ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΜΑΣ ΥΠΟΔΕΙΚΝΥΟΥΝ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΩΣ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΠΙΣΤΕΩΣ «Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΥΠΕΡ ΣΟΥ ΔΕΣΠΟΤΑ ΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΟΣ!» ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ “Εάν συνεχισθή η εναντίον μας οργή του Θεού, ποια βοήθεια μπορεί να μας προσφέρη η Δυτική αλαζονεία και υπεροψία; Αυτοί ούτε την αλήθειαν γνωρίζουν, ούτε θέλουν και ανέχονται να την μάθουν, αλλά καθώς είναι προκατειλημμένοι από αστηρίκτους υποψίας... εμάχοντο εκείνους που τους έλεγαν την αλήθειαν και εστήριζαν την αίρεσιν με την στάσιν τους. Εγώ μάλιστα σκέπτομαι να γράψω προς τον πρώτον (τον Πάπα Ρώμης Δάμασον) και κορυφαίον από αυτούς... ότι ούτε την αλήθειαν γνωρίζουν, ούτε καταδέχονται να ακολουθήσουν την οδόν δια της οποίας θα ηδύναντο να την μάθουν... και να μην θεωρούν ως αρετήν την υπερηφάνειαν, η οποία είναι αμάρτημα αρκετόν να δημιουργήση, από μόνον του αυτό, έχθραν προς τον Θεόν” (Μεγάλου Βασιλείου, ΕΠΕ 1, 304). «Σκέφτηκα τήν τέχνη τοῦ διαβολικοῦ πολέμου, πῶς δηλαδή, ἐπειδή ὁ διάβολος εἶδε ὅτι μέ τούς διωγμούς ἐκ μέρους τῶν ἐθνικῶν ἡ Ἐκκλησία πληθύνεται καί ἀκμάζει περισσότερο, μετέστρεψε τή βουλή του καί δέν πολεμάει πλέον φανερά, ἀλλά μᾶς τοποθετεῖ κρυφές ἐνέδρες, καλύπτοντας τίς κακές προθέσεις τους διά τοῦ ὀνόματος τό ὁποῖο περιφέρουν (δηλ. τοῦ ὀνόματος Χριστιανοί πού ἔχουν καί οἱ Ἀρειανοί), οὕτως ὥστε καί τά ἴδια μέ τούς πατέρες μας νά πάθουμε καί νά μή φανοῦμε ὅτι πάσχουμε ὑπέρ Χριστοῦ, ἐφ’ ὅσον καί οἱ διῶκτες ἔχουν τό ὄνομα τῶν Χριστιανῶν.» «Ὁ πονηρός ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος ἀνατράφηκε μέ κακόδοξες διδασκαλίες, ἐκβάλλει ἀπ’ τήν καρδιά λόγο πονηρό. Δέν βλέπεις τί λόγια ξερνοῦν τά στόματα τῶν αἱρετικῶν; Πόσο ἀπαίσια καί βρωμερά εἶναι, τά ὁποῖα μαρτυροῦν ὅτι κάποια πολύ σοβαρά ἀσθένεια ὑπάρχει στό βάθος αὐτῶν τῶν ἀθλίων; Γιατί ‘‘ὁ πονηρός ἄνθρωπος ἐκ τοῦ πονηροῦ θησαυροῦ τῆς καρδιᾶς του προσφέρει τό πονηρό’’». «Ἄν εἶναι τόσο μεγάλη ἡ βλάβη πού προέρχεται σ’ αὐτούς πού πέφτουν σέ ἠθικά παραπτώματα, τί πρέπει νά ποῦμε γι’ αὐτούς πού κακοδοξοῦν περί τοῦ Θεοῦ; Γιατί αὐτούς ἡ κακοδοξία δέν τούς ἀφήνει νά γίνουν καλά οὔτε στά ἄλλα, ἀφοῦ ἐξ αἰτίας της παραδίδονται γιά πάντα στά πάθη τῆς ἀτιμίας». ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΤΟΥ ΣΤΟΥΔΙΤΟΥ « Να αποφεύγετε τήν αἵρεση , δηλαδη τούς αἱρετικούς, ωστε να μην κοινωνειτε με αὐτους μήτε να τους ἀναφέρετε στην Θεία Λειτουργία˙ διοτι μέγιστες ἀπειλες υπαρχουν παρά τῶν ἁγίων που ἐκφωνηθηκαν για οσους συγκαταβαίνουν σε αὐτους μέχρι καί ἑστιάσεως.»Διοτι και ὁ ιερος Χρυσόστομος εχθρους του Θεου ονομασε οχι μόνον τούς αἱρετικούς, ἀλλά καί οσους κοινωνοῦν μετ αυτων με μεγάλη φωνη και επιμονα τους απετρεπε .» «Όταν καταπατείται το Ευαγγέλιο από τους πολιτικούς, αυτή είναι η χειρότερη από όλες τις αιρέσεις. Γιατί αίρεση δεν είναι μόνο στο δογμα, αλλα είναι και στο ήθος και στην ζωή. Και αυτό είναι μια μορφή αίρεσης. Όταν καταπατείτ αι η ορθή ζωή, από τους κοσμικούς άρχοντες και η εκκλησία δεν αντιδρά, αυτό είναι μεγίστη αίρεση που προετοιμάζει τον τελικό αντίχριστο.». ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ «Ἐγώ ἐδιάβασα καί περί ἱερέων, καί περί ἀσεβῶν, αἱρετικῶν καί ἀθέων· τά βάθη τῆς σοφίας ἠρεύνησα· ὅλαι αἱ πίστεις εἶνε ψεύτικες· τοῦτο ἐκατάλαβα ἀληθινόν, ὅτι μόνη ἡ πίστις τῶν Ορθοδόξων Χριστιανῶν εἶνε καλή καί ἁγία, τό νά πιστεύωμεν καί νά βαπτιζώμεθα εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τοῦτο σᾶς λέγω τώρα εἰς τό τέλος· νά εὐφραίνεσθε ὁπού εἶσθε Ορθόδοξοι Χριστιανοί, καί νά κλαίετε διά τούς ἀσεβεῖς καί αἱρετικούς ὁπού περιπατοῦν εἰς τό σκότος». Ὁ Πατροκοσμᾶς εἶπε καί τήν περίφημη ρήση: «τόν Πάπαν νά καταρᾶσθε, διότι αὐτός θά εἶναι ἡ αἰτία ». ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ο ΠΑΡΙΟΣ «Ἄς κρατοῦμε λοιπόν στερεή τήν πατρική μας εὐσέβεια. Ἄς μένουμε στά ἔθιμα καί τά ὅρια τῆς ἁγίας μας Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, στήν ὁποία γεννηθήκαμε κι ἀναγεννηθήκαμε κι ἀνατραφήκαμε, μέ τόν θεϊκό της λόγο καί μέ τ’ ἄχραντα μυστήριά της. Ἄς ἀποφεύγουμε τούς παπιστές ὡς μιάσματα καί, γιά νά τό ποῦμε ἀπλά, ὡς στ’ ἀλήθεια αἱρετικούς, γιά ν’ἀξιωθοῦμε κι ἑμεῖς, ἀπό τήν καθαρότητα τῆς πίστης μας, νά ἔχουμε μερίδιο, μ’ αὐτόν τόν θεῖο δάσκαλο καί Πατέρα μας καί μέσω αὐτοῦ καί μαζί μ’ αὐτόν, μέ τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό ». ΑΓΙΟΣ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ ΣΜΥΡΝΗΣ (+156) «Όποιος δεν ομολογεί το μαρτύριο του σταυρού, προέρχεται από τον διάβολο, ενώ όποιος προσαρμόζει τα λόγια του Κυρίου στις δικές του επιθυμίες και λέει, ότι ούτε ανάσταση ούτε κρίση υπάρχει, αυτός είναι πρωτότοκος του Σατανά. Για αυτό εγκαταλείποντας τη ματαιότητα των πολλών και τις ψευδοδιδασκαλίες, ας επιστρέψουμε στο λόγο που από την αρχή μας παραδόθηκε» (προς Φιληππησίους 7,ΕΠΕ 347-349) ΑΓΙΟΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΘΕΟΦΟΡΟΣ (+ 110) «Αυτοί που φαίνονται ότι είναι αξιόπιστοι και διδάσκουν διαφορετικά πράγματα να μην σε εκπλήσσουν. Στάσου σταθερός σαν αμόνι που χτυπιέται. Είναι γνώρισμα μεγάλου αθλητή το να χτυπιέται και να νικά» (Προς Πολύκαρπον 3, ΕΠΕ σελ. 145) «Καθένας που λέει διαφορετικά πράγματα από αυτά που είναι καθορισμένα, έστω και αν είναι αξιόπιστος, και αν νηστεύει και αν μένει παρθένος και αν κάνει θαύματα και αν προφητεύει, να σου φαίνεται λύκος με προβιά προβάτου που δουλεύει για την καταστροφή των προβάτων. Εάν κάποιος αρνείται τον σταυρό και ντρέπεται το πάθος, να θεωρείται από σένα ως ο ίδιος ο σατανάς· «και εάν μοιράσει τα υπάρχοντά του στους φτωχούς, και αν μετακινεί βουνά και αν παραδώσει το σώμα του να καεί», να είναι για σένα μισητός» (προς Ήρωνα, ΕΠΕ,τομ. 4, σελ. 305). Η ΑΓΡΑΦΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΙΣΟΚΥΡΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ! ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ (γράφει γύρω στο 374-375 μ. Χ.). Από τα δόγματα και τις αλήθειες που φυλάσσει η Εκκλησία, άλλα μεν τα έχουμε πάρει από τη γραπτή διδασκαλία, άλλα δε, που κατά τρόπο μυστικό έφθασαν μέχρι σε εμάς από την παράδοση των αποστόλων, τα κάναμε δεκτά. Τα οποία ακριβώς και τα δύο, έχουν την ίδια ισχύ όσον αφορά την ευσέβεια. Και κανείς από όσους έχουν και μικρή γνώση των εκκλησιαστικών θεσμών δεν θα εγείρει αντίρρηση πάνω σε αυτά. Διότι αν επιχειρούσαμε να εγκαταλείψουμε όσα από τα έθη είναι άγραφα, διότι δήθεν δεν έχουν μεγάλη δύναμη, χωρίς να το καταλάβουμε θα ζημιώναμε το Ευαγγέλιο στην ουσία του ή μάλλον θα μετατρέπαμε το κήρυγμα σε κενό νοήματος όνομα. Λόγου χάριν (για να θυμηθώ το πρώτο και πιο συνηθισμένο απ’ όλα), ποιος δίδαξε γραπτά ότι αυτοί που ελπίζουν στο όνομα του Κυρίου ημων Ιησού Χριστού φανερώνουν αυτήν την πίστη τους με το να κάνουν το σημείο του Σταυρού; Το να στρεφόμαστε προς την ανατολή κατά την προσευχή ποιο γραπτό έργο μας το δίδαξε; Τα λόγια της επίκλησης κατά τον αγιασμό του άρτου της θείας Ευχαριστίας και του ποτηρίου, ποιος από τους αγίους μάς τα άφησε γραπτά; Δεν αρκούμαστε ασφαλώς σε αυτά που ο Απόστολος ή το Ευαγγέλιο μνημόνευσαν, αλλά πριν την Ευχαριστία και μετά από αυτήν λέμε και άλλα, διότι παραλάβαμε από την άγραφη διδασκαλία ότι έχουν μεγάλη δύναμη στην επιτέλεση του μυστηρίου. Ευλογούμε επίσης και το νερό του βαπτίσματος και το λάδι του χρίσματος και ακόμα και αυτόν που βαπτίζεται. Από ποια γραπτά κείμενα; Δεν τα γνωρίζουμε από την σιωπηρή και μυστική παράδοση; Τι άλλο επίσης; Αυτήν την ίδια τη χρίση με το λάδι, ποιος γραπτός λόγος τη δίδαξε; Από πού πήραμε το να βαπτίζουμε τρεις φορές στο νερό τον άνθρωπο; Και τα άλλα ακόμα τα σχετικά με το βάπτισμα, όπως η αποκήρυξη του σατανά και των αγγέλων του, από ποια γραφή διδάσκονται; Δεν προέρχονται όλα αυτά από αυτήν την μη δημοσιευμένη και απόρρητη διδασκαλία, την οποία διατήρησαν οι Πατέρες μας εν σιγή χωρίς να την πολυερευνούν και να την περιεργάζονται, επειδή ορθώς είχαν μάθει, ότι πρέπει με τη σιωπή να προστατεύουμε την σεμνότητα των μυστηρίων; Διότι πώς ήταν δυνατόν να διακηρυχτεί γραπτά το νόημα αυτών τα οποία ούτε να δουν επιτρέπεται όσοι είναι αμύητοι; Τι επεδίωκε άραγε ο μέγας Μωϋσής με το να καθορίσει ότι δεν μπορούν όλοι να μπαίνουν στο ιερό; Τους βεβήλους δεν τους επέτρεψε ούτε εντός των περιβόλων να εισέρχονται· αφού δε άφησε τα προαύλια μόνο για τους καθαρότερους, τους Λευΐτες μόνο έκρινε ως άξιους να προσφέρουν λατρεία στο Θεό. Ενώ όμως ξεχώρισε ως έργο των ιερέων τα σφάγια και τα ολοκαυτώματα και όλη την άλλη ιερουργία, επέτρεψε σε έναν μόνο, τον αρχιερέα να εισέρχεται στα άδυτα. Και για αυτόν καθόρισε να εισέρχεται όχι πάντοτε, αλλά κατά μία μόνο ημέρα του χρόνου και κατά ορισμένη ώρα, ώστε να εποπτεύει τα άγια των αγίων με θάμβος, λόγω του ότι θα ήταν αυτό κάτι ασυνήθιστο και ξεχωριστό. Γνώριζε καλά ο σοφός Μωϋσής ότι εύκολα περιφρονεί κανείς το συνηθισμένο και ευκολοπλησίαστο, το απομακρυσμένο όμως και σπάνιο το θεωρεί κατά φυσική ακολουθία ως περισπούδαστο. Κατά τον ίδιο τρόπο λοιπόν και οι απόστολοι και πατέρες που έθεσαν εξ’ αρχής τους θεσμούς στην Εκκλησία επιδίωκαν να διαφυλάξουν με τη μυστικότητα και τη σιωπή τη σεμνότητα των μυστηρίων. Άλλωστε παύει να είναι μυστήριο αυτό που εύκολα το πληροφορείται ο οποιοσδήποτε. Αυτό είναι το νόημα της άγραφης παράδοσης, να μην αμεληθεί και περιφρονηθεί η γνώση των δογμάτων από τους πολλούς λόγω συνήθειας. Διότι άλλο είναι το δόγμα και άλλο το κήρυγμα. Διότι το μεν δόγμα σιωπάται· τα κηρύγματα όμως δημοσιεύονται. Ένα είδος σιωπής είναι και η ασάφεια της Γραφής, με την οποία καθιστά αυτή δυσχερή την κατανόηση των δογμάτων για ωφέλεια των αναγνωστών. Για αυτό το λόγο, ενώ όλοι στρεφόμαστε κατά την προσευχή προς την ανατολή, λίγοι γνωρίζουμε ότι επιζητούμε έτσι την παλαιά πατρίδα, τον παράδεισο, τον οποίο φύτεψε ο Θεός στην Εδέμ που βρίσκεται ανατολικά. Όρθιοι προσφέρουμε τις ευχές κατά την ημέρα της Κυριακής· δεν γνωρίζουμε όμως όλοι τον λόγο. Όχι μόνο για να υπενθυμίσουμε στους εαυτούς μας, με τη στάση μας κατά την αναστάσιμη ημέρα, την χάρη που μας δόθηκε, ότι δηλαδή αναστηθήκαμε μαζί με το Χριστό και εμείς και οφείλουμε να επιδιώκουμε τα άνω, αλλά και διότι φαίνεται ότι είναι αυτή και μία εικόνα της μέλλουσας ζωής. Για αυτό ενώ είναι η αρχή των ημερών της εβδομάδας, δεν ονομάστηκε από τον Μωϋσή πρώτη, αλλά μία. «Έγινε, λέει, βράδυ, ήλθε κατόπιν το πρωί, ημέρα μία». Και αυτό διότι η ίδια ημέρα κάνει τον ίδιο κύκλο πολλές φορές. Είναι μία λοιπόν αυτή ημέρα, και συγχρόνως ογδόη και φανερώνει την μία πράγματι και αληθινή ογδόη ημέρα, στην οποία αναφέρεται και ο ψαλμωδός σε μερικές επιγραφές των ψαλμών, την κατάσταση που θα διαδεχτεί αυτόν το χρόνο, την ατέλειωτη ημέρα, την αβασίλευτη, που δεν την διαδέχεται η νύχτα, τον ατελείωτο εκείνο και αγέραστο αιώνα. Αναγκαστικά λοιπόν η Εκκλησία διδάσκει στα τέκνα της να προσεύχονται σε αυτή την ημέρα όρθιοι, ώστε με την διαρκή υπενθύμιση της αιώνιας ζωής να μην παραμελούμε τα εφόδια για την εκεί μετάβασή μας. Ολόκληρη πάλι η περίοδος της Πεντηκοστής είναι υπενθύμιση της στο μέλλον αναμενόμενης ανάστασης. Διότι εάν η μία εκείνη και πρώτη ημέρα επταπλασιαστεί επτά φορές, συμπληρώνει τις επτά εβδομάδες της ιερής περιόδου της Πεντηκοστής. Αρχίζει δηλαδή από Κυριακή και τελειώνει πάλι σε Κυριακή και επαναλαμβάνεται πάλι ενδιάμεσα πενήντα φορές ο ίδιος κύκλος της ημέρας. Μιμείται για αυτό την αιωνιότητα και είναι όμοια με αυτήν· όπως στην κυκλική κίνηση, αρχίζει από τα ίδια σημεία και τελειώνει πάλι στα ίδια. Σε αυτήν λοιπόν την ημέρα οι θεσμοί της Εκκλησίας μάς δίδαξαν να προτιμούμε την όρθια στάση της προσευχής, σαν να μεταφέρουμε έτσι με την διαρκή υπενθύμιση το νου μας από τα παρόντα στα μέλλοντα. Και μετά από κάθε γονυκλισία επίσης σηκωνόμαστε, για να δείξουμε έτσι ότι λόγω της αμαρτίας πέσαμε στη γη, λόγω της φιλανθρωπίας όμως του κτίστη μας οδηγηθήκαμε στον ουρανό. Δεν θα με φτάσει η ημέρα για να εκθέσω τα άγραφα μυστήρια της Εκκλησίας.