ΤΟ ΚΥΡΟΣ ΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ

Όσον αφορά στο κύρος Μυστηρίων που τέλεσαν αιρετικοί, σχισματικοί και καθηρημένοι, η Ορθόδοξη Εκκλησία, δεν έχει προχωρήσει σε δημιουργία επίσημου Κανόνα η από του οποίου απόκλιση θα έφερε χαρακτήρα αντικανονικότητας (Πρβλ.Αρχιμ. Ιερ. Κοτσώνη, Η κανονική άποψις… σ. 178 επ.). Η διακύμανση και ταλάντευση της εκκλησιαστικής νομοθεσίας έναντι της αναγνωρίσεως ή όχι των Μυστηρίων αυτών, επιβεβαιώνει το συμπέρασμα, ότι το ζήτημα του κύρους του βαπτίσματος των αιρετικών δεν θεωρήθηκε ποτέ ως ζήτημα δογματικό. (Πρβλ. Α. Χριστοφιλοπούλου, Η εις την Ορθοδοξίαν προσέλευσις των αλλοθρήσκων και ετεροδόξων ένθ’ αν. σ. 59,Π.Μενεβίσογλου, Το Άγ. Μύρον εν τη Ορθοδόξω Ανατολική Eκκλησία σ. 206). Η Ορθόδοξη Εκκλησία, αναγνώρισε πολλές φορές το κύρος χειροτονιών που τελέστηκαν από αιρετικούς και σχισματικούς, και δέχθηκε άνευ αναχειροτονήσεως τους χειροτονημένους από αιρετικούς. Αυτό σημαίνει ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία, αναγνώρισε ως έγκυρα τα Μυστήρια των αιρετικών και το ανεξάλειπτο της Ιερωσύνης. Παραδείγματα υπάρχουν πάρα πολλά από την ιστορία της Εκκλησίας μας: 1) Η Πρώτη, Οικουμενική Σύνοδος δέχθηκε άνευ αναχειροτονήσεως τους αιρετικούς Κληρικούς τους λεγομένους Μελιτιανούς και τους λεγομένους Καθαρούς ως και τους λεγομένους Μιξοφυσίτες και τους λεγομένους Θεοπασχίτες. (Κανών Η’ της Α’Οικουμενικής Συνόδου. Ρ-Π,Σύνταγμα… Β’ σ.133 επ. Πρβλ. και Ζωναράν εν τη ερμηνεία του Κανόνος τούτου επαγόμενον: «…Και ει κεχειροτονημένοι εισίν εις επισκόπους ή πρεσβυτέρους ή διακόνους, οι εξ αυτών προσιόντες τη Εκκλησία,μένειν αυτούς εν τω κλήρω κατά τους οικείους βαθμούς, εάν ίσως εν ταις εκκλησίαις, εν αις εχειροτονήθησαν, ουκ εισιν έτεροι…» ενθ’ άνωτ. σ. 134.Πρβλ. και Σωκράτους, εν Εκκλ. Ιστορία Α’ 9 (Ρ. G. 67, 84). Η Τρίτη, Οικουμενική Σύνοδος δέχθηκε τους αιρετικούς Μεσσαλιανούς Κληρικούς, ως Κληρικούς άνευ αναχειροτονήσεως,που σημαίνει ότι η Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος αναγνώρισε πάλι ως έγκυρα τα Μυστήρια των αιρετικών και το ανεξάλειπτο της Ιερωσύνης. Η Έκτη, Οικουμενική Σύνοδος: Οι περισσότεροι από τους Επισκόπους πού συμμετείχαν στην ΣΤ’ Οικουμενική Σύνοδο Επισκόπων, ήταν χειροτονημένοι από αιρετικούς Μονοθελητές!!!… (βλ.Ταρασίου,Προέδρου της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου,Μ. 12, 1047). Έτσι, η ΣΤ’ Οικουμενική Σύνοδος της Ορθοδοξίας αναγνώρισε πάλι ως έγκυρα τα Μυστήρια των αιρετικών και το ανεξάλειπτο της Ιερωσύνης. (Σπ.Μήλια,Συνάθροισις Ιερών Κανόνων τ. Β’ σ.740). Η Έβδομη, Οικουμενική Σύνοδος δέχθηκε ως Κληρικούς, όσους ανήκαν στην αίρεση της εικονομαχίας, που σημαίνει ότι η Οικουμενική Σύνοδος αναγνώρισε πάλι ως έγκυρα τα Μυστήρια των αιρετικών και το ανεξάλειπτο της Ιερωσύνης.(Βλ. Α’ πράξη της Ζ’Οικουμενικής Συνόδου παρά Σ. Μήλια,τ. Β’σ. 729, 731). Η Σύνοδος της Καρθαγένης δέχθηκε άνευ αναχειροτονήσεως τους αιρετικούς Δονατιστές, γεγονός που σημαίνει ότι η Σύνοδος αναγνώρισε πάλι ως έγκυρα τα Μυστήρια των αιρετικών και το ανεξάλειπτο της Ιερωσύνης. (Βλ. Κανόνας ΞΗ’,ΟΣΤ’, ΟΗ’ της εν Καρθαγένη, εν:Ρ – Π Σύνταγμα Γ’ σ. 478, 542, Π. Τρεμπέλα,Δογματική Γ’ σ. 318, Αρχιμ. Ιερ.Κοτσώνη, Η κανονική άποψις περί της επικοινωνίας μετά των ετεροδόξων Αθήναι1957 σ. 176. Α.Θεοδώρου, Η μυστηριακή διακοινωνία (intercommunio) εξ επόψεως ορθοδ. Συμβολικής,Αθήναι 1973 σ. 5). Ο Μ.Βασίλειος αναγνώρισε ως Κληρικούς τους αιρετικούς Κληρικούς Ζώινο και Σατουρνίνο, από την αίρεση των Εγκρατιτών, γεγονός που σημαίνει, ότι ο Μέγας Βασίλειος αναγνώρισε ως έγκυρα τα Μυστήρια των αιρετικών και το ανεξάλειπτο της Ιερωσύνης. (Ρ-Π, Σύνταγμα Γ’ σ. 91). Το ίδιο έπραξε ο Μ. Αθανάσιος για τους αιρετικούς, αρειανούς.Δέχθηκε ως Επίσκοπο τον Επίσκοπο Σιδήριο, που είχε χειροτονηθεί από έναν μόνο Επίσκοπο και μάλιστα τον προήγαγε σε Μητροπολίτη Πτολεμαΐδος. (Βλ. ερμηνεία Νικοδήμου του Αγιορείτου εις Α’Αποστολ. Κανόνα(Πηδάλιον έκδ. Αστέρας 1957 σ.3). Όσοι χειροτονήθηκαν ως Επίσκοποι, από τον αιρετικό μονοφυσίτη Πατριάρχη Αλεξανδρείας Πέτρο τον Γ΄ (Μογγό), έγιναν δεκτοί από την Ορθόδοξη Εκκλησία με τον βαθμό τους, γεγονός που σημαίνει ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία,αναγνώρισε πάλι ως έγκυρα τα Μυστήρια των αιρετικών και το ανεξάλειπτο της Ιερωσύνης. (Χρυσοστόμου,Αρχιεπισκόπου Αθηνών…,Ιστορία της Εκκλησίας Αλεξανδρείας, Αλεξάνδρεία 1935 σ.433). Κατά τον Μέγα Φώτιο κανένας κληρικός δεν αναχειροτονήθηκε από τους κληρικούς του αιρετικού Επισκόπου Παύλου του Σαμοσατέως (P.G. 104, 1224). Ο Μέγας Φώτιος μάλιστα αναφέρει ως παραδείγματα, ότι παρ’ όλο που ο αιρετικός Επίσκοπος Παύλος Σαμοσατέας, ο Νεστόριος, ο Σέργιος, ο Πύρρος και ο Μακάριος ήταν καθηρημένοι χειροτόνησαν κάποιους Κληρικούς. Όλοι αυτοί οι Κληρικοί που χειροτονήθηκαν από καθηρημένους, έγιναν δεκτοί από την Εκκλησία, χωρίς να αναχειροτονηθούν,γεγονός που σημαίνει ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία, αναγνώρισε πάλι ως έγκυρα τα Μυστήρια των αιρετικών και το ανεξάλειπτο της Ιερωσύνης. Ο άγιος Μελέτιος Αντιοχείας αν και χειροτονήθηκε από αιρετικούς, {χειροτονήθηκε παρά των τότε «καινών αιρετικών» αρειανών,(Επιφανίου Κύπρου, PG. 42, 429)}, έγινε δεκτός άνευ αναχειροτονήσεως. Αυτό σημαίνει, ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία,αναγνώρισε πάλι ως έγκυρα τα Μυστήρια των αιρετικών και το ανεξάλειπτο της Ιερωσύνης. (Επιφανίου: Περί αιρέσεων 68. Ιστέον ότι ο Βλάσταρις θεωρεί ως άθεσμον τήν δευτέραν χειροτονίαν.Ρ – Π, Σύνταγμα . ΣΤ’ σ.507). Αυτός ο άγιος Μελέτιος βάπτισε τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο(Βίος Ι. Χρυσοστόμου έν επιτομή, PG. 47 LXXXVII) και χρημάτισε πρόεδρος της Β΄ Οικουμενικής Συνόδου. Πέθανε κατά την διάρκεια των εργασιών της. Τότε ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης εξύμνησε τον Μελέτιο ως νέο Απόστολο και «ομότροπον» «αθλητήν» των αγίων (Γρηγορίου Νύσσης,PG. 46, 852). Η Ορθόδοξη Εκκλησία τον τιμά ως άγιο την12η Φεβρουαρίου. Παρόμοια, και ο άγιος Ανατόλιος. Τον χειροτόνησε ο αιρεσιάρχης Διόσκορος, (βλ.Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1042), η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος δέχθηκε τον Ανατόλιο ώς έξαρχό της (Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 6, 565). Η Ορθόδοξος Εκκλησία τον τιμά ως άγιο την3η Ιουλίου. Κατά τον γ’αιώνα ο Πάπας Ρώμης Κορνήλιος δέχθηκε τον σχισματικό,από το Ναυατιανό σχίσμα, πρεσβύτερο Μάξιμο, «άνευ αναχειροτονήσεως», που σημαίνει ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία, αναγνώρισε πάλι ως έγκυρα τα Μυστήρια των σχισματικών και το ανεξάλειπτο της Ιερωσύνης. (Ρ. L. 3, 736-737). Το 1840 η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας, δέχθηκε «άνευ αναχειροτονίας» τους αιρετικούς ουνίτες επισκόπους, και το 1860 η Κων/λη δέχθηκε ως έγκυρες τις χειροτονίες δύο αιρετικών Μελχιτών ιερομονάχων (Πρβλ. Π. Τρεμπέλα, Δογματική,τ.3 σ. 318, Αρχιμ. Ιερ. Κοτσώνη,Η κανονική άποψις… σ. 177) . Η Εκκλησία της Ελλάδος, αποκατάστησε στον επισκοπικό βαθμό, «άνευ αναχειροτονήσεως» τους δύο παλαιοημερολογίτες Επισκόπους Χριστιανουπόλεως και Διαυλείας και αναγνώρισε ως έγκυρα τα Μυστήρια που είχαν τελέσει. Το ζήτημα της αναγνωρίσεως ειδικά του Μυστηρίου του Βαπτίσματος Η Πρώτη, Οικουμενική Σύνοδος αναγνώρισε ως έγκυρο το Βάπτισμα των αιρετικών Νοβατιανών. Η Δευτέρα, Οικουμενική Σύνοδος δέχθηκε και αναγνώρισε ως έγκυρο, το Βάπτισμα κάποιων αιρετικών και την «διά Χρίσματος»μόνο αποδοχή των αιρετικών και σχισματικών (Ζ΄ Κανόνος Β΄ Οικουμενικής Συνόδου). Με όλα αυτά συμφωνεί και ο Μ. Βασίλειος (Α΄ Κανόνος Μ. Βασιλείου). Η Έκτη, Οικουμενική Σύνοδος, δέχθηκε ως έγκυρο το Βάπτισμα κάποιων αιρετικών και την «διά Χρίσματος» μόνο αποδοχή των αιρετικών και σχισματικών (95ου Κανόνος ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου). Η Σύνοδος Λαοδικείας αναγνώρισε ως έγκυρο το Βάπτισμα των Νοβατιανών και Τεσσαρασκαιδεκατιτών. Επί πλέον, και στην Εβδόμη, Οικουμενική Σύνοδο, έγιναν δεκτοί εικονομάχοι Επίσκοποι και οι ίδιοι ομολόγησαν, ότι «έν ταύτη τη αιρέσει ημών γεννηθέντες ανετράφημεν και ηυξήθημεν» (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ.12, 1031). Δηλαδή, και βαπτίστηκαν, και χειροτόνησαν, και όλα τα Μυστήρια τα έκαναν, και η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος τα αναγνώρισε όλα τα Μυστήριά τους αυτά. Η Οικουμενική αύτη Σύνοδος αναγνώρισε και απέδειξε, ότι «πάντες ομοφρόνως τους προσερχομένους απο οιασδήποτε αιρέσεως απεδέξαντο»,εάν δεν υφίσταται κανονικό κώλυμα Ιερωσύνης. «Η αγία Σύνοδος είπεν ούτως αληθώς έχει» (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1039). Δέχθηκαν μάλιστα οι Άγιοι και τους χειροτονηθέντες Επισκόπους, Ιερείς, Διακόνους από αιρετικούς Επισκόπους. Γι’ αυτό ο Άγιος Ταράσιος ο αγιώτατος Πατριάρχης Πρόεδρος της Οικουμενικής Συνόδου είπε: «Και ημείς να δεχώμεθα τους από αιρετικών χειροτονηθέντας, ώς και Ανατόλιος εγένετο δεκτός». Διότι «αληθώς φωνή Θεού έστιν, ότι ούκ αποθανούνται τέκνα υπέρ πατέρων, άλλ’ έκαστος τη ιδία αμαρτία αποθανείται». Και, «ότι έκ Θεού έστιν η χειροτονία» (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1042). Αυτό το είχε διδάξει και ο Μ. Βασίλειος. «ούκ έφησεν(δεν είπεν) ο πατήρ αδέκτους είναι» τους αιρετικούς (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1050). Αυτό το ίδιο μαρτυρεί η στάση των Αγίων και προς τον αιρεσιάρχη Νεστόριο. Ο Νεστόριος είχε καταγγελθεί από τον άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας, ότι πίστευε «τά τού Αρείου» (Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Μ. 4, 1256).Δηλαδή, πίστευε και κήρυττε αίρεση καταδικασμένη από δύο Οικουμενικές Συνόδους, την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο και την Β΄ Οικουμενική Σύνοδο.Και όμως, τα Μυστήρια που τελούσε ο Νεστόριος,θεωρήθηκαν ως έγκυρα (Μ. Φώτιος PG. 104, 1224).