ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΤΟΥ ΜΗ ΕΠΙΤΡΕΠΤΟΥ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΗΝ ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΡΡΥΣΙΑ

ΕΝΗΜΕΡΩΣΙΣ ΕΠΙ  ΘΕΜΑΤΩΝ  ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΟΜΟΛΟΓΙΑΣ – ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ - ΑΝΤΙΑΙΡΕΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΟΣ ΤΗΣ ΑΚΑΙΝΟΤΟΜΗΤΟΥ ΓΝΗΣΙΑΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Ἐκδίδεται ἀπό τό Ἐπισκοπεῖον Ἁγίας Αἰκατερίνης Κορωπίου Αττικῆς (Κέντρο Γνησίας Ὀρθοδόξου Ἱεραποστολῆς καί Μητροπολιτικό Φιλόπτωχο Ταμεῖο τοῦ ΙΦΣΚΑΕ) εἰς τά πλαίσια τῶν ἐνημερωτικῶν ἀπογευματινῶν συνάξεων - ὁμιλιῶν κάθε Δευτέρα καί Τετάρτη  εἰς τόν ἱερόν Ναόν Ἁγίου Σπυρίδωνος Καρέα, κάθε Σάββατον εἰς τόν Μητροπολιτικόν Ἱερόν Ναόν Ἁγίου Δημητρίου Ἀχαρνῶν  καί κάθε Κυριακή εἰς τό παρεκκλήσιον Παναγίας Παραμυθίας καί τῶν τριῶν Νέων Ὁμολογητῶν.

 

ΤΕΥΧΟΣ 443           ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2010

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Διαμαντοπούλου

ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΤΟΥ ΜΗ ΕΠΙΤΡΕΠΤΟΥ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΗΝ ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΡΡΥΣΙΑ

Ἡ ἔμμηνος ῥύσις στὴν Παλαιὰ Διαθήκη καθιστᾶ τὴν γυναῖκα γιὰ ἑπτὰ ἡμέρες ‘ἐν ἀφέδρῳ’· αὐτὸ σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ ἔχει ἕδρα, θέση, ξεχωριστὰ ἀπὸ τὶς ἄλλες γυναῖκες: ‘Καὶ γυνή, ἥτις ἐὰν ᾖ ρέουσα αἵματι, καὶ ἔσται ἡ ρύσις αὐτῆς ἐν τῷ σώματι αὐτῆς, ἑπτὰ ἡμέραις ἔσται ἐν τῇ ἀφέδρῳ αὐτῆς·’[1] Τὴ διδασκαλία αὐτὴ ἐπαναλαμβάνει και ὁ 2ος Κανόνας τοῦ Ἁγίου Διονυσίου Ἀλεξανδρείας (ἐφεξῆς Διον. 2) στὴ φράση: ‘Περὶ δὲ τῶν ἐν ἀφέδρῳ γυναικῶν, εἰ προσῆκεν αὐτὰς οὔτω διακειμένας, ...’[2] ἡ ὁποία σύμφωνα μὲ τοὺς ἑρμηνευτὲς σημαίνει τὶς γυναῖκες, ποὺ εὑρίσκονται στὰ καταμήνια, ἐτυμολογικῶς δὲ ἀκριβῶς τὸ ὅτι οἱ γυναῖκες αὐτὲς κάθονταν κατὰ τὶς διατάξεις τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης χωριστά από τὶς ἄλλες γυναῖκες, δηλαδὴ σὲ ἄλλες ἕδρες: ‘… ἤτοι χωριστὰ ἀπὸ τὰς ἕδρας τῶν λοιπῶν αἱ ἑβραΐδες γυναῖκες ἐκάθηντο καὶ ἠσύχαζον, ὅταν ἤθελεν ἔλθει εἰς αὐτὰς ἡ τῶν καταμηνίων ῥύσις, ἕως ὁπου ἀπερνοῦσαν ἑπτὰ ἡμέραι, ἢ καὶ περισσότεραι…’[3].

Στὸ κείμενο τοῦ Λευϊτικοῦ ἀκολουθεῖ πληθώρα διατάξεων, σύμφωνα μὲ τὶς ὁποῖες, κανείς δὲν πρέπει νὰ ἀγγίζει τὴν γυναῖκα αὐτή· ἐπίσης ἡ ἴδια πρέπει νὰ μὴ ἀγγίζει τίποτε, ἤ, ἐὰν ἀγγίξει κάτι, κανεὶς δὲν πρέπει νὰ τὸ ἀγγίξει, διότι ἡ γυναῖκα στὴν κατάσταση αὐτὴ θεωρεῖται ἀκάθαρτος. Ἑπομένως ἐὰν κάποιος τὴν ἀγγίξει, ἢ αὐτὴ ἀγγίξει κάτι, αὐτὸς ἢ αὐτὸ θεωρεῖται ἐπίσης ἀκάθαρτο καὶ ὑποβάλλεται σὲ διαδικασίες καθαρμῶν: ‘... πᾶς ὁ ἁπτόμενος αὐτῆς ἀκάθαρτος ἔσται ἕως ἑσπέρας, 20 καὶ πᾶν, ἐφ’ ὃ ἐὰν κοιτάζηται ἐπ’ αὐτὸ ἐν τῇ ἀφέδρῳ αὐτῆς, ἀκάθαρτον ἔσται. καὶ πᾶν ὁ ἐὰν ἐπικαθίσῃ ἐπ’ αὐτό, ἀκάθαρτον ἔσται. 21 καὶ πᾶς ὃς ἐὰν ἅψηται τῆς αὐτῆς, πλυνεῖ τὰ ἱμάτια αὐτοῦ, καὶ λούσεται τὸ σῶμα αὐτοῦ ὕδατι καὶ ἀκάθαρτος ἔσται ἕως ἑσπέρας. 22 καὶ πᾶς ὁ ἁπτόμενος παντὸς σκεύους, οὗ ἐὰν καθίσῃ ἐπ’ αὐτό, πλυνεῖ τὰ ἱμάτια αὐτοῦ, καὶ λούσεται ὕδατι καὶ ἀκάθαρτος ἔσται ἕως ἑσπέρας. 23 ἐὰν δὲ ἐν τῇ κοίτῃ αὐτῆς οὔσης, ἢ ἐπὶ τοῦ σκεύους, οὗ ἐὰν καθίσῃ ἐπ’ αὐτῷ ἐν τῷ ἅπτεσθαι αὐτὸν αὐτῆς καὶ γένηται ἡ ἀκαθαρσία αὐτῆς ἐπ’ αὐτῷ, ἀκάθαρτος ἔσται ἑπτὰ ἡμέρας. καῖ πᾶσα κοίτη, ἐφ’ ᾗ ἂν κοιμηθῇ ἐπ’ αὐτῇ, ἀκάθαρτος ἔσται.’[4]

Οἱ ἴδιες διατάξεις ἰσχύουν ἐφ’ ὅσον ἡ ἔμμηνος ῥύσις παρατείνεται πλέον τῶν ἑπτὰ ἡμερῶν: ‘25 Καὶ γυνὴ ἐὰν ρέῃ ρύσει αἵματος ἡμέρας πλείους, οὐκ ἐν καιρῷ τῆς ἀφέδρου αὐτῆς, πᾶσαι αἱ ἡμέραι ρύσεως ἀκαθαρσίας αὐτῆς, καθάπερ αἱ ἡμέραι τῆς ἀφέδρου αὐτῆς, ἔσται ἀκάθαρτος. 26 καὶ πᾶσα κοίτη, ἐφ’ ἧς ἐὰν κοιμηθῇ ἐπ’ αὐτῆς πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ρύσεως, κατὰ τὴν κοίτην τῆς ἀφέδρου ἔσται αὐτῇ, καὶ πᾶν σκεῦος, ἐφ’ ὃ ἐὰν καθίσῃ ἐπ’ αὐτό, ἀκάθαρτον ἔσται κατὰ τὴν ἀκαθαρσίαν τῆς ἀφέδρου. 27 πᾶς ὁ ἁπτόμενος αὐτῆς ἀκάθαρτος ἔσται, καὶ πλυνεῖ τὰ ἱμάτια καὶ λούσεται τὸ σῶμα ὕδατι καὶ ἀκάθαρτος ἔσται ἕως ἑσπέρας.’[5]

Ἡ γυναῖκα θεωρεῖται καθαρή, ὅταν καθαρισθῆ ἀπὸ τὴν ῥύσιν τοῦ αἵματος καὶ ἀφοῦ τὴν ὀγδόη (ἢ καὶ περαιτέρω) ἡμέρα παρουσιαστεῖ στὸν ἱερέα μὲ δύο νεοσσοὺς τρυγόνων ἢ περιστερῶν, τὰ ὁποῖα θὰ θυσιάσει αὐτός. ‘28 ἐὰν δὲ καθαρισθῇ ἀπὸ τῆς ρύσεως, καὶ ἐξαριθμήσεται αὐτῇ ἑπτὰ ἡμέρας καὶ μετὰ ταῦτα καθαρισθήσεται. 29 καὶ τῇ ἡμέρᾳ τῇ ὀγδόῃ λήψεται αὕτη δύο τρυγόνας, ἢ δύο νεοσσοὺς περιστερῶν, καὶ οἴσει αὐτὰ πρὸς τὸν ἱερέα ἐπὶ τὴν θύραν τῆς σκηνῆς τοῦ μαρτυρίου. 30 καὶ ποιήσει ὁ ἱερεὺς τὴν μίαν περὶ ἁμαρτίας καὶ τὴν μίαν εἰς ὁλοκαύτωμα. καὶ ἐξιλάσεται περὶ αὐτῆς ὁ ἱερεὺς ἔναντι Κυρίου ἀπὸ ρύσεως ἀκαθαρσίας ἀυτῆς.’[6]

Στὸ τέλος τῶν διατάξεων εἰσάγεται ἀπὸ τὸν Τριαδικὸ Θεὸ ἡ ἑξῆς γενικὴ ἐντολή: ‘31 Καὶ εὐλαβεῖς ποιήσετε τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ ἀπὸ τῶν ἀκαθαρσιῶν αὐτῶν, καὶ οὐκ ἀποθανοῦνται διὰ τὴν ἀκαθαρσίαν αὐτῶν ἐν τῷ μιαίνειν αὐτοὺς τὴν σκηνήν μου τὴν ἐν αὐτοῖς. 32 οὗτος ὁ νόμος … 33 καὶ τῇ αἱμορρούσῃ ἐν τῇ ἀφέδρῳ αὐτῆς, …, καὶ τῷ ἀνδρί, ὃς ἐὰν κοιμηθῇ μετὰ ἀποκαθημένης.’[7]

Σύμφωνα μὲ αὐτὴν ὅλες οἱ προαναφερθεῖσες διατάξεις ἀποσκοποῦν στὴν καλλιέργεια τῆς εὐλάβειας ἀπὸ τοὺς πιστούς, διότι σὲ ἀντίθετη περίπτωση ὑπάρχει γιὰ αὐτοὺς κίνδυνος θανάτου, καθὼς ἡ εἴσοδος γυναῖκας στὸν ναὸ, ὅταν αὐτὴ ἔλθη στὴν ἔμμηνο ῥύση, ἀποτελεῖ μίασμα γιὰ αὐτόν. Ὁ ἴδιος κίνδυνος ὑφίσταται καὶ γιὰ τὸν σύζυγό της, ἐφ’ ὅσον συνέλθει μαζί της, κατὰ τὴν περίοδο τῆς ἐμμηνοῤῥυσίας[8].

Ὡς γνωστὸν ἡ Παλαιὰ Διαθήκη ἀποτελεῖ παιδαγωγὸν εἰς Χριστὸν[9], ἑπομένως μετὰ τὸν Χριστὸν δὲν ἐφαρμόζονται πλέον ὅλες αὐτὲς οἱ διατάξεις περὶ καθαρισμοῦ τῆς γυναῖκας, ἀλλὰ διατηρεῖται ὁ σκοπὸς καὶ τὸ πνεῦμα τοῦ Νόμου, δηλαδὴ ἡ γενικὴ ἀρχή, ποὺ ἀναφέραμε πιὸ πάνω περὶ εὐλαβείας ἐνώπιον τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ[10]. Ἐπίσης ὁ κίνδυνος τοῦ θανάτου δὲν ἀφορᾶ τόσο στὸν βιολογικό, ὅσο στὸν πνευματικό, ὁ ὁποῖος εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ἁμαρτίας[11], συγκεκριμένα ἐδῶ τῆς ἀνευλάβειας. Ἔτσι σύμφωνα μὲ τὸν Διον. 2 δὲν ἐπιτρέπεται στὴν γυναῖκα, ποὺ εὑρίσκεται σὲ ἐμμηνοῤῥυσία, νὰ μεταλαμβάνει τῶν Θείων Μυστηρίων ἀλλὰ καὶ νὰ εἰσέρχεται στὸν Ἱερὸ Ναό: ‘Περὶ δὲ τῶν ἐν ἀφέδρῳ γυναικῶν, εἰ προσῆκεν αὐτὰς οὔτω διακειμένας, εἰς τὸν οἶκον εἰσιέναι τοῦ Θεοῦ, περιττὸν καὶ τὸ πυνθάνεσθαι νομίζω· οὐδὲ γὰρ αὐτὰς οἶμαι πιστὰς οὔσας καὶ εὐλαβεῖς, τολμήσειν οὕτω διακειμένας, ἢ τῇ τραπέζῃ τῇ ἁγίᾳ προσελθεῖν, ἤ τοῦ σώματος καὶ τοῦ αἵματος τοῦ Χριστοῦ προσάψασθαι· οὐδὲ γὰρ ἡ τὴν δωδεκαετῆ ῥύσιν ἔχουσα, πρὸς τὴν ἴασιν ἔθιγεν αὐτοῦ, ἀλλὰ μόνου τοῦ κρασπέδου·’[12]

Εἶναι ἀξιοσημείωτο ὅτι ὁ Ἅγιος Πατὴρ θεωρεῖ περιττὴ τὴν ἐρώτηση καὶ τὴν ἀπάντηση γιὰ γυναῖκες πιστὲς καὶ εὐλαβεῖς. Πρὸς θεμελίωση αὐτῆς τῆς ἀπαγόρευσης εἰσάγει τὸ παράδειγμα τῆς αἱμοῤῥοοῦσης γυναικός, ἡ ὀποία δὲν ἄγγιξε τὸ ἄχραντο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ μόνο τὴν ἄκρη τοῦ ἱματίου Του, γιὰ νὰ βρῆ τὴν θεραπεία της[13].

Ἰδοὺ καὶ ἡ ἑρμηνεία τοῦ Κανόνος ὑπὸ τοῦ ΠΗΔΑΛΙΟΥ: ‘Ἐρωτηθεὶς καὶ περὶ τούτου ὁ ἅγιος, ἀνίσως αἱ γυναῖκες ἐν τοῖς καταμηνίοις αὑτῶν εὑρισκόμεναι πρέπει νὰ ἐμβαίνουσιν εἰς τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ, ἀπεκρίθη, ὅτι τοῦτο δὲν εἶναι χρεία μήτε νὰ τὸ ἐρωτῶσιν, ἐπειδὴ ἐκεῖναι, ἂν ἔχωσι τὴν πρέπουσαν εὐλάβειαν εἰς τὰ Θεῖα, θέλουν ἐμ- (547/548) ποδισθῇ ἀπὸ λόγου των, καὶ δὲν θέλουν τολμήσει ποτὲ νὰ πλησιάσουν εἰς τὴν ἁγίαν Τράπεζαν, καὶ νὰ μεταλάβουν τοῦ Δεσποτικοῦ σώματος καὶ αἵματος, εὑρισκόμεναι εἰς τοιαύτην κατάστασιν τῶν καταμηνίων των. Διότι, δύνανται νὰ ἐνθυμηθοῦν καὶ τὴν αἱμοῤῥοοῦσαν ἐκείνην γυναῖκα, ἡ ὁποία διὰ τὴν ῥύσιν τοῦ αἵματός της δὲν ἐτόλμησεν ἀπὸ πολλὴν εὐλάβειαν νὰ πιάσῃ τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ μόνον τὴν ποδίαν τοῦ ἱματίου του. … Κωλύεται … νὰ πλησιάζῃ εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων, ταὐτὸν εἰπεῖν, νὰ μεταλάβῃ τῶν ἁγιασμάτων ἐκεῖνος ὁποῦ δὲν εἶναι καθαρὸς ψυχῇ καὶ σώματι, ὁποῖαί εἰσι καὶ αἱ μετὰ τῶν καταμηνίων γυναῖκες.’[14]

Ἡ αἰτία αὐτῆς τῆς ἀπαγορεύσεως, ὅπως καὶ στὴν Παλαιὰ Διαθήκη εἶναι ὅτι ἡ γυναῖκα θεωρεῖται ἀκάθαρτος: ‘... εἰς δὲ τὰ ἅγια καὶ τὰ ἅγια τῶν ἁγίων ὁ μὴ πάντῃ καθαρὸς καὶ ψυχῇ καὶ σώματι προσιέναι, κωλυθήσεται.’[15] Εἰδικότερα ὅμως ἐξηγεῖ τὴν ἔννοια τῆς ἀκαθαρσίας ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ὡς ἑξῆς: ‘… Διὰ τὶ δὲ τὴν ῥύσιν τοῦ τοιούτου αἵματος καὶ τὴν ταύτην ἔχουσαν γυναῖκα ἀκάθαρτον ὠνόμασεν ὁ Θεός; φαίνεται γὰρ ὅτι ἡ ῥύσις αὕτη καθ’ ὃ φυσικὴ καὶ παρὰ Θεοῦ, οὕτω γίνεσθαι συγχωρηθεῖσα μετὰ τὴν παράβασιν, οὔτε ἁμαρτία ἐστὶν, οὔτε ἀκαθαρσία. ‘Οὐ γὰρ ἀληθῶς ἁμαρτία ταῦτα, οὐδὲ ἀκαθαρσία, κατὰ τὸν Χρυσόστομον’ (σελ. 1059 τοῦ ά. τόμου τῆς σειρ.) καὶ τῶν κατὰ φύσιν γινομένων οὐδὲν ἀληθῶς ἀκάθαρτον, κατὰ τὸν Θεοδώρητον, (αὐτόθι 1057.) καὶ κατὰ τὸν Θεόδωρον, ἢ Διόδωρον, οὐδὲν ἀκάθαρτον εἰ μὴ πονηρὰ διάθεσις (αὐτόθι 1032.). Δι’ ὃ καὶ αἱ ἀποστολικαὶ διαταγαὶ (βιβλ. Ϛ΄. Κεφ. κϚ΄.) οὔτε νόμιμος μίξις, οὔτε λέχος, οὔτε αἵματος φορὰ, οὐκ ὀνείρωξις, μιᾶναι δύναται ἀνθρώπου φύσιν, ἢ τὸ ἅγιον Πνεῦμα χωρίσαι, ἢ μόνη ἀσε- (547/548) βεια καὶ παράνομος πρᾶξις. Διὰ τὶ λοιπὸν, ἂν οὕτως ἔχῃ τὸ πρᾶγμα, ὄχι μόνον ὁ παλαιὸς Νόμος, ἀλλὰ καὶ οἱ Κανόνες τῶν Πατέρων ἀποφασίζουσιν ἀκάθαρτον τὴν τὰ ἔμμηνα πάσχουσαν γυναῖκα; Πρὸς τοῦτο, ἀποκρινόμεθα, ὅτι ἀκάθαρτος ἡ ῥύσις τῶν καταμηνίων τούτων αἱμάτων λέγεται, Α΄. κατὰ τὴν ὑπόληψιν τῶν ἀνθρώπων. Πάντες γὰρ ἄνθρωποι κοινῶς συγχαινόμεθα, καὶ ἀκάθαρτα καὶ βδελυτὰ νομίζομεν ὅσα ἡ φύσις διὰ τῶν πόρων τοῦ σώματος, ὡς ἄχρηστα ἐκβάλλει καὶ περιττὰ. Τὰς κυψελίδας λέγω τῶν ὤτων, τὰς τσίμπλας τῶν ὀφθαλμῶν, τὰς μύξας τῆς ῥινὸς, τὰ φλέγματα τοῦ στόματος, τὰ οὖρα καὶ ὑποχωρήματα τῆς γαϚρός, οὕτω δὴ καὶ τὰ καταμήνσια τῶν γυναικῶν. Β΄. λέγονται ἀκάθαρτα ταῦτα, ἐπειδὴ διὰ τῶν φυσικῶν ὁ Θεὸς παιδεύει τὰ γνωμικὰ, ἤτοι τὰ ἠθικά, καὶ διδάσκει διὰ τούτων, ὅπως ἐκεῖνα παγχάλεπα, κατὰ τὸν Θεοδώρητον (σελ. 1057. τοῦ ά τόμου τῆς σειρ.). Εἰ γὰρ τὰ ἀκούσια μιαίνει, πολλῷ μᾶλλον ἐναγῆ τὰ ἐκούσια (1062. αὐτόθι), ἤτοι ἂν τὰ φυσικὰ καὶ χωρὶς τὸ θέλημα  τοῦ ἀνθρώπου γινόμενα ᾖναι ἀκάθαρτα, πόσῳ μᾶλλον εἶναι ἀκάθαρτα τὰ ἁμαρτήματα, ὁποῦ κάμει μὲ τὸ θέλημά του. Γ΄. λέγει ἀκάθαρτα τὰ καταμήνια τῶν γυναικῶν ὁ Θεὸς (τὸ ὁποῖον καὶ κατὰ ἀλήθειαν εἶναι τὸ μόνον καὶ κυρίως αἴτιον), διὰ νὰ ἐμποδίσῃ τοὺς ἄνδρας νὰ μὴ σμίγουν μὲ αὐτὰς, ὅταν ἔχουν τὰ τοιαῦτά των καταμήνια, ὡς λέγει ὁ Θεοδώρητος (σελ. 1062. αὐτόθι.), ἕνα μὲν, διὰ τὴν σεμνότητα τῶν ἀνδρῶν καὶ τὴν τιμὴν τῶν γυναικῶν, ὡς λέγει ὁ Ἰσίδωρος (αὐτόθι 1058.) καὶ τὴν αἰδῶ τοῦ νόμου τῆς φύσεως, κατὰ τὸν Φίλωνα, κυρίως δὲ καὶ ἐξαιρέτως διὰ τὴν πρόνοιαν τῶν γεννωμένων, παιδίων. Διότι τὰ ἐκ τῶν τοιούτων σεσαπημένων, ἀχρήστων καὶ μεμολυσμένων αἱμάτων τῶν καταμηνίων συλλαμβανόμενα καὶ διαπλαττόμενα βρέφη, ἀσθενέϚερα γίνονται εἰς τὴν φύσιν, καὶ εἰς ἄλλα μὲν πολυποίκιλα πάθη ὑπόκεινται, μάλιστα δὲ εὐκολώτατα τὴν λέπραν γεννῶσι καὶ λωβὰ γίνονται, καθὼς συμφώνως καὶ ὁ Θεοδώρητος, καὶ ὁ Ἰσίδωρος, καὶ ὁ Διόδωρος τοῦτο λέγουσιν (σελ. 1031 καὶ 1058 καὶ 1062. τοῦ ά. τόμου τῆς σειρ.). Διὰ τοῦτο λοιπὸν καὶ ἀκάθαρτον ὠνόμασε τὴν τὰ καταμήνια ἔχουσαν καὶ ἀκάθαρτον τὸν συναπτόμενον ἄνδρα μὲ αὐτὴν, κατὰ τὸν Θεοδώρητον, καὶ τοὺς λεπροὺς ἐνομοθέτησε νὰ ἀποδιώκονται ἔξω τῶν πόλεων καὶ πάσης συναναστροφῆς ἀνθρώπων, κατὰ τὸν Ἰσίδωρον, ἵνα καὶ διὰ τὴν ἀκαθαρσίαν καὶ διὰ τὴν λέπραν καὶ ἀποδίωξιν τῶν μελλόντων γεννηθῆναι παιδίων ἐμποδίσῃ τοὺς γονεῖς ἀπὸ τὸ νὰ σμίγουν ἐν καιρῷ τούτῳ. Ὅθεν καὶ αἱ Ἀποστολικαὶ διαταγαὶ (Βιβλ. Ϛ΄. κεφ. …) τοῦτο τὸ ἴδιον διορίζουσι. ‘Τῶν φυσικῶν φαινομένων ταῖς γυναιξὶν, οἱ ἄνδρες μὴ συνερχέσθωσαν προνοίας ἕνεκα τῶν γεννωμένων’. Ὁ δὲ Θεὸς προβαίνωντας εἰς τὸ ἔμπροσθεν, προστάζει καὶ νὰ ἐξολοθρεύωνται καὶ νὰ θανατόνωνται οἱ ἄνδρες, ὁποῦ κοιμηθοῦν μὲ τὰς γυναῖκάς των ὅταν ἔχουν τὰ καταμήνια. ‘Καὶ ἀνὴρ ὃς ἂν κοιμηθῇ μετὰ γυναικὸς ἀποκαθημένης καὶ ἀποκαλύψῃ τὴν ἀσχημοσύνην αὑτῆς, τὴν πυγὴν αὐτῆς ἀπεκάλυψε, καὶ αὕτη ἀπεκάλυψε τὴν ῥύσιν τοῦ αἵματος αὑτῆς, ἐξολοθρευθήσονται ἀμφότεροι ἐκ τῆς γενεᾶς αὐτῶν (Λευϊτικ. κ΄. 18)’. Δι’ ὃ καὶ ὁ Θεὸς διὰ Ἰεζεκιὴλ σημεῖον τοῦ δικαίου ἀνθρώπου λέγει νὰ ᾖναι, τὸ νὰ μὴ σμίγῃ μὲ τὴν γυναῖκά του, ὅταν ἔχῃ τὰ καταμήνιά της. ‘Καὶ πρὸς γυναῖκα ἐν ἀφέδρῳ οὖσαν οὐ προσεγγιεῖ’ (κεφ. ιή. 8.) Διὰ ταῦτα πάντα λοιπὸν θέλοντας ὁ Θεὸς νὰ βάλῃ εὐλάβειαν καὶ φόβον ὄχι μόνον εἰς τὰς γυναῖκας, ἀλλὰ πολὺ περισσότερον εἰς τὴν ἀκράτητον ὁρμὴν τῶν ἀνδρῶν, καὶ πάλαι καὶ νῦν διὰ τῶν ἁγίων του ἐμπόδισεν αὐτὰς ἀπὸ τὸ νὰ εἰσέρχωνται εἰς τὸν καθ’ αὐτὸ ναὸν καὶ νὰ μεταλαμβάνουν τὰ θεῖα Μυστήρια, καθὼς καὶ ὁ Κανὼν οὗτος τοῦ θείου Πατρὸς ἀποφασίζει. Ἀλλὰ καὶ ὁ ζ΄. τοῦ Τιμοθέου παρομοίως ταύτας ἐμποδίζει νὰ μὴ μεταλαμβάνουν, ἕως οὗ νὰ καθαρισθοῦν. Ὁ δὲ Ϛ΄. τοῦ αὐτοῦ ἐμποδίζει ταύτας καὶ νὰ μὴ βαπτίζωνται, ἕως οὗ νὰ καθαρισθοῦν.’[16]

Στὴν ἴδια συνάφεια καὶ λαμβάνοντας ὐπ’ ὄψιν τὶς παραπομπὲς τοῦ ΠΗΔΑΛΙΟΥ, καὶ ὁ 7ος Κανόνας τοῦ Ἁγίου Τιμοθέου Ἀλεξανδρείας (ἐφεξῆς Τιμοθ. 7) ἀπαγορεύει στὶς ἐμμηνοῤῥοοῦσες γυναῖκες τὴν Θεία Μετάληψη: ‘Ἐὰν γυνὴ ἴδῃ τὰ κατ' ἔθος τῶν γυναικείων αὐτῆς, εἰ ὀφείλει προσέρχεσθαι τοῖς μυστηρίοις αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ, ἢ οὔ; Ἀπόκρισις. Οὐκ ὀφείλει ἕως οὗ καθαρισθῇ.’[17]

Ἡ ἑρμηνεία του ΠΗΔΑΛΙΟΥ: ‘… ὁ παρὼν Κανὼν διορίζει νὰ μὴ μεταλαμβάνῃ ἡ γυνὴ τὰ θεῖα Μυστήρια κατὰ τὰς ἡμέρας ὁποῦ ἔχει τὰ συνήθη καὶ γυναικεῖά της, ἀλλὰ τότε νὰ μεταλαμβάνῃ, ὅταν καθαρισθῇ ἀπὸ αὐτά. Ὅρα καὶ τὸν β΄. Διονυσίου.’[18]

Ἐπίσης καὶ ὁ 6ος Κανόνας τοῦ Ἁγίου Τιμοθέου Ἀλεξανδρείας (ἐφεξῆς Τιμοθ. 6) ἀπαγορεύει τὴν βάπτιση σὲ κατηχούμενες γυναῖκες, ποὺ βρίσκονται στὴν συγκεκριμένη κατάσταση, μέχρι νὰ καθαρισθοῦν: ‘Ἐὰν γυνὴ κατηχουμένη δέδωκε τὸ ὄνομα αὑτῆς, ἵνα φωτισθῇ, καὶ περὶ τὴν ἡμέραν τοῦ βαπτίσματος γέγονεν αὐτῇ τὰ κατ' ἔθος τῶν γυναικῶν, εἰ ὀφείλει φωτισθῆναι αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ, ἢ ὑπερθέσθαι, καὶ πόσον ὑπερθέσθαι; Ἀπόκρισις. Ὑπερθέσθαι ὀφείλει ἕως οὗ καθαρισθῇ.’[19]

Ἡ ἑρμηνεία τοῦ ΠΗΔΑΛΙΟΥ: ‘Ἐκεῖνοι οἱ κατηχούμενοι ἢ κατηχούμεναι, ὁποῦ ἔμελλον νὰ βαπτισθοῦν, πρὸ ἡμερῶν ἐπεγράφοντο κατ’ ὄνομα ἀπὸ τοὺς ἐπιστάτας τῶν Ἐκκλησιῶν, οἵτινες καὶ ὠνομάζοντο φωτιζόμεναι καὶ ἐκλεκτοὶ (καὶ ὅρα τὸν ιδ΄. τῆς ά.). Καὶ λοιπὸν ἀπὸ τότε προετοιμάζοντο εἰς τὸ ἅγιον Βάπτισμα μὲ περισσότερον πόθον καὶ ἀγῶνα, ἀπὸ ὅσο ἐκαμναν εἰς τὸν ἄλλον καιρὸν, ὁποὺ ἦσαν κατηχούμενοι. Τούτων οὕτως εἰρημένων, ἀποκρίνεται διὰ τοῦ παρόντος Κανόνος ὁ Ἅγιος, ὅτι ἀνίσως γυνή τις κατηχουμένη ἀπογράψῃ τοιουτοτρόπως τὸ ὄνομά της καὶ ἐτοιμάζεται τὸ Βάπτισμα, κατ’ αὐτὴν τὴν ἡμέραν ὁποῦ μέλλει νὰ βαπτισθῇ, ἔλθουν τὰ συνήθη καὶ γυναικεῖά της, νὰ μὴ βαπτίζεται ἡ τοιαύτη, ἀλλὰ νὰ ἀναβάλῃ τὸν καιρὸν, ἕως οὗ νὰ καθαρισθῇ ἀπὸ αὐτά. Ὅρα καὶ τὸν β΄. τοῦ Διονυσίου.’[20]

Φρονοῦμε ταπεινὰ ὅτι ἡ παροῦσα διάταξη δείχνει τὸ μέγεθος τῆς προσοχῆς, ποὺ ὠφείλουμε νὰ δείχνουμε γιὰ τὸ συγκεκριμένο ζήτημα, τῆς ἐμμηνοῤῥυσίας, καθὼς, ἐνῶ εἶναι δεδομένο ὅτι ἄνευ τοῦ Ἁγίου Ὀρθοδόξου Βαπτίσματος δὲν ὑπάρχει σωτηρία[21], ἐδῶ διαπιστώνεται ὅτι ἡ Ἐκκλησία[22] δὲν διστάζει νὰ ἀναβάλλει τὸ Ἅγιον Βάπτισμα γιὰ μία Κατηχουμένη, ἐφ’ ὅσον βέβαια δὲν κινδυνεύει ἡ ζωή της[23], ὅταν ἔλθη σὲ αὐτὴν ἡ ἔμμηνος ῥύσις, μέχρι νὰ καθαρισθῇ.

Ὅπως ἤδη ἀναφέρθηκε σὲ καμμία περίπτωση ἡ ἐν ἀφέδρῳ γυναῖκα δὲν στερεῖται τῆς Ἀκτίστου καὶ ζωοποιοῦ Χάριτος τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, εἶναι δηλαδὴ δυνάμει[24] Ἁγία, καὶ μάλιστα μπορεῖ νὰ ξεπεράσει σὲ ἁγιότητα αὐτούς, οἱ ὁποίοι δὲν κωλύονται τοῦ ἐκκλησιασμοῦ, διατελώντας  ἐν ἁγνείᾳ καὶ προσευχῇ. Αὐτὸ ὁρίζεται τόσο στὶς Ἀποστολικὲς Διαταγές, κεφάλαιον κϚ΄, βιβλίον Ϛ΄, ὅσο καὶ στὸν Διον. 2: ‘προσεύχεσθαι μὲν γὰρ ὄπως ἂν ἔχῃ τις καὶ ὡς ἂν διάκηται μεμνῆσθαι τοῦ δεσπότου, καὶ δεῖσθαι βοηθείας τυχεῖν, ἀνεπίφθονον, …’[25]

Τὸ ΠΗΔΑΛΙΟΝ τέλος μᾶς παραθέτει καὶ τὰ ἑξῆς, ποὺ ἀφοροῦν σὲ ἐπιπλέον μαρτυρίες κανονικὼν διατάξεως περὶ τοῦ θέματος: ‘Συμφώνως δὲ μὲ τοὺς ἱεροὺς Κανόνας θεσπίζει καὶ ἡ ιζ΄. τοῦ σοφοῦ Λέοντος Νεαρὰ, διορίζουσα, Ὅτι [sic] τόσον αἱ τίκτουσαι γυναῖκες, ὅσον καὶ ἐν τοῖς καταμηνίοις οὖσαι, ἀβάπτισται μὲν οὖσαι, νὰ μὴ βαπτίζωνται, βαπτισμέναι δὲ οὖσαι νὰ μὴ μεταλαμβάνουν, ἐὰν πρῶτον δὲν καθαρισθοῦν, ἔξω μόνον ἂν τύχῃ εἰς αὐτὰς θανατηφόρος ἀσθένεια. … (548/549) … Ὅρα δὲ ὅτι οἱ θεῖοι Ἀπόστολοι [στὸ κϚ΄ κεφάλαιον τοῦ Ϛ΄ βιβλίου τῶν Ἀποστολικῶν Διαταγῶν] συγχωροῦσιν εἰς τὰς τοιαύτας γυναῖκας νὰ προσεύχωνται μόνον καὶ νὰ μνημονεύουσι τοῦ Θεοῦ, καθὼς ταῦτα τὰ δύω αὐτολεξεὶ περιέχει καὶ ὁ τοῦ Διονυσίου οὗτος Κανών [Διον. 2]. Δὲν συγχωροῦσιν ὅμως αὐτὰς καὶ νὰ μεταλαμβάνουν, ἢ νὰ ἐμβαίνουν εἰς τὰς Ἐκκλησίας. Τὸ γὰρ ἐν τοῖς περιθορίοις παραγεγραμμένον (ἐν ἄλλοις Εὐχαριστίας μεταλαβεῖν) ὡς μὴ εἰς τὸ καθ’ αὑτὸ κείμενον εὑρισκόμενον τῶν Διαταγῶν, ἢ οὐδεμίαν, ἢ πολλὰ ὀλίγην ἔχει τὴν δύναμιν. … Σφραγὶς δὲ τῶν εἰρημένων ἁπάντων ἂς ἦναι ὁ μέγας Βασίλειος· καὶ οὗτος γὰρ ἐν τοῖς ἀσκητικοῖς αὑτοῦ (ὅρα κατ’ ἐπιτομ. τθ΄.) ἐμποδίζει τὰς τοιαύτας γυναῖκας ἀπὸ τὸ νὰ κοινωνοῦν. Ἐξίσου γὰρ καὶ ἄνδρας καὶ γυναῖκας ἀπὸ τὴν κοινωνίαν ἐμποδίζει ἔχοντας τὰ συνήθη καὶ φυσικά τους, ἄνδρας μὲν τὸν ἐνυπνιασμὸν, γυναῖκας δὲ τὰ καταμήνια. Λέγει γὰρ ἀκολούθως ‘Ἐγὼ δὲ ἔγνων, ὅτι ταῦτα κατορθώθη Χριστοῦ χάριτι, καὶ ἐν ἀνδράσι καὶ ἐν γυναιξὶ πίστει τῇ εἰς τὸν Κύριον γνησίᾳ’. Ἀλλὰ γὰρ αὐτὸ τοῦτο καὶ ὁ Ἰωάννης ὁ Νηστευτὴς διορίζεται ἐν τῷ Κανόνι, φέρων εἰς μαρτυρίαν τὸν παρόντα τοῦ Διονυσίου καὶ τὸν ζ΄. Τιμοθέου καὶ τὸν παλαιὸν Νόμον. Εἶπα δὲ ἀνωτέρω, ὅτι δὲν πρέπει νὰ ἐμβαίνουν αἱ τοιαῦται γυναῖκες εἰς τὸν καθ’ αὑτὸ ναὸν, διὰ τὶ εἰς τὰ προαύλια (ἢ καὶ τοὺς προνάους καὶ τὸν νάρθηκα) τοῦ ναοῦ νὰ ἐμβαίνουν ἔχουν τὴν ἄδειαν κατὰ τὸν Βαλσαμῶνα. Σὺν πᾶσι τοῖς εἰρημένοις βεβαιοῖ προσέτι τὸν παρόντα Κανόνα τοῦ Ἁγίου καὶ Πέτρος ὁ Διάκονος καὶ χαρτοφύλαξ τῆς μεγάλης Ἐκκλησίας ἐν τῇ ιή. αὐτοῦ ἀποκρίσει λέγων, ὅτι ἀνίσως ἑτοιμασθῇ ἡ γυνὴ νὰ εὐλογηθῇ, καὶ συμβῇ εἰς αὐτὴν τὰ συνήθη, πρέπει μήτε νὰ εὐλογῆται, μήτε νὰ μεταλαμβάνῃ ἕως οὗ νὰ καθαρισθῇ (σελ. 1002. τοῦ Β΄. τόμου τῶν Συνοδικῶν.)’[26]

Σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες αὐτὲς διευκρινίσεις ἀπὸ τὸ ΠΗΔΑΛΙΟΝ εἶναι ἐπιτρεπτὴ ἡ παραμονὴ τῶν ἐν ἀφέδρῳ γυναικῶν στὸν προαύλιο χῶρο τοῦ Ναοῦ, στὸν Νάρθηκα ἢ στὸν Πρόναο.

[1] Λευ. 15, 19.

[2] Διον. 2, Γ. ΡΑΛΛΗ – Μ. ΠΟΤΛΗ, Σύνταγμα τῶν θείων καὶ ἱερῶν κανόνων τῶν τε ἁγίων καὶ πανευφήμων Ἀποστόλων, καὶ τῶν ἱερῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καὶ τῶν κατὰ μέρος ἁγίων Πατέρων, ἐκδοθέν, σὺν πλείσταις ἄλλαις τὴν ἐκκλησιαστικὴν κατάστασιν διεπούσαις διατάξεσι, μετὰ τῶν ἀρχαίων ἐξηγητῶν, καὶ διαφόρων ἀναγνωσμάτων, τ. Δ΄, ἀκριβὴς ἀνατύπωσις ἀπὸ τὴν πρώτην ἔκδοσιν τοῦ ἔτους 1852, ἔκδ. Βασ. Ῥηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 2002, (ἐφεξῆς ΡΠ), σ. 7.

[3] Ἀγαπίου Ἱερομονάχου – Νικοδήμου Μοναχοῦ, «Πηδάλιον τῆς νοητῆς νηὸς τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησίας ἤτοι ἅπαντες οἱ ἱεροὶ καὶ θεῖοι κανόνες … ἑρμηνευόμενοι», ἀκριβὴς ἀνατύπωσις τῆς γ΄ ἐκδόσεως τοῦ 1864, ἔκδ. Βασ. Ῥηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1998, ἐφεξῆς ΠΗΔΑΛΙΟΝ, ἑρμηνεία στὸν Διον. 2, υποσημείωση 1, σ. 547. Το ΠΗΔΑΛΙΟΝ παραπέμπει στὸν ΖΩΝΑΡΑ, ὁ ὁποῖος ἀναφέρει σχετικὰ τὰ ἑξῆς: «Αἱ Ἑβραΐδες γυναῖκες, ὅτε γένηται αὐταῖς ἡ τῶν ἐμμήνων ῥύσις, ἐν τόπῳ μεμονωμένῳ καθήμεναι, οὐδενὸς προσάπτονται ἕως ἂν ἑπτὰ ἡμέραι παρέλθωσιν· ὅθεν εἴληπται τὸ, ἐν ἀφέδρῳ, δηλοῦν, τὸ κεχωρίσθαι αὐτὰς ἀπὸ τῆς τῶν λοιπῶν ἕδρας ὡς ἀκαθάρτους.» ΖΩΝΑΡΑΣ, ἑρμηνεία στον Διον. 2, ΡΠ4, σ. 7. Παρόμοια ἑρμηνεύει καὶ ὁ ΒΑΛΣΑΜΩΝ, ἑρμηνεία στον Διον. 2, ΡΠ4, σ. 8. Περὶ τοῦ ὅτι ὅμως ἡ ἔμμηνος ῥύσις αὐτὴ καθεαυτὴ δὲν ἀποτελεῖ ἀκαθαρσία πρβλ. παρακάτω.  

[4] Λευ. 15, 19-24.

[5] Λευ. 15, 25-27.

[6] Λευ. 15, 28-30.

[7] Λευ. 15, 31-33.

[8] Πρβλ. Λευ. 20, 18.

[9] «24 ὥστε ὁ νόμος παιδαγωγὸς ἡμῶν γέγονεν εἰς Χριστόν, ἵνα ἐκ πίστεως δικαιωθῶμεν· 25 ἐλθούσης δὲ τῆς πίστεως οὐκέτι ὑπὸ παιδαγωγόν ἐσμεν.» Γαλ. 3, 24-25.

[10] Σχετικά μὲ τὸ κύρος καὶ τὴν ἰσχὺν τῆς ἀπαγορευτικῆς αὐτῆς διάταξης στὴν Παλαιᾶ Διαθήκη και στην Καινή τὸ ΠΗΔΑΛΙΟΝ διαλαμβάνει τὰ ἀκόλουθα: «Εἰ δὲ καὶ μερικοὶ προβάλλουσι τὸ κζ΄. καὶ κή. καὶ λ΄. Κεφ. τοῦ Ϛ΄. Βιβλ. τῶν Ἀποστολικῶν διαταγῶν, ὅπου λέγεται, ὅτι αἱ γονόῤῥοιαι καὶ ἐνυπνιασμοὶ, καὶ κάθαρσις ἡ φυσικὴ καὶ τὰ τοιαῦτα, ὅτι εἶναι παρατηρήματα Ἰουδαϊκὰ, καὶ ἄλλα τοιαῦτα φαινόμενα ἐναντία εἰς τοὺς ἀνωτέρω Κανόνας, ἀποκρινόμεθα, Α΄. ὅτι τὴν αἰτίαν, διὰ τὴν ὁποίαν εἶπον ταῦτα οἱ θεῖοι Ἀπόστολοι, αὐτοὶ μόνοι πάλιν οἱ ἴδιοι τὴν ἐξήγη- (548/549) σαν. Αὕτη δὲ ἦτο, διὰ τί αἱ ἐν τοῖς καταμηνίοις οὖσαι γυναῖκες ἐνόμιζον πῶς εἰς τὰς ἡμέρας τῆς καθάρσεως αὐτῶν ἦσαν κεναὶ, καὶ ὑστερημέναι ἀπὸ τὴν χάριν τοῦ παναγίου Πνεύματος, ὅθεν καὶ οὐδὲ νὰ προσευχηθοῦν ἤθελον, οὔτε βιβλίον θεῖον νὰ ἀναγνώσουν, ἢ καὶ νὰ ἀκούσουν. Δι’ ὃ ἵνα ταύτην τὴν ὑπόνοιαν ἀναιρέσουν, εἶπον ὅσα εἶπον ἐκεῖ. ‘Εἰ γὰρ νομίζεις, ὦ γῦναι, φησὶν, ἑπτὰ ἡμέρας ἐν ἀφέδρῳ οὖσα, τοῦ ἁγίου Πνεύματος κενὴ τυγχάνειν, ἄρα τελευτήσασα ἐξαίφνης, κενὴ Πνεύματος καὶ ἀπαῤῥησίαστος τῆς πρὸς Θεὸν ἐλπίδος ἀπελεύσῃ.’ Καὶ πάλιν ‘Σὺ οὖν, ὦ γῦναι, καθὼς λέγεις, εἰ ἐν ταῖς ἡμέραις τῆς ἀφέδρου κενὴ τυγχάνεις τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τοῦ ἀκαθάρτου πεπλήρωσαι. Μὴ προσευχομένη γὰρ, μηδὲ ἀναγινώσκουσα, ἄκοντα αὐτὸν προσκαλέσῃ (αὐτόθι κϚ΄.) Δι’ ὃ τῶν ματαίων ἀπόσχου λόγων, ὦ γῦναι, καὶ ἔσο μεμνημένη πάντοτε Θεοῦ τοῦ σὲ δημιουργήσαντος, καὶ προσεύχου αὐτῷ κτλ.’ … Β΄. Ἀποκρινόμεθα εἰς αὐτοὺς τὴν ἀληθῆ ταύτην καὶ ἀσφαλεϚέραν ἀπόκρισιν, ὅτι ἡμεῖς ἕνα χρέος ἀπαραίτητον ἔχομεν νὰ ὑπακούωμεν, καὶ νὰ ἀκολουθοῦμεν εἰς τοὺς Κανόνας μὲ ἀδιάκριτον ὑπακοὴν, καὶ ὄχι νὰ καθήμεθα κριταὶ καὶ ἐξετασταὶ τῶν ὑπὸ τοῦ Πνεύματος προστεταγμένων, διὰ τί τοῦτο, καὶ διὰ τί ἐκεῖνο, λέγοντες, ἵνα μὴ ὑποπέσωμεν εἰς τὰ φρικωδέστατα ἐπιτίμια τῶν παραβαινόντων τοὺς Κανόνας.» ΠΗΔΑΛΙΟΝ, ερμηνεία στον Διον. 2, υποσημ. 1, σσ. 548-549.

[11] «23 τὰ γὰρ ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος», Ῥωμ., 6, 23.

[12] Διον. 2, ΡΠ4, σ. 7.

[13] «25 Καὶ γυνή τις οὖσα ἐν ῥύσει αἵματος ἔτη δώδεκα, 26 καὶ πολλὰ παθοῦσα ὑπὸ πολλῶν ἰατρῶν καὶ δαπανήσασα τὰ παρ' ἑαυτῆς πάντα, καὶ μηδὲν ὠφεληθεῖσα, ἀλλὰ μᾶλλον εἰς τὸ χεῖρον ἐλθοῦσα, 27 ἀκούσασα περὶ τοῦ Ἰησοῦ, ἐλθοῦσα ἐν τῷ ὄχλῳ ὄπισθεν ἥψατο τοῦ ἱματίου αὐτοῦ· 28 ἔλεγεν γὰρ ἐν ἑαυτῇ ὅτι Ἐὰν ἅψωμαι κἂν τῶν ἱματίων αὐτοῦ, σωθήσομαι. 29 καὶ εὐθέως ἐξηράνθη ἡ πηγὴ τοῦ αἵματος αὐτῆς, καὶ ἔγνω τῷ σώματι ὅτι ἴαται ἀπὸ τῆς μάστιγος. 30 καὶ εὐθέως ὁ Ἰησοῦς ἐπιγνοὺς ἐν ἑαυτῷ τὴν ἐξ αὐτοῦ δύναμιν ἐξελθοῦσαν, ἐπιστραφεὶς ἐν τῷ ὄχλῳ ἔλεγε· Τίς μου ἥψατο τῶν ἱματίων; 31 καὶ ἔλεγον αὐτῷ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ· Βλέπεις τὸν ὄχλον συνθλίβοντά σε, καὶ λέγεις· τίς μου ἥψατο; 32 καὶ περιεβλέπετο ἰδεῖν τὴν τοῦτο ποιήσασαν. 33 ἡ δὲ γυνὴ φοβηθεῖσα καὶ τρέμουσα, εἰδυῖα ὃ γέγονεν ἐπ' αὐτῇ, ἦλθε καὶ προσέπεσεν αὐτῷ καὶ εἶπεν αὐτῷ πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν. 34 ὁ δὲ εἶπεν αὐτῇ· Θύγατερ, ἡ πίστις σου σέσωκέ σε· ὕπαγε εἰς εἰρήνην, καὶ ἴσθι ὑγιὴς ἀπὸ τῆς μάστιγός σου.» Μάρ. 5, 25-34.

[14] ΠΗΔΑΛΙΟΝ, ἑρμηνεία στον Διον. 2, σσ. 547-548.

[15] Διον. 2, ΡΠ4, σ. 7, ὑπογραμμίσεις δικές μας.

[16] ΠΗΔΑΛΙΟΝ, ἑρμηνεία στον Διον. 2, υποσημ. 1, σσ. 547-548.

[17] Τιμοθ. 7, ΡΠ4, σ. 335.

[18] ΠΗΔΑΛΙΟΝ, ἑρμηνεία στον Τιμοθ. 7, σ. 669.

[19] Τιμοθ. 6, ΡΠ4, σ. 334.

[20] ΠΗΔΑΛΙΟΝ, ἔνθ. ἀνωτ.

[21] «ἀπεκρίθη Ἰησοῦς· Ἀμὴν ἀμὴν λέγω σοι, ἐὰν μή τις γεννηθῇ ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος, οὐ δύναται εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ.» Ἰω. 3, 5.

[22] Ὁ παρὼν Ἱερὸς Κανὼν (ὅπως καὶ ὁ Διον. 2 και Τιμοθ. 7) εἶναι Οἰκουμενικοῦ κύρους, καθὼς ἐπεκυρώθηκαν ἀπὸ τὴν Πενθέκτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδο στὸν 2ο Κανόνα της, εἶναι δηλαδὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας καὶ γι’ αὐτὸ ἀλάθητος.

[23] Πρβλ. ΠΗΔΑΛΙΟΝ, ἑρμηνεία στον Διον. 2, ὑποσημ. 1, σ. 548, ΒΑΛΣΑΜΩΝ, ερμηνεία στον Διον. 2, ΡΠ4, σ. 9.

[24] Ἐφ’ ὅσον δηλαδὴ ἀγωνίζεται πνευματικὰ, μὲ τὰ ἁγιαστικὰ καὶ σωστικὰ μέσα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τῆς Μοναδικῆς κιβωτοῦ τῆς σωτηρίας, δηλαδὴ τῆς νηστείας, τῆς ἀγρυπνίας, τῆς μελέτης καὶ τῆς προσευχῆς.

[25] Διον. 2, ΡΠ4, σ. 7. Ἡ ἑρμηνεία τοῦ ΠΗΔΑΛΙΟΥ: «Δὲν εἶναι ὅμως ἐμποδισμένον νὰ προσεύχεται κάθε μία ἀπὸ αὐτὰς ὅπως καὶ ἂν εὑρίσκεται (εἴτε κατ’ ἰδίαν εἰς τὸν οἴκόν της ἢ καὶ ἐν τῷ προνάῳ τῆς Ἐκκλησίας), παρακαλοῦσα τὸν Θεόν, καὶ ζητοῦσα βοήθειαν καὶ σωτηρίαν παρ’ αὐτοῦ.», ΠΗΔΑΛΙΟΝ, ἑρμηνεία στὸν Διον. 2, σ. 548.

[26] ΠΗΔΑΛΙΟΝ, ἑρμηνεία στον Διον. 2, ὑποσημ. 1, σσ. 548-549.