ΑΓΙΟΣ ΜΕΛΕΤΙΟΣ Α Ο ΠΗΓΑΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

 

Μελέτιος Α´ ὁ Πηγᾶς

 

Ο Μελέτιος Πηγάς ήταν μεγάλη εκκλησιαστική προσωπικότητα του 16ου αιώνα, που διετέλεσε Πατριάρχης Αλεξανδρείας και τοποτηρητής του Οικουμενικού Θρόνου.

 

Ο Μελέτιος Πηγάς

 

Γεννήθηκε το 1549 στον Χάνδακα της Κρήτης, από οικογένεια ευσεβή και ευκατάστατη. Μετά τη βασική εκπαίδευση, συνέχισε τις σπουδές του στην Ιταλία και συγκεκριμένα στο Πανεπιστήμιο του Παταβίου. Αφού επέστρεψε, εκάρη μοναχός και εγκαταστάθηκε στη Μονή Αγκαράθου Κρήτης, όπου ήταν ηγούμενος ο μετέπειτα Πατριάρχης Αλεξανδρείας Σίλβεστρος. Μετά την εκλογή του Σίλβεστρου ως Πατριάρχη, έγινε ο ίδιος ηγούμενος. Κατόπιν εγκαταστάθηκε στη Μονή Σινά, επιθυμώντας να υπηρετήσει το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Το 1579 συνόδεψε τον Αρχιεπίσκοπο Σιναίου Ευγένιο στα Ιεροσόλυμα, για την εκλογή του Πατριάρχη Σωφρόνιου.

 

Το 1579 έγινε πρωτοσύγκελλος και το 1584 πήρε το οφίκιο του αρχιμανδρίτη. Ως κληρικός του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, εργάστηκε για την οργάνωση του κλήρου και του μοναχισμού, καθώς και για τον περιορισμό της λατινικής προπαγάνδας. Το 1588 έγινε Έξαρχος και το 1590 Πατριάρχης Αλεξανδρείας.

 

Ως Πατριάρχης εργάστηκε ιδιαίτερα για την αναδιοργάνωση του Πατριαρχείου, αλλά και για τις διορθόδοξες και διεκκλησιαστικές σχέσεις. Αντιμετώπισε το τεράστιο οικονομικό χρέος του Πατριαρχείου προς το Σουλτάνο. Το 1593 συμμετείχε στη Σύνοδο που συνήλθε υπό τον Οικουμενικό Πατριάρχη Ιερεμία Β΄ στην Κωνσταντινούπολη και ανακήρυξε την Εκκλησία της Ρωσίας σε Πατριαρχείο. Το 1594 έστειλε τον ανηψιό του Κύριλλο Λούκαρι στη Ρωσία, για να εργαστεί ενάντια στην επιρροή του Βατικανού. Έδειξε ενδιαφέρον και για τους Κόπτες της Αιγύπτου και της Αιθιοπίας και προσπάθησε να συσφίγξει τις σχέσεις τους με την Ορθόδοξη Εκκλησία.

 

Μετά το θάνατο του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιερεμία Β΄, δέχθηκε προτάσεις να τον διαδεχθεί, αλλά αρνήθηκε, προτιμώντας να παραμείνει στην Αλεξάνδρεια. Διετέλεσε μόνο τοποτηρητής του Οικουμενικού Θρόνου μεταξύ των ετών 1597 και 1598. Πέθανε το 1601, σε ηλικία 52 ετών.

 

Αν και στην αρχή διέκειτο φιλικά στην επαναπροσέγγιση Δυτικής και Ανατολικής Εκκλησίας, εντούτοις στη συνέχεια αγωνίστηκε με ζήλο ενάντια στην παπική προπαγάνδα και επιρροή. Σώζεται μάλιστα επιστολή του του 1583 προς το φίλο του Μάξιμο Μαργούνιο, στην οποία αναπτύσσει ανθενωτική επιχειρηματολογία, παίρνοντας το μέρος του άλλου φίλου του, Γαβριήλ Σεβήρου. Ανέπτυξε πλούσιο συγγραφικό έργο, μεταξύ του οποίου διακρίνονται τα έργα:

 

    Περὶ τῶν ἀχράντων μυστηρίων (1709)

    Περὶ Πάπα Κατήχησις

    Ὀρθόδοξος Διδασκαλία

    Στρωματεῖς

    Κατά Λουθήρου καὶ Καλβίνου λόγος

    Χρυσοπηγὴ

 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η αλληλογραφία του και τα κηρύγματά του. Ενώ αλληλογραφούσε σε αρχαΐζουσα γλώσσα, εντούτοις κήρυττε στη δημοτική.