ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ (ΝΑΟΥΣ) ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΟΣ

Εκκλησίες

ΔΗΜΟΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ

Το καμπαναριό της Αγίας Μαύρας στο Κάστρο

Η εκκλησία της Αγίας Μαύρας, βρίσκεται μέσα στο ομώνυμο κάστρο που αναστηλώνεται για να αποκτήσει την αρχική του εικόνα και σώζεται σε εξαιρετική κατάσταση.

Ο Παντοκράτορας στη πόλη της Λευκάδας

Ο ναός του Παντοκράτορα, μια ακόμα ιδιωτική εκκλησία  ανήκει στους απογόνους της οικογένειας Βαλαωρίτη  με ξεχωριστή αξία που βρίσκεται στο κέντρο της αγοράς στην πόλη της Λευκάδας. Οι αγιογραφίες της ανήκουν σε πολύ γνωστούς Επτανήσιους αγιογράφους. Πίσω από το ιερό βήμα βρίσκεται ο τάφος του εθνικού ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, ενώ στο εσωτερικό της έχουν ταφεί κι άλλοι εξέχοντες Λευκαδίτες.

H εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, στην κεντρική πλατεία της πόλης, που χτίστηκε στα τέλη του 17ου αιώνα και είναι ιδιωτική. Είναι βασιλική μονόχωρη, επιμήκης, χαμηλή, χωρίς τρούλο, με πλαϊνές εισόδους και με εμφανείς επιρροές από την ενετική αρχιτεκτονική. Το τέμπλο της έγινε από τον Ζακυνθινό ξυλογλύπτη Ι. Γρόππα και οι εικόνες της από τον κρητικό, ενετικής καταγωγής, Τομάζο Τζεν.

Το περίφημο τέμπλο του Αγίου Μηνά

Ο ναός του Αγίου Μηνά που γειτονεύει με το ναό του Παντοκράτορα, ξεχωρίζει για το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του και τις εικόνες των σπουδαίων επτανησίων αγιογράφων Κονταρίνη, Ρούσου, Δοξαρά, Κουτούζη, Βεντούρα κ.ά. Η εκκλησία σε ρυθμό μπαρόκ θεμελιώθηκε το 1707  με άδεια των Ενετών και είχε αρχικά μικρότερες διαστάσεις. Ανοικοδομήθηκε στη σημερινή του μορφή, ύστερα από σοβαρές ζημιές που υπέστη το 1724.

Ο ναός της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου στη Γύρα, που βρίσκεται στη στενή λωρίδα γης που κλείνει βορειοδυτικά τη λιμνοθάλασσα της Λευκάδας. Είναι μονόχωρη με μεγάλη ημικυκλική αψίδα. Ο αρχικός ναός  που ανήκε στους προγόνους του Άγγελου Σικελιανού  υπήρχε εδώ πριν το 1684 και θεωρείται από τους αρχαιότερους του νησιού. Χτίστηκε γύρω στα 1460-1503 από τους αδελφούς ιερείς Σταμάτιο και Αθανάσιο Σούνδια, δοκιμάστηκε από πολλούς σεισμούς και αργότερα περιήλθε στο Ορφανοτροφείο και στο Νοσοκομείο Λευκάδας. Το ξύλινο τέμπλο του είναι απλό και λιτό, ενώ η εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας  στην οποία είναι αφιερωμένος  είναι έργο του Τομάζο Τζεν, με εμφανή στοιχεία βυζαντινής παράδοσης. Σήμερα είναι ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου της πόλης.

Ο Άγιος Ιωάννης στο Άλατρο

Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Χτίστηκε το 1687 με άδεια των ενετικών αρχών, δοκιμάστηκε από τους σεισμούς του 18ου και των αρχών του 19ου αιώνα και ανοικοδομήθηκε το 1830. Ήταν ο πλουσιότερος ναός της πόλης. Έχει εντυπωσιακές εισόδους και παράθυρα ξεχωριστής τέχνης, σε ρυθμό μπαρόκ. Το τέμπλο του είναι ιδιαίτερα επιβλητικό, ενώ οι εικόνες είναι έργα του Ιωάννη Ρούσου από τα καλύτερα του και του Σπυρίδωνα Βεντούρα. Εξωκλήσια του Αγίου Νικολάου είναι ο Άγιος Ιωάννης του Αντζούση και η Παναγία της Γύρας.

Το καμπαναριό της Παναγίας των Εισοδίων

Άλλοι, εξίσου σημαντικοί, ναοί στην πόλη είναι ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου στην κεντρική αγορά, οι Άγιοι Ανάργυροι και η Παναγία των Ξένων στην περιοχή Μαρκά.

Η Παναγία των Βλαχερνών

Η Παναγία των Βλαχερνών, μέσα στον Ελαιώνα. Ιστορικό εκκλησάκι που ιδρύθηκε το 1740. Στον νότιο εξωτερικό του τοίχο, υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα που αναφέρει ότι την Κυριακή των Απόκρεωv του 1821 συγκεντρώθηκαν εκεί δώδεκα οπλαρχηγοί και προύχοντες της Λευκάδας και της Ρούμελης για να ορκιστούν ότι θα πολεμήσουν για την απελευθέρωση της πατρίδας.

Η μικρή εκκλησία Άγιος Ιωάννης του Αντζούση, βρίσκεται σχεδόν μέσα σε βράχο στην άκρη της παραλίας της Γύρας, στο σημείο που η ακτή ψηλώνει. Εδώ, σύμφωνα με την παράδοση, βρισκόταν το προσευχητάριο όπου προσκύνησε ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος στο δρόμο του για τη Ρώμη. Είναι από τις παλαιότερες εκκλησίες του νησιού, που ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε από τους Φράγκους Ανδηγαυούς ιππότες (Ανζού), που την ανακάλυψαν το 1331.

ΔΗΜΟΣ ΣΦΑΚΙΩΤΩΝ

Το ξωκλήσι του Παντοκράτορα, αξιόλογο χριστιανικό μνημείο, βρίσκεται ένα χιλιόμετρο βορειοανατολικά του χωριού Κάβαλος, με την καμπάνα του να κρέμεται από μια τεράστια βελανιδιά μπροστά στην αυλή του ναού. Στην πόρτα του υπάρχουν ανώθυρα από αρχαίους ελληνικούς ναούς.
Πολλά παραδοσιακά καμπαναριά, το καθένα με τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, στολίζουν τις εκκλησίες των Σφακιωτών. Από τα ωραιότερα είναι αυτά του Αγίου Διονυσίου και του Αγίου Σπυρίδωνα, στα Λαζαράτα, που έχουν χτιστεί πριν από 150 τουλάχιστον χρόνια και στέκουν ακόμα περήφανα, στηρίζοντας τα σήμαντρα που καλούν τους χριστιανούς σε κάθε τελετή, σε χαρά και σε λύπη.

Το καμπαναριό του Αγίου Σπυρίδωνα στα Λαζαράτα

Ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα, στα Λαζαράτα, πρωτοχτίστηκε γύρω στα μέσα του 18ου αιώνα. Έχει τέμπλο σε ρυθμό μπαρόκ σε άσπρο και χρυσαφί χρώμα, με λεπτούς κίονες κορινθιακού ρυθμού. Η εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, στο θυρόφυλλο πρόθεσης, ανήκει μάλλον στον εξέχοντα αγιογράφο Β. Σίδερη και χρονολογείται από το 1894. Το καμπαναριό, ψηλό και επιβλητικό, είναι χτισμένο με μαλακή πέτρα σε τρεις ορόφους.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου, στον Κάβαλο, είναι από τους παλαιότερους της περιοχής. Πρωτοχτίστηκε τον 17ο αιώνα. Η εικονογράφηση του είναι του Σπύρου Γαζή, και έγινε την περίοδο από το 1876 έως το 1883. Το τέμπλο του, σε ρυθμό μπαρόκ και από τα ωραιότερα της Λευκάδας, είναι έργο του Π. Προσαλέντη.

Ο ναός των Ταξιαρχών, στο Σπανοχώρι, κτίστηκε στα μέσα του 18ου αιώνα και ξεχωρίζει για τις όμορφες αγιογραφίες του Σπύρου Γαζή, που χρονολογούνται από το 1886.

Ο ναός της Παναγίας της Επισκοπής, στο Σπανοχώρι, είναι αφιερωμένος στο Γενέσιον της Θεοτόκου. Στο τέμπλο του, έργο του Πάνου Προσαλέντη φτιαγμένο το 1858, κυριαρχεί το λευκό και το άσπρο σε μια απλή κλασική γραμμή.

Ο ναός του Αγίου Στεφάνου, στην Εξάνθεια, είναι παλαιός, έχει υποστεί πολλές ζημιές κατά καιρούς και έχει επισκευαστεί. Στο τέμπλο του μνημονεύεται ως χρονολογία κατασκευής, το 1850.

ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΥΑΣ

'Αγιος Σπυρίδωνας

Ο ΄Αγιος Σπυρίδωνας, μια από τις πιο αξιόλογες εκκλησίες στην Καρυά. Βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Έχει όμορφο, ψηλό κωδωνοστάσιο με ρολόι. Το τέμπλο του που χρονολογείται από το 1925, ακολουθεί απλή κλασική γραμμή και είναι έργο του Ιωάννη Βρεττού (1925).

'Αγιος Δονάτος στο Οροπέδιο της Εγκλουβής

Η Αγία Παρασκευή, ακόμα μια σπουδαία εκκλησία στην Καρυά. Πρόκειται για έναν καλοδιατηρημένο ναό από τις αρχές του 19ου αιώνα. Στολίδι του είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο, λεπτοδουλεμένο έργο του Π. Προσαλέντη σε απλό ρυθμό μπαρόκ, που δημιουργήθηκε το 1850. Η εικόνα της Αγίας Παρασκευής φιλοτεχνήθηκε από τον Γ. Πατσαρά και παρουσιάζει ένα ωραιότατο σύνολο. Στην εκκλησία υπάρχουν δύο ελαιογραφίες του Σπυρίδωνα Γαζή με θέαματα από την Παλαιά Διαθήκη: «η θυσία του Αβραάμ» και «ο Ιώβ».

Το εκκλησάκι του Αγίου Δονάτου, πάνω από το χωριό Εγκλουβή και σε υψόμετρο 900 μέτρων, που ήταν αρχικά αφιερωμένη στον ΄Αγιο Δομέτιο. Οι ντόπιοι παρασυρμένοι από το όνομα της περιοχής την αφιέρωσαν, όταν την ανακαίνισαν το 1980, στη μνήμη του Άγιου Δονάτου που υπήρξε επίσκοπος της Λευκάδας το 284 μ.Χ. και, σύμφωνα με την παράδοση, γκρεμίστηκε από ένα ψηλό πύργο κατά τη διάρκεια των διωγμών εναντίον των χριστιανών. Τα ερείπια του πύργου αυτού σώζονται λίγο πιο πέρα από την εκκλησία που γιορτάζει στις 7 Αυγούστου.

ΔΗΜΟΣ ΕΛΛΟΜΕΝΟΥ

Αγία Κυριακή απέναντι από το Νυδρί

Το εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής, στον όρμο του Βλυχού απέναντι από το Νυδρί. Η επίσκεψη στο εκκλησάκι μπορεί να γίνει και με μικρά μισθωμένα καΐκια.
Το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, που βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό Άλατρο. Πρόκειται για μια μικρή μονόχωρη αίθουσα με σαμαρωτή ξύλινη κεραμοσκεπή στέγη. Όλος ο ναός είναι γεμάτος τοιχογραφίες που έγιναν πιθανότατα στις αρχές του 17ου αιώνα. Οι περισσότερες σήμερα χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα, αφού είναι ξεθωριασμένες από τον καιρό και την εγκατάλειψη, αποτελούν όμως ένα από τα ελάχιστα σύνολα μεταβυζαντινών τοιχογραφιών στην Λευκάδα. «Ο Μυστικός Δείπνος» στη βόρεια πλευρά, «ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος» βρέφος που οδηγείται στον Ζαχαρία, οι Άγιοι «Κοσμάς, Δαμιανός, Παντελεήμων και Μηνάς» με διαφορετικά πολύχρωμα ενδύματα δημιουργούν μια αίσθηση κατάνυξης στον επισκέπτη.

Η εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους, στο χωριό Βλυχό, με αγιογραφίες του 16ου αιώνα.

Η Παναγία η Ευαγγελίστρια, στην είσοδο του χωριού Νεοχώρι, είναι η μόνη εκκλησία με τρούλο, σ’ όλο το νησί. Επίσης, στο Νεοχώρι υπάρχει το εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου, με τοιχογραφίες του 16ου αιώνα.

ΔΗΜΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝΙΩΝ
Δημοτικό Διαμέρισμα Αγίου Πέτρου
ΦΡΑΓΚΟΚΚΛΗΣΙΑ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ 13ος ΑΙΩΝΑΣ

Φραγκοκλησιά Αγίων Αποστόλων 13ος αιώνας H Λατινική Επισκοπή, η οποία είχε ιδρυθεί στην Λευκάδα το 1334, μολονότι δεν υπήρχαν μεταγενέστερα Καθολικοί, εφόσον διατηρείτο η Φραγκοκλησιά, δεν παρέλειπε να έχει αντιπρόσωπό της να τη διατηρεί, να την περιποιείται. Ένας τέτοιος αντιπρόσωπος αναφέρεται στις παραδόσεις του χωρίου ονόματι Αυγουστίνος που ζούσε μετά της συζύγου του και πέθανε γύρω στα 1700 και ενταφιάστηκε στη ρίζα του μεγάλου κυπαρισσιού έξω από την εκκλησία.

ΑΓΙΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ
Μετά την εγκατάλειψη της καθολικής εκκλησίας αφού γκρεμίστηκε από τους κατά καιρούς σεισμούς, είχε απομείνει ακέραμο το Άγιο Βήμα, το οποίον καλύφθηκε από χώματα μέχρι και πιο πάνω από το θόλο.

Από το μέρος εκείνο και προς ανατολάς κτίσθηκαν οι Άγιοι Απόστολοι σε μικρή απόσταση από τον ιδιοκτήτη του κτήματος Ψιλλιανόν, κάτοικον Λευκάδας.

Μετά τον θάνατόν του περιήλθε εις την κατοχή του πληρεξουσίου του Αντύπα, οι απόγονοι του οποίου διεκδικούσαν πλέον ως ιδιοκτησία τους.

Ως ενορίτες ήταν όλοι οι κατοικούντες στο κάτω μέρος της δημοσίας οδού, οι οποίοι εξέλεγαν επιτρόπους. Το 1869 είχε καεί κατά το ήμισυ. Κατά το 1875 έγινε επί επιτροπείας Πολίτη, Σταμούλη, Βαμβακά, επέκταση προς δυσμάς. Κτίσθηκε ολόγυρα και έκτισαν ακόμη δυο κελιά, όπου έμεναν καλόγριες.

Το 1876 έγινε το γυναικείο, κλείσματα,ταβάνι από τον ξυλουργό Ν. Δρακονταειδή και τέμπλο από τον Η. Μεντσικώφ.

Κατά τους προ του 1800 χρόνους στον χώρο μπροστά από την εκκλησία γίνονταν χοροί και διασκεδάσεις κατά τις εορτές.

Τότε ορίσθηκε και ως πανηγύρι του χωριού η ημέρα των Αγίων Αποστόλων 29 και 30 Ιουνίου, ως η καταλληλότερη εποχή για τους αγρότες, διότι συνέπιπτε με το τέλος της συγκομιδής των σιτηρών και μετά από κάποιο καιρό θα κατέβαιναν στον κάμπο για την σταφίδα. Μετά την ανακαίνιση του ναού ανεφύη διένεξη μεταξύ των Αντυπαίων και των ενοριτών, διότι οι πρώτοι ήξεραν να διαχειρίζονται και να καρπούνται τα της εκκλησίας ανεξέλεγκτα, αρνούμενοι να στέλνουν απολογισμό, όπως επιβαλλόταν, εις τον αρχιεπίσκοπο και ενίοτε κλέβοντας την εκκλησία έδιωχναν και τον εφημέριον.

Οι ενορίτες έκαναν αγωγή και η δίκη διήρκεσε δύο χρόνια.
Τέλος εξεδόθη η απόφαση δια της οποίας οι Αντυπαίοι δεν θα είχαν στο μέλλον το δικαίωμα να απαγορεύσουν στους ενορίτες τον εκκλησιασμό όπως και κάθε ιερουργία, ως και τον ενταφιασμό. Κατά το έτος 1948 κατέστη από τους σεισμούς ετοιμόρροπο το Αγ. Βήμα. Τότε ο Μητροπολίτης απαγόρευσε τη λειτουργία μέχρι επισκευής του.

Η επισκευή του Αγ. Βήματος έγινε εξ ολοκλήρου με έξοδα του εν Αυστραλία Β. Κ. Αντύπα μέσω του γαμπρού του Β. Ραυτόπουλου.

Το κείμενο είναι από το βιβλίο του Γεράσιμου Δρακονταειδή. « Ενθυμήματα της Ιστορίας και της ζωής»
ΥΓ.: Κατά το 1993 ο κτήτορας Αντύπας Απόστολος επισκεύασε την εκκλησία, την σκεπή της, τους τοίχους, με αποτέλεσμα όταν έγινε ο μεγάλος σεισμός ελέγχθηκε από τους μηχανικούς του Υπουργείου Πολιτισμού και βρέθηκε σε καλή κατάσταση. Μέχρι σήμερα συνεχίζει να συντηρεί την εκκλησία. Με την ιστορική απόφαση του Αρείου Πάγου οι Αντυπαίοι παρέμειναν κτήτορες και η εκκλησία παραμένει ανοικτή προς θεία λατρεία.