῖς πρέπει νά καθαιρεθοῦν. Ἐν κατακλεῖδι λέγει: «… γινώσκετε ὅτι λαϊκός ἔσται, ὁ ἄνευ ἡμετέρας γνώμης εἰς ὑπηρεσίαν παραδεχθείς»(Κανών πθ΄). Ἔτι καθαρότερον ἐκφράζεται αὐτή ἡ σπουδαία ἀρχή εἰς τόν ΣΤ Κανόνα τῆς Α΄ Οἱκουμενικῆς Συνόδου: «… εἴ τις, χωρίς γνώμης τοῦ Μητροπολίτου γένοιτο Ἐπίσκοπος, τόν τοιοῦτον ἡ Μεγάλη Σύνοδος ὥρισε μή δεῖν εἶναι Ἐπίσκοπον». Μόνον ἡ Ρωμαιοκαθολική Ἐκκλησία παραμορφώσασα έν ἑαυτῆ τήν ἰδέαν τῆς μεταδόσεως τῆς Χάριτος ἐν τῆ Ἐκκλησία ἀναγνωρίζει ὡς ἔγκυρον π[σαν χειροτονίαν, ἡ ὁποία ἐτελέσθη ὑπό Κανονικῶν Ἐπισκόπων, ἔστω καί ἄν εἶναι ἐκτός τούτου μή κανονική. Ἡ παραχώρησις ἤ μετάδοσις τῆς Χάριτος κατ’ αὐτούς εἶναι ἀρρήκτως συνδεδεμένη μετά τῆς ὀρθῆς προσφορᾶς τῆς συνταγῆς ἤ τοῦ τύπου τῆς χειροτονίας, ἡ ὁποία καθ’ ἑαυτήν ἐπικυρώνει αὐτήν ἀνεξαρτήτως τῆς μονομερότητος ἤ τῆς μή προσαρμογῆς πρός τό θέλημα τῆς Ἐκκλησίας. Τοιοῦτον δόγμα εἶναι ξένον πρός τήν Ὀρθοδοξίαν. Οὕτως εἶναι εύνόητον ὅτι αἱ χειροτονίαι τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀκακίου καί τῶν μετέπειτα ἤγειραν τήν ἀμφιβολίαν πολλῶν, ἤγειραν τήν ἀμφιβολίαν πολλῶν, ἕως ὅτου ἐπιβεβαιώθηκαν καί νομιμοποιήθηκαν δι’ ἀποφάσεως τῆς Συνόδου. Οὕτως μία ἄνομος πράξις ἐπικυρώνεται ὡς Μυστήριον ἄνευ τῆς ἀνάγκης τῆς ἐπαναλήψεως. Γράφων εἰς τόν πρῶτον αὐτοῦ Κανόνα, ὁ Μέγας Βασίλειος λέγει ὅτι οἱ Καθαροί, διότι ἦσαν σχισματικοί, δέν εἶχον τήν χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἐν τούτοις διά τῆς οἰκονομίας ἐπιτρέπει εἰς αὐτούς νά προσέχρωνται εἰς τήν κοινωνίαν, ἄνευ ἀναβαπτίσματος. Ὁ δέ Η Κανών τῆς Α΄ Οἰκουμνικῆς Συνόδου ὁρίζει: «Περί τῶν ὀνομαζόντων μέν ἑαυτούς Καθαρούς ποτέ, προσερχομένων δέ τῆ Καθολικῆ καί Ἀποστολικῆ Ἐκκλησία Ἐκκλησία, ἔδοξε τῆ Ἁγία καί Μεγάλη Συνόδω, ὥστε χειροθετουμένους αὐτούς, μένειν οὕτως ἐν τῶ Κλήρῳ». Ὑπάρχει κάποια διαφωνία ὡς πρός τό τί σημαίνει ἡ λέξις «χειροθετουμένους» εἰς αὐτόν τόν Κανόνα. Ὀ Ἀριστηνός ἀποδίδει τήν ἔννοιαν τοῦ χρίσματος. Αὐτή ἡ ἑρμηνεία ἐπαναλαμβάνετι ὑπό τοῦ Ἐπισκόπου Ἰωάννου Σμολένσκ. Φαίνεται ὅμως ὅτι ἡ πλέον αὐθεντική ἑρμηνεία ἐδόθη ὑπό τοῦ ἁγίου Ταρασίου εἰς τήν Ζ΄ Οἰκουμενικήν Σύνοδον. Ὅταν οὗτος ἠρωτήθη τό «χειροθετουμένους» εἰς τόν Η΄ Κανόνα τῆς Α΄ Οἱκουμενικῆς Συνόδου, ἐξήγησεν ὅτι δέν ἐχρησιμοποιήθη ἡ λέξις μέ ἔννοιαν χειροτονίας, ἀλλά μέ τήν ἔννοιαν τῆς ἁπλῆς εὐχῆς. Δύναταί τις νά συμφωνήση μέ τόν Ἐπίσκοπον Νικόλαον Μίλας ὅτι ἐπί τῆ βάσει αὐτῆς τῆς αὐθεντικῆς ἑρμηνείας τοῦ ἁγίου Ταρασίου «… ἡ ἔννοια αὐτῶν τῶν λέξεων εἰς τόν παρόντα Κανόνα τῆς Νικαίας εἶναι ὅτι ὅταν ἐγίνοντο δεκτοί ἐκ τοῦ σχίσματός των οἱ Νοβατιανοί κληρικοί, ὁ ἁρμόδιος Ἐπίσκοπος ἤ ἱερεύς πρέπει νά ἐπιθέση τάς χεῖρας του ἐπ’ αὐτῶν, ὅπως ἐγίνετο εἰς τό μυστήριον τῆς Μετανοίας καί νά διαβάση τήν κατάλληλον εὐχήν, ἡ ὁποία ἥνωνεν αὐτούς μέ τήν Ἐκκλησίαν». Ἡ αὐτή τάξις ἐφηρμόζετο ἐν τῆ Ἐκκλησία τῆς Καρθαγένης κατά τόν ΟΘ (ΟΑ ἤ ΟΖ)( Κανόνα εἰς τήν ἀποδοχήν τῶν Δονατιστῶν, οἵτινες ἦσαν πικρώτεροι σχισματικοί τῶν Νοβατιανῶν καί Καθαρῶν. Εἰς αὐτούς ἐπετράπη, «μεγάλην ἔχειν ἀνάγκην, ὥστε διά τήν τῆς Ἐκκλησίας εἰρήνην καί χρησιμότητα καί αὐτῶν τῶν Δονατιστῶν, οἵτινες δήποτε Κληρικοί διορθουμένης τῆς βουλῆς πρός τήν Καθολικήν ἑνότητα μετελθεῖν θελήσοιεν, κατά τήν ἑνός ἑκάστου Καθολικοῦ Ἐπισκόπου προαίρεσιν καί βουλήν, τοῦ ἐν τῶ αὐτῶτόπω κυβερνῶντος τήν Ἐκκλησίαν, ἐάν τοῦτο συμβάλλεσθαι τῆ τῶν Χριστιανῶν εἰρήνη φανείη, ἐν ταῖς ἰδίαις τιμαῖς αὐτούς ἀναδεχθῆναι». Ὁ αὐτός Κανών παρατηρεῖ: «Καθώς καί ἐν τοῖς προλαβοῦσι χρόνοις πε΄ρι τῆς αὐτῆς διαστάσεως γενέσθαι φανερόν ἐστίν». Ἐκ τῶν λεχθέντων ἐν τῆ ἀρχῆ τῆς παρούσης ἀποφάσεως, εἶναι φανερόν ὅτι οἱ Παλαιοημερολογῖτες, οἱ ἡγούμενοι ὑπό τῆς Ἱεραχίας, ἥτις προέρχεται ἐκ τῶν τοῦ Ματθαίου χειροτονιῶν, οὐδόλως δύναται νά συγκριθοῦν μετά τῶν σχισματικῶν Δονατιστῶν καί Νοβατιανῶν. Δέν ἡμάρτησαν κατά τῆς Ὀρθοδοξίας, δογματικῶς, ἀλλ’ ἐν τῶ ζήλῳ των ὅπως διαφυλάξουν αὐτήν παρεβίασαν τήν ἱεραρχικήν τάξιν, ὅταν ὁ Ἐπίσκοπος Ματθαῖος ἐχειροτόνησεν Ἐπίσκοπον μόνος. Μία ἁπλῆ ἀναγνώρισις τῶν χειροτονιῶν αὐτῶν δύναται νά γίνη αἰτία σκανδάλου ὡς ἀθέτησις ὡρισμένων Κανόνων: Α΄ ’Αποστολικοῦ, Δ΄ τῆς Α΄Οἰκουμ. Συν., καί Γ΄ τῆς Ζ΄ Οἰκ. Συν. ‘Εν τούτοις εἶναι φανερόν ἐξ’ ἄλλων παρατιθεμένων Κανόνων καί παραδειγμάτων, ὅτι δύναται νά ἐφαρμοσθῆ ἡ οἰκονομία τοῦ Η΄ Κανόνος τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί τοῦ ΟΘ Κανόνος τῆς Καρθαγένης. Λαμβάνουσα ὑπ’ ὄψιν ὅλα τά ἀνωτέρω, καθώς καί τήν ἐκφρασθεῖσαν ἐπιθυμίαν τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Αὐξεντίου, ὅπως ἐπιτευχθῆ οὕτως ἡ ἕνωσις πάντων τῶν ἀφοσιωμένων εἰς τήν Ὀρθοδοξίαν, ἡ Σύνοδος τῶν Ἐπισκόπων ἀποφασίζει: 1) Νά ἀναγνωρίση ὡς δυνατήν τήν πραγματοποίησιν τῆς αἰτήσεως τῶν Ἀρχιερέων Καλλίστου καί Ἐπιφανίου διά τῆς ἐπιθέσεως χειρῶν ἐπ’ αὐτῶν τῶν δύο Ἐπισκόπων. Κατόπιν, οἱ δύο οὗτοι δέον νά πράξουν τό αὐτό διά τούς ἀδελφούς των Ἀρχιερεῖς, καί οἱ Ἀρχιερεῖς εἰς τόν Κλῆρον. 2)Νά ὑποχρεώση τούς Ἀρχιερεῖς Κάλλιστον καί Ἐπιφάνιον καί τούς σύν αὐτοῖς ἀδελφούς Ἐπισκόπους νά πράξουν τό πᾶν ὅπως ἑνωθῆ ἡ Ἱεραρχία Κλῆρος καί Λαός των, μετ’ αὐτῶν οἱ ὁποῖοι ἡγοῦνται ὑπό τοῦ Μακ. Ἀρχιεπισκόπου Αὐξεντίου. 3) Νά ἐνημερώση τόν Μακ. Ἀρχιεπίσκοπον Αὐξέντιον περί τῶν ἀνωτέρω 4) Νά διορίση πρός ἐκτέλεσιν τῆς ὡς ἄνω παραγράφου 1 ἐν τῆ Ἱερᾶ Μονῆ Μεταμορφώσεως ἐν Βοστώνη τόν Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπον Φιλόθεον καί τόν Θεοφ. Ἐπίσκοπον Κων/νον. Διά τήν Σύνοδον τῶν Ἐπισκόπων (Τίθεται ὑπογραφή) Λαῦρος Ἐπίσκοπος Μανχάταν Γραμματεύς τῆς Συνόδου Μετάφρασις ἐκ τοῦ Ρωσικοῦ Πρωτοτύπου ΜΙΑ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ ΥΠΟ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΗΡΥΚΟΥ Κατά τήν συζήτησιν τήν ὁποίαν ἔσχον μετά τοῦ Μητροπολίτου τῶν Ρώσων τῆς Διασπορᾶς Λαύρου, κατά τήν συνάντησίν μου μετ’ αὐτοῦ ὀλίγους μήνας πρό τῆς ὑπογραφῆς τῆς ἑνώσεως τῶν Ρώσων τῆς Διασπορᾶς μετά τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, μέ ἐβεβαίωσεν, ἐνώπιον πολλῶν μάρτύρων (κληρικῶν του), ὡς ὑπογράψας τήν ἀνωτέρω ἀπόφασιν, καθόσον ἦτο τότε ὁ Γραμματεύς τῆς Συνόδου,ὅτι ἡ ἀπόφασις προέβλεπε χειροθεσίαν κατά τόν Η΄ Κανόνα τῆς Α΄ Οἱκουμενικῆς Συνόδου, ἤτοι ὡς ἐπί σχισματικῶν, ὅμως μοῦ ειπε ὅτι δέν μπορεῖ νά μέ βεβαιώση ἄν ἐφαρμόσθη η οχι ἡ ἀπόφασις αὕτη ἤ ἄν διαβάστηκεν συγχωρητική ευχή, διότι “πέρασαν τόσα χρόνια δέν ἐνθυμοῦμαι, ἄλλωστε δέν ἤμουν παρών”. Μοῦ ειπε χαρακτηριστικά: “Ἀν θέλετε νά κυττάξω στά Ἀρχεῖα καί νά σᾶς ἐνημερώσω”. Τοῦ ὑπέμνησα ὅτι ὁ Μητροπολίτης Φιλάρετος ειχε στείλει ἐπιστολήν εἰς τήν ὁποίαν κάμνει λόγον περί συγχωρητικῆς εὐχῆς καί οὐχί περί χειροθεσίαίας, καί μοῦ ειπε: “Ναί, διά τοῦτο ἀκριβῶς πρέπει νά κυττάξω στό Ἀρχεῖο”. Τοῦτο συνδυαζόμενον μέ τήν αλλην ἐνημέρωσιν πού εκανε ὁ τότε (1971) ‘Αρχιμανδρίτης Καλλιόπιος Γιαννακουλόπουλος εἰς τόν τότε Ιερομόναχον Γαλακτίωνα Γκαμίλην, μάς ἐπιβεβαιώνει διά μίαν ακόμη φοράν ὅτι ἡ ἀπόφασις δέν ἐφηρμόσθη, ἀλλά “ἀνεγνώσθη μία ἁπλῆ συγχωρητική ευχή" , αυτό τό ὁποῖον ὡμολόγει πάντοτε ἡ Ἱερά Σύνοδος (σ.σ. πραγμα το οποίον, οπως απεδείχθη ητο ενα από τά λαθη γιά τά οποία μίλησε ο Αρχιεπίσκοπος Ανδρεας ολίγον πρό της εκδημίας του). ‘Ιδού πώς διημείφθη ἡ ἐνημέρωσις μεταξύ τῶν δύο: “Πάτερ Γαλακτίωνα, θά σοῦ ἐξηγήσω τί ἀκριβῶς ἔγινε. Ὅταν οἱ 2 Ρῶσοι ‘Αρχιερεῖς μετέβησαν εἰς Βοστώνην εἰς τήν Μονήν τῆς Μεταμορφώσεως διά νά ἐφαρμόσουν τήν ἀπόφασιν, κατά τήν ἐντολήν πού ειχον λάβει, εὑρέθησαν εἰς ἀμηχανίαν διότι εἰς τό Ρωσικόν Τυπικόν, ὅπως καί στό δικό μας, δέν ὑπάρχει εὐχή χειροθεσίας, καί εἶπαν πρός στιγμήν μήπως πρέπει νά ἀναγνώσουμε εὐχές χειροτονίας, ἀλλά ὁ μεταφραστής ἐξήγησεν ὅτι τοῦτο δέν θά τό δεχθοῦν οἱ Πατέρες, καί πράγματι ἐσημειώθη ἀντίδρασις, ὁπότε τηλεφώνησαν εἰς τόν Μητροπολίτην Φιλάρετον καί τόν ἐρώτησαν “τί νά κάνουν” καί ἐκεῖνος τούς εἶπε “διαβάστε μιά ἁπλή συγχωρητική εὐχή”. (Αὐτά κατά τήν διήγησιν τοῦ ‘Επισκόπου Γαλακτίωνος Γκαμίλη κατά τήν προτελευταίαν καί τήν τελευταίαν συνάντησίν μας) Σχόλια Απανταχου Εκκλησία Κατακομβων Απανταχου Εκκλησία Κατακομβων Η Ομολογία του Σεβασμιωτατου Αμφιλοχίου, οσον αφορα την Συνοδον των Ρωσων της Διασπορας, οπως την διετυπωσε ο ιδιος, πεπαρρησιασμένως καί εν Υπομνηματι, ενωπιον της Ιεράς Συνόδου εν ετει 1977, (με αποτελεσμα νά γίνη από τότε μισητός εις εκείνους οι οποιοι ησαν, "ως ατομα, οχι ως Εκκλησία", υπέρ της ενωσεως μετα των Ρωσων της Διασπορας), ητο οτι οι Ρωσοι ησαν κακόδοξοι κατα την γνωμην των ιδιων των Αρχιερεων καί ουδέποτε ωρθοδοξησαν, ητοι οτι ουδέποτε απεδεχθησαν την Ομολογίαν της Γνησίας Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος καί οτι μεταβάντες εις Αμερικήν οι της Εξαρχίας ημφεσβητησαν τόν Ιερόν μας Αγωνα .... Αυτην την αλήθειαν (Ομολογίαν), την διεκηρυττε καί προφορικως καί οταν η Ιερα Συνοδος, απεφαίνετο οχι "ελευθερως" βεβαίως (εγραψαμεν αλλην φοράν διαυτο τό θεμα), οτι "υπό την προυπόθεσιν οτι οι ρωσοι ωρθοδόξησαν εδέχθημεν μίαν απλήν συγχωρητικην ευχήν πρός χάριν καί πρός διευκόλυνσιν της ενωσεως μετα των Φλωρινικων", διά τό οποίον εγω διετυπωσα την αντιθεσιν μου καταθέσας εις τά Πρακτικά του 1981, οτι οσοι εδέχθησαν χειροθεσίαν η συγχωρητικήν ευχήν, εσφαλαν, βεβαίως, πλήν ουχί ως Εκκλησία, αλλά ως ατομα... Την ιδιαν Ομολογίαν διεκηρυττε ο Σεβ/τος Αμφιλόχιος καί μέχρι τό 2015, οτε ο θεολόγος Ελευθεριος Γκουτζίδης εκηρυξεν "γυμνη τη κεφαλή" πλέον καί αυθεντικως, οτι οποιος δέν ομολογει πως τό 1971 εδέχθημεν ως Εκκλησία, συγχωρητικην ευχήν, την οποίαν "εφευρομεν διά νά μήν υπάρξουν αντιδρασεις καί διά νά μην γινη σχίσμα), ως εδηλωσεν πρό ετους ενωπιον της Συνόδου, τουναντιον λέγει, οτι εδέχθημεν χειροθεσίαν καί απεκατεσταθησαν οι χειροτονίες μας, εάν ειναι Επίσκοπος χάνει την Αρχιερωσυνην του και μόνον ως Μοναχός μπορεί νά γίνη δεκτος εις την Εκκλησίαν, εστω καί αν μετανοηση... Καί ενω πολλάκις τόν παρεκαλέσαμεν (καί τωρα τόν παρακαλούμεν) νά βοηθηση τόν θεολόγον κ. Ελευθεριον νά σταματηση να επιμένη εις τήν εσφαλμένην θεσιν του, (η οποία μόνον εν τόπω καί χρόνω δυναται νά δικαιολογηθη, ητοι διότι οι της Εξαρχίας ειπαν τό ψευδος οτι ωρθοδοξησαν οι Ρωσοι, οτι δέν εκαναν χειροθεσιαν αλλά μίαν απλήν συγχωρητικην ευχήν, καί εν τελει "απέκρυψαν" την απόφασιν), εκείνος (ο Σεβ/τος Αμφιλόχιος), μή δυνάμενος νά πράξη αλλεως, εγραψε εις τάς πρός εμέ επιστολάς καί διεκηρυξεν καί προφορικως εις τους επερωτησαντας αυτόν, πως "ο,τι λέγει ο Ελευθέριος γιά τό 1971 ειναι η πραγματικη αλήθεια" καί "οποιος δέν αποδεχεται τά λεγόμενα του, οπως ο Κηρυκος, ειναι πεπτωκός, καί εάν ειναι Αρχιερευς χάνει την Αρχιερωσυνην του", καί ως λαικός λογίζεται ... Βεβαια ο λόγος πού υποστηρίζει ταυτα ο Σεβασμιωτατος Αμφιλόχιος δέν ειναι οτι τά πιστευει, καί αυτό φαίνεται από το γεγονός, οτι οταν ηρχετο εις τας συνεδριάσεις της Συνόδου ητο υπέρ της ενωσεως, αλλά διότι από τό 1992, εξ αιτιας καί αλλων λόγων, αλλά καί διά την υπόθεσιν της Κληρονομίας Δασκαλοπούλου, ευρίσκεται υπό την γνωστην "βαβυλώνειον αιχμαλωσίαν", από την οποίαν δέν ειναι δυνατόν, οπως φαίνεται, νά εξέλθη, εκτός καί αν ο Θεός τόν λυπηθη, καί τόν βοηθηση, δι οπερ καί ευχόμεθα. Λυπηρόν πάντως .... Labels: ΥΠ ΟΨΙΝ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΥ (64)