Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΤΟΥ "ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ" ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ

Ο ΚΗΡΥΞ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟΝ ΦΥΛΛΑΔΙΟΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗΝ ΤΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΩΝ ΓΝΗΣΙΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΕΚΔΙΔΕΤΑΙ ΥΠΟ ΤΗΣ ΣΤΕΓΗΣ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ (ΙΕΡΩΝ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΗΡΥΚΟΥ ΚΑΙ ΙΟΥΛΙΤΤΗΣ, ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ Ε ΚΑΙ ΑΓΙΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΜΗΝΑ ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΚΑΙ ΒΙΚΕΝΤΙΟΥ) ΕΙΣ ΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΑΙΡΕΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΝΗΣΙΑΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗΣ: ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ: ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 25 ΚΑΙ ΟΡΦΕΩΣ 40 ΚΑΤΩ ΗΛΙΟΥΠΟΛΙΣ ΤΕΥΧΟΣ 1139 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΔΙΑ ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ + Ο ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ ΚΑΙ ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ ΚΗΡΥΚΟΣ ΤΗΣ ΓΝΗΣΙΑΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΝ ΚΕΝΤΡΟΝ ΑΓΙΑΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΕΡΟΥ ΦΙΛΑΝΘΡ. ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΜΑΤΘΑΙΟΣ Ο Α ΚΑΙ ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΕΝ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΟΡΙΑ ΚΟΡΩΠΙΟΥ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Τ.Κ.19400 Τ.Θ. 54 ΤΗΛ. 210.6020176 Α.Π. 624 Εν Ὁρίοις Κορωπίου Μαρκοπούλου 15 Σεπτ.2012 (Τό παρόν ἀποτελεῖ συνέχειαν τοῦ περιοδικοῦ «ΓΝΩΣΕΣΘΕ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑΝ», τό ὁποῖον διεκόπη προσωρινῶς λόγω οἰκονομικῶν δυσχερειῶν, περιλαμβάνονται δέ εἰς αὐτό θέματα Ἐκκλησιολογικά καί Ἐποικοδομητικά πρός ἐνημέρωσιν καί πνευματικήν οἰκοδομήν τῶν πνευματικῶν ἡμῶν ἐν Κυρίω τέκνων τῶν ἐν αληθεία βουλομένων σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν). Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΤΟΥ «ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ» ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ π. Αναστάσιος Γκοτσόπουλος Εφημέριος Ι. Ν. Αγ. Νικολάου Πατρών, τηλ. 6945-377621, agotsopo@gmail.com ΤΟ “ΒΑΠΤΙΣΜΑ” ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝΣΤΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ Σκέψεις με αφορμή κείμενο του π. Γ. Φλωρόφσκι (Β΄) Με αφορμή την πρόσκληση για προβληματισμό σε κείμενο του π. Φλωρόφσκι (anastasiosk. blogspot .com/2010/05/blog-post_6276.html) δημοσίευσα προ ημερών (http://anastasiosk.blogspot.com/2010/05/ blog-post_9577.html) το ίδιο το κείμενο με αναφορά όχι γενικά σε «αιρετικούς» και «αίρεση», αλλάσε συγκεκριμένο αιρετικό, στον Άρειο.Ο σκοπός της δημοσίευσης αυτής ήταν προφανής και, αν κρίνω από τα σχόλια, μάλλον,επιτεύχθηκε : Ο αρχικός ενθουσιασμός της πρώτης ανάρτησης παραχρήμα σταμάτησε και τονδιαδέχθηκε έντονος προβληματισμός. H θεωρητική προσέγγιση του π. Φλωρόφσκι, όπως «σερβιρίστηκε» αποσπασματικά (ασφαλώς και αδικεί τον συγγραφέα, διότι δεν εκφράζει την όλη προβληματική του άρθρου του !), και αφορά στην αποδοχή του «βαπτίσματος» των αιρετικών, ενώ παρουσιάζεται εκ πρώτης όψεως ότι λύνει μια «αντινομία» - φαινομενική - Θεολογίας και εκκλησιαστική πράξεως, εν τούτοις αν την εφαρμόσουμε με συνέπεια σε συγκεκριμένες αιρέσεις προκαλεί σοβαρότερα και δυσεπίλυτα εκκλησιολογικά προβλήματα. Συνεπώς, αν μας επιτρεπόταν να μιλήσουμε με τους όρους των πρακτικών επιστημών θα λέγαμε ότι μια θεωρία που δεν αποδεικνύεται πειραματικά (σε συγκεκριμένη εφαρμογή) δεν μπορεί να ισχύει. Η οξεία αντίδραση ορισμένων σχολιαστών στο κείμενο που προέκυψε με την ανάρτησή μου δείχνει μάλλον υγιές αισθητήριο πίστεως που δεν μπορεί να ανεχθεί τέτοια συμπεράσματα – το ότι ορισμένοι εστράφησαν εναντίον μου που παρουσίασα ρητώς αυτό που στο «σερβιρισμένο» απόσπασμα υπονοείται, είναι το έλασσον … Όμως το ερώτημα παραμένει: για τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας το «βάπτισμα» τωναιρετικών είναι έγκυρο, δηλ. παρέχει τη σώζουσα Χάρη του Αγ. Πνεύματος, ώστε νασυγχωρεί αμαρτίες, να αναγεννά τον βαπτιζόμενο και να τον εντάσσει στο Σώμα του Χριστού ; Μήπως το γεγονός ότι η Εκκλησία δεν (ανα)βαπτίζει όλους όσους προσέρχονται σε αυτή υποδηλώνει εγκυρότητα του βαπτίσματος που τελέστηκε από τους αιρετικούς ; Ας προσπαθήσουμε να δώσουμε κάποια απάντηση με βάση την εκκλησιαστική παράδοση, όπως προσωπικά την κατανοούμε, δηλώνοντας, αν και περιττό, ότι δεν διεκδικούμε αλάθητο. Ασφαλώς δεν πρόκειται για συστηματική και πλήρη μελέτη, ούτε βέβαια για «μασημένη τροφή» (το ακούσαμε και αυτό: η διατύπωση προσωπικής απόψεως να χαρακτηρίζεται «μασημένη τροφή» !), αλλά απλώς για μία προσέγγιση του κρίσιμου από θεολογική και ποιμαντική πλευρά θέματος. Ο όποιος καλόπιστος αντίλογος είναι πάντα εποικοδομητικός και ως εκ τούτου καλοδεχούμενος ! Πριν όμως είναι απαραίτητες κάποιες εξηγήσεις για να αποφύγω – όσο γίνεται – τις αθέλητεςπαρεξηγήσεις (από τις ηθελημένες δεν μπορώ να γλιτώσω με τίποτα !): 1. Μόνο η Εκκλησία κατέχει το αλάθητο. Και η Εκκλησία αποφαίνεται εν Οικουμενικαίς Συνόδοις. Όταν για κάποιο ζήτημα οι Οικουμενικές Σύνοδοι δεν έχουν αποφανθεί, τότε ισχύει η εκκλησιαστική συνείδηση, όπως εκφράζεται ομοφώνως μέσα από την εμπειρία των Αγίων Πατέρων και των Συνόδων Της (consensus Patrum), ή όπως επιγραμματικά το έχει διατυπώσει ο Βικέντιος Λυρίνου : «καθολικό είναι ό,τι πανταχού, πάντοτε και υπό πάντων επιστεύθη». Βέβαια στην εκκλησιαστική 2 ιστορία φορέας της αλάθητης εκκλησιαστικής εμπειρίας σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή μπορεί νααναδειχθεί και ένα μόνο πρόσωπο. Οι περιπτώσεις των Αγ. Αθανασίου, Αγ. Μαξίμου του Ομολογητού και Αγ. Μάρκου Ευγενικού είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικές. Βέβαια εδώ πρόκειται για έκτακτες και ιδιαίτερα κρίσιμες για την Εκκλησία καταστάσεις, όπου η Χάρις του Θεού τότε και μόνο τότε αναδεικνύει τέτοιες εξαιρετικές πνευματοφόρες προσωπικότητες να φέρουν στους ώμους τους σύνολη την εκκλησιαστική Παράδοση. Όμως ακόμα και σε αυτές τις εξαιρετικές περιπτώσεις οι προσωπικότητες αυτές θεμελιώνουν το λόγο τους στην πρότερη εκκλησιαστική εμπειρία και όχι ανεξάρτητα ή αντίθετα από αυτή. Θα του δούμε πιο κάτω με τον Αγ. Κυπριανό και τον Μ. Βασίλειο. 2. Μία εντύπωση που υπάρχει σε ορισμένους εκ των ευλαβών Χριστιανών είναι ότι η Ορθόδοξη Θεολογίαέχει απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα. Νομίζω ότι αυτό είναι λάθος. Η Χριστιανική Θεολογία δενείναι ένα πλήρες ιδεολογικό σύστημα που μπορεί να αποφαίνεται για όλα τα θέματα. Η ΟρθόδοξηΘεολογία μπορεί να αποφαίνεται μόνο για τα θέματα τα οποία έχει φανερώσει η Αποκάλυψη τουΘεού και σε όποιο βαθμό Αυτή τα έχει αποκαλύψει ! Για τα υπόλοιπα οφείλουμε να σιωπούμε,τιμώντας τα μυστήρια που ο Θεός θέλησε να κρατήσει για τον Εαυτό Του ! Σε αντίθετη περίπτωσηοδηγούμαστε σε σχολαστικισμό ή και σε βλασφημία θεωρώντας το όποιο ιδεολόγημά μας διδασκαλίακαι λόγο Θεού ! Αυτό βέβαια δεν απαγορεύει τη δική μας συμβολή στην εμβάθυνση στην «άπαξπαραδοθείσα πίστιν τοις αγίοις» ή τη δική μας αναζήτηση απαντήσεως στις προκλήσεις τουσύγχρονου κόσμου. Αντιθέτως μάλιστα αυτό συνιστά ιερή διακονία στο Σώμα του Χριστού, υπό μίαπροϋπόθεση : η διακονία αυτή να εδράζεται στην μέχρι τώρα εκκλησιαστική εμπειρία καιπαράδοση και να γίνεται αποδεκτή από τη σημερινή εκκλησιαστική συνείδηση. Από τον κίνδυνο της παρεκκλίσεως από την «άπαξ παραδοθείσα πίστιν» μας προφυλάσσει η Χάρις του Θεού, όταν εμείς ταπεινά την επιζητούμε και δεχόμαστε να διατυπώσουμε όχι τις δικές μας «εξυπνάδες», αλλά ό,τι ο Θεός διά των Αγίων Του θέλησε να μας αποκαλύψει… Με ρώτησε προ ημερών κάποιος «τι θα γίνει με τους αιρετικούς, πώς θα τους κρίνει ο Θεός και αν θα πάνε όλοι στην κόλαση»; Του απάντησα ότι θα του πω, αν μου πει αυτός πώς θα κρίνει ο Θεός τους Ορθοδόξους ! Για να τον βγάλω από τη δυσκολία του είπα ότι το πώς θα κρίνει ο Θεός Ορθοδόξους, ετεροδόξους και αλλοθρήσκους είναι δική Του ευθύνη και δική Του … μέριμνα ! Δεν μας έχει αποκαλύψει τίποτα και ως εκ τούτου δεν δικαιούμαστε όχι μόνο να μιλάμε, αλλά ούτε και να σκεφτόμαστε για λογαριασμό Του, αν δεν θέλουμε να καταντήσουμε βλάσφημοι ! 3. Επειδή το συγκεκριμένο θέμα των «μυστηρίων» των αιρετικών αφορά στην εκκλησιαστική πρακτικήδεν μπορώ να μην να αναφερθώ και στις σχετικές κανονικές διατάξεις. Όσοι έχουν κάποια«αλλεργία» με τους Ι. Κανόνες ας μου συγχωρήσουν τη σχετική αναφορά … Δυστυχώς, δεν μπορώ ναπαραβλέψω ότι οι Ι. Κανόνες είναι το απόσταγμα της πατερικής διδασκαλίας και κυρίως είναιαποφάσεις Οικουμενικών Συνόδων , της πληρέστερης και αυθεντικότερης εκφράσεως τηςεκκλησιαστικής συνειδήσεως της Εκκλησίας. Αυτή η βεβαιότητα ισχύει ανεξάρτητα από τις όποιες επιθυμίες, συμπάθειες ή αντιπάθειες τινών ! Ας έρθουμε τώρα στο κεντρικό ερώτημα : 1.) Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ Η θεολογία της Εκκλησίας δίνει μία, μόνο μία απάντηση από τους πρώτους αιώνες στο ανωτέρω ερώτημα περί της εγκυρότητος των «μυστηρίων» των αιρετικών: Δεν υφίσταται στην αίρεση και το σχίσμα έγκυρο βάπτισμα που να παρέχει τη Χάρη του Αγ. Πνεύματος, να συγχωρεί αμαρτίες, να αναγεννά τον βαπτιζόμενο και να τον εντάσσει στο Σώμα τουΧριστού ! Και αυτή η θεολογία έχει καταγραφεί σε πολλές αποφάσεις Τοπικών Συνόδων και Αγ. Πατέρων που έχουν επικυρωθεί από Οικουμενικές Συνόδους και «υλοποιείται» στηνεκκλησιαστική ζωή μέσω των Ι. Κανόνων. Νομίζω είναι περιττή η αναφορά σε πληθώρα πατερικών χωρίων που επιβεβαιώνουν την άποψη αυτή. Επειδή πιθανόν να έχει διαφύγει τυχόν αντίθετη πατερική άποψη, παρακαλώ αν κάποιος την έχει υπ’ όψη του να την καταθέσει. Εδώ 3. περιορίζομαι μόνο στην παράθεση των ΕΠΙΚΥΡΩΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΡΕΙΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΕΣΣΥΝΟΔΟΥΣ Ι. ΚΑΝΟΝΩΝ : Οι 46 ος , 47 ος, , 50ος και 68ος Αποστολικοί Κανόνες, οι 1ος και 47ος του Μ.Βασιλείου και ο 1ος της εν Καρχηδόνι Συνόδου. Αξίζει να προσέξουμε λίγο και την απαρχή του εκκλησιαστικού προβληματισμού: Το πρόβλημα της εγκυρότητος του «βαπτίσματος» των αιρετικών και σχισματικών απασχόλησε ιδιαίτερα έντονα την Εκκλησία τον γ΄ αι. Η Εκκλησία της Ρώμης υπό τον πάπα Στέφανο σεΤοπική Σύνοδο διατύπωσε την άποψη ότι το βάπτισμα των αιρετικών είναι έγκυρο καθ’ εαυτό, δηλ. ότι παρέχει Θ. Χάρη, όπως και το βάπτισμα που τελεί η Καθολική Εκκλησία. Ριζικά αντίθετος ήταν ο Αγ. Κυπριανός, Επίσκοπος Καρχηδόνος, ο «πρώτος μεγάλος Δυτικός Πατέρας και Θεολόγος της ενότητος της Εκκλησίας», ο οποίος ταυτιζόμενος θεολογικά με τις μικρασιατικές Εκκλησίες θεωρούσε εντελώς ανυπόστατο το «βάπτισμα» των αιρετικών. Η άποψη αυτή, ότι το «βάπτισμα» των αιρετικών είναι ανυπόστατο και δεν παρέχει σώζουσα Θ. Χάρη, έγινε αποδεκτή από τρεις Τοπικές Συνόδους της Β. Αφρικής, η μεγαλύτερη των οποίων ήταν η τρίτη με 84 Επισκόπους που συνεκλήθη το 256 μΧ στην Καρχηδόνα υπό τον Αγ. Κυπριανό. Η Σύνοδος της Καρχηδόνας στην απόφασή της, αφού τονίζει ότι ακολουθεί τηνπάγια μέχρι τότε εκκλησιαστική παράδοση («οὐ πρόσφατον γνώμην, οὐδὲ νῦν ἡδρασμένην προσφέρομεν, ἀλλὰ τὴν πάλαι ὑπὸ τῶν προγενεστέρων ἡμῶν μετὰ πάσης ἀκριβείας καὶ ἐπιμελείας δεδοκιμασμένην») , αποφαίνεται ότι « μηδένα βαπτίζεσθαι δύνασθαι ἔξω τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας, ἑνὸς ὄντος βαπτίσματος καὶ ἐν μόνῃ τῇ καθολικῇ Ἐκκλησίᾳ ὑπάρχοντος». Ακολούθως οι Πατέρες στην απόφαση της Συνόδου αιτιολογούν πλήρως την άποψή τους λέγοντας μεταξύ πολλών άλλων: «Πῶς δὲ δύναται καθαρίσαι καὶ ἁγιάσαι ὕδωρ ὁ ἀκάθαρτος ὤν αὐτὸς καὶ παρ' ᾧ Πνεῦμα ἅγιον οὐκ ἔστι, … Πῶς βαπτίζων δύναται ἄλλῳ δοῦναι ἄφεσινἁμαρτιῶν ὁ μὴ δυνηθεὶς τὰ ἴδια ἁμαρτήματα ἔξω τῆς Ἐκκλησίας ἀποθέσθαι; … Παρὰ δὲ τοῖς αἰρετικοῖς, ὅπου Ἐκκλησία οὐκ ἔστιν, ἀδύνατον ἁμαρτημάτων ἄφεσιν λαβεῖν … Ἁγιάσαι δὲ ἔλαιον οὐ δύναται ὁ αἱρετικός, ὁ μήτε θυσιαστήριον ἔχων, μήτε Ἐκκλησίαν…. Πῶς δὲ εὔξεται ὑπὲρ τοῦ βαπτισθέντος οὐχὶ ἱερεύς, ἀλλ' ἱερόσυλος καὶ ἁμαρτωλός... εἰ ἠδυνήθη βαπτίσαι, ἴσχυε καὶ ἅγιον Πνεῦμα δοῦναι• εἰ οὐκ ἠδυνήθη, ὅτι ἔξω ὤν, Πνεῦμα ἅγιον οὐκ ἔχει, οὐ δύναταιτὸν ἐρχόμενον βαπτίσαι, ἑνὸς ὄντος τοῦ βαπτίσματος, καὶ ἑνὸς ὄντος τοῦ ἁγίου Πνεύματος, καὶ μιᾶς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν, ἐπάνω Πέτρου τοῦ ἀποστόλου, ἀρχῆθεν λέγοντος, τῆς ἑνότητος τεθεμελιωμένης. Καὶ διὰ τοῦτο τὰ ὑπ' αὐτῶν γινόμενα, ψευδῆ καὶ κενὰὑπάρχοντα, πάντα ἐστὶν ἀδόκιμα. Οὐ γὰρ δύναταί τι δεκτὸν καὶ αἱρετὸν εἶναι παρὰ τῷ Θεῷ τῶν ὑπ' ἐκείνων γινομένων, οὓς ὁ Κύριος πολεμίους καὶ ἀντιπάλους αὐτοῦ λέγει ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις». Για να εντοπισθεί ο προβληματισμός στην αρχική ανάρτηση περί των «ορίων της Εκκλησίας» αξίζει να προσέξουμε ότι η συνοδική απόφαση της Καρχηδόνος δεν αρκείται στη διατύπωση περί πλήρους ακυρότητος των εκτός της Εκκλησίας «μυστηρίων» των αιρετικών. Επεξηγώνταςτο «εκτός της Εκκλησίας» αναφέρεται – για να μιλήσουμε με όρους του π. Φλωρόφσκι – και στα«κανονικά» και στα «χαρισματικά όρια» της Εκκλησίας, λέγοντας ότι στο χώρο της αιρέσεως δενυφίσταται Πνεύμα Άγιο που να τελεί έγκυρα μυστήρια. Και είναι προφανές ότι μη υπάρχοντοςΑγίου Πνεύματος, σύμφωνα με την απόφαση της Καρχηδόνος, δεν υφίσταται και «χαρισματικός μυστικός χώρος». Προφανώς στην συνείδηση των Πατέρων της Καρχηδόνος τα κανονικά όρια»της Εκκλησίας ταυτίζονται με τα «χαρισματικά της όρια» («ἑνὸς ὄντος τοῦ ἁγίου Πνεύματος, καὶ μιᾶς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν, ἐπάνω Πέτρου τοῦ ἀποστόλου, ἀρχῆθεν λέγοντος, τῆς ἑνότητος τεθεμελιωμένης»). ΕΠ' ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΑΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑΣ, Η ΟΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΗΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΜΙΑΣ, ΑΓΙΑΣ, ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, ΣΤΟΙΧΕΙ ΚΑΙ ΠΟΡΕΥΕΤΑΙ «ΑΚΑΙΝΟΤΟΜΗΤΩΣ ΚΑΙ ΑΜΕΙΩΤΩΣ" ΚΑΙ Η ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΓΝΗΣΙΑΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ. Ἐλάχιστος ἐν Επισκόποις + Ὁ Μεσογαίας καί Λαυρεωτικῆς Κήρυκος