Η ΠΡΟΔΟΣΙΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ Η ΑΛΩΣΙΣ ΤΗΣ ΚΩΝΛΕΩΣ

Η ΠΡΟΔΟΣΙΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ Η ΥΠΟΤΑΓΗ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΣΤΟΝ ΑΙΡΕΣΙΑΡΧΗ ΠΑΠΑ ΕΙΧΕΝ ΩΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΙ ΤΗΣ ΚΩΝ-ΛΕΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΚΛΗΡΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΑΙΩΝΩΝ ῾Η πτῶσις τῆς Κωνσταντινουπόλεως τήν 29ην Μαΐου 1453 ὑπῆρξε τό συγκλονιστικώτερο καί δραματικώτερο γεγονός τῆς νεώτερης καί τῆς παγκόσμιας ἱστορίας. ῏Ητο ἡ ἀρχή μιᾶς μεγάλης περιπέτειας διά τόν νεώτερο ῾Ελληνισμό, ἀφοῦ αὐτό τό γεγονός ἔφερε στούς μέν Τούρκους κατακτητές τήν νίκη, σέ μᾶς τούς ῞Ελληνες τόν ἀβάστακτο πόνο καί τήν σκληρή δουλεία αἰώνων, ἐνῶ διέκοψε μιά χιλιόχρονη ἔνδοξη πορεία τοῦ Βυζαντινοῦ Πολιτισμοῦ. ῎Εχουν γραφῇ πάρα πολλά γι αὐτή τήν "ἀποφράδα ἡμέρα" τοῦ Βυζαντινοῦ ῾Ελληνισμοῦ, εἰς τά ὁποῖα πρέπει νά δώσουμε ἰδιαίτερη προσοχή γιά νά βγάλουμε καί τά ἀπαραίτητα διδάγματα. Διότι ἡ ἱστορία εἶναι ὁ καλύτερος διδάσκαλος καί "ὄλβιος, ὅστις τῆς ἱστορίας ἔσχε μάθησιν". ῾Ο ἱστορικός Στέφαν Τσβάϊχ γράφει: "Χίλια χρόνια δέν μποροῦν νά ἐξαγοράσουν μιᾶς ὥρας ἀπερισκεψίαν". ῾Ο γνωστός Στῆβεν Ράνσιμαν γράφει: "῾Η κερκόπορτα, ἕνας κόκκος ἄμμου, ἔκρινε τήν ἱστορία τοῦ κόσμου". ῞Ενας ἀνώνυμος ποιητής γράφει τόν πόνο του σέ στίχους: "῾Ο νοῦς μου καί ὁ λογισμός συγχίζεται νά γράψει, νά στιχοπλέξει ἀστοχεῖ τήν ἅλωση τῆς Πόλης. ᾿Εσεῖς βουνά, θρηνήσετε καί πέτρες ραγισθῆτε, διότι ἐχάθη τό κλειδί ὅλης τῆς οἰκουμένης, τό μάτι τῆς ᾿Ανατολῆς καί τῆς χριστιανοσύνης". Καί ὁ ἱστορικός καί αὐτόπτης μάρτυς Μιχαήλ Δούκας θρηνεῖ γιά τήν τραγωδία τῆς δοξασμένης Πόλεως τοῦ Κωνσταντίνου: "῏Ω πόλις, πόλις, πόλεων πασῶν κεφαλή! ῏Ω πόλις, πόλις Χριστιανῶν καύχημα! Ποῦ σου ἡ τῶν χαρίτων τοῦ Πνεύματος εὐεργετική ρῶσις...". Καί ὁ καθένας μας, ὅ καθένας πού ἔχει ὀρθόδοξον καί ἑλληνικήν ψυχήν, εἶναι ἀδύνατο νά μή θρηνήσῃ, καί νά μή πενθήσῃ ἀναλογιζόμενος τήν τραγική καταστροφή καί τίς τρομακτικές συνέπειες αὐτῆς τῆς ἁλώσεως. ῾Ο Ρῶσος ἱστορικός Βασίλιεφ ἀναφέρει ὅτι: "Βάσει τῶν πληροφοριῶν τῶν πηγῶν, ἡ λεηλασία τῆς πόλεως ἐκράτησε, ὅπως εἶχε ὑποσχεθῇ ὁ Μωάμεθ στούς στρατιῶτές του, τρεῖς μέρες καί τρεῖς νύχτες. ῾Ο λαός ἐσφάγη ἀνελέητα. Οἱ ἐκκλησίες μέ ἐπικεφαλῆς τήν ῾Αγία Σοφία, καθώς καί τά μοναστήρια, μέ ὅλον τους τόν πλοῦτο, ἐλεηλατήθησαν καί ἐμολύνθησαν, ἐνῶ οἱ ἰδιωτικές περιουσίες ἔγιναν ἀντικείμενον ἁρπαγῆς καί λαφυραγωγίας. Κατά τήν διάρκεια αὐτῶν τῶν μοιραίων ἡμερῶν ἐχάθησαν ἀναρίθμητα προϊόντα τοῦ πολιτισμοῦ. Τά βιβλία ἐκάησαν, ἐκκοματιάσθησαν ἤ ἐπωλήθησαν σέ ἐξευτελιστικές τιμές". Παρόμοια γράφει καί ὁ ῎Αγγλος ἱστορικός Ράνσιμαν: "Μπῆκαν καί ἔπιασαν καλογήρους καί καλόγριες (....) Τά ἰδιωτικά σπίτια ἐλεηλατήθησαν συστηματικά (....) Μαζί μέ τά ὑπάρχοντά τους ἔπαιρναν καί τούς ἐνοίκους. ῞Οποιος λυποθυμοῦσε ἤ ἔπεφτε ἀπό ἀδυναμία σφαζόταν μέ μερικά μικρά παιδιά πού θεωρήθηκαν ὅτι δέν εἶχαν ἀξία". ῾Ο ἄλλος δέ αὐτόπτης μάρτυς τῆς ἁλώσεως ὁ ἱστορικός Γεώργιος Φραντζῆς πού εἶδε ἀπό κοντά αὐτές τίς φρικιαστικές σκηνές τῶν λεηλασιῶν, τῶν ἀτιμώσεων καί τῶν σφαγῶν γράφει: "Τίς διηγήσεται τούς τότε κλαυθμούς καί θρήνους; Εἰ καί ἀπό ξύλου ἄνθρωπος ἤ ἐκ πέτρας ἦν, οὐκ ἠδύνατο μή θρηνῆσαι". Τί ἦταν ἡ Κωνσταντινούπολις ἐπί χίλια χρόνια; ῏Ηταν ἕνα ἀπόρθητο κάστρο, ἦταν ἔνας κυματοθραύστης πάνω στόν ὁποῖο ἔσπαζαν τά κύματα τῶν βαρβαρικῶν ἐπιθέσεων. Κατά τά τελευταῖα δέ χρόνια ἦταν ἕνα προπύργιον κατά τῆς ἰσλαμικῆς βαρβαρότητος. Μέ τήν πτῶσίν της ἔπεσε αὐτό τό προπύργιον. ᾿Από τήν μικρή Κερκόπορτα μπῆκε μέσα στόν πολιτισμένο κόσμο ἕνας βάρβαρος κόσμος, ὁ ὁποῖος, ἀπό τότε, ὅπως καί σήμερα ἀπειλεῖ ὅλη τήν Εὐρώπη σκορπίζοντας παντοῦ τόν τρόμο καί τήν θηριωδία. Μέ τήν πτῶσι τῆς Κων/λεως ἕνας πολιτισμός 11 αἰώνων ἔγινε συντρίμμια. ῎Εσβησε τό φῶς πού ἔλαμπε καί ἐφώτιζε ὅλη τήν Οἰκουμένη. ῎Εμεινε, ὅμως, κάτι πολύ σημαντικό. ῎Επεσε ἡ Πόλις, άλλά παρέμεινε ζωντανή ἡ ψυχή της, ἡ ᾿Ορθοδοξία. Μέ τήν ᾿Ορθοδοξία οἱ ὑπόδουλοι ῞Ελληνες διατήρησαν μέσα στίς καρδιές τους ἄσβεστη τήν φλόγα τῆς παραδόσεως, τήν ἀγάπη τους στήν Βασιλεύουσα καί τήν ἐλπίδα τῆς ἐλευθερίας. ῾Η ᾿Εκκλησία στήν λατρεία Της τηρεῖ τό Βυζαντινό τυπικό. Καί τά τέκνα Της διατηροῦν μέ θρησκευτική εὐλάβεια τήν Βυζαντινή σημαία μέ τό δικέφαλο ἀετό πού κυματίζει στίς ἑορτές τῆς ᾿Ορθοδοξίας. ῎Ετσι ἡ Βασιλεύουσα ἔπεσε μέν στά χέρια τῶν βαρβάρων κατακτητῶν, ζῇ ὅμως στίς καρδιές τῶν ῾Ελλήνων. Ζῇ μέ τό πνεῦμα τῆς ἀναμονῆς καί τῆς ἐλπίδος, ὅτι πάλι μέ χρόνια μέ καιρούς πάλι θά γίνῃ ῾Ελληνική. ῾Ο ῞Αγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός πρό διακοσίων ἐτῶν καί ὁ ὁμολογητής ῾Ιεράρχης Ματθαῖος εἰς τόν αἰῶνά μας προεφήτευσαν καί ἐφλόγισαν τίς ψυχές τῶν ὀρθοδόξων μέ αὐτήν τήν ἐλπίδα, ὅτι ἡ Πόλις πάλιν θά γίνῃ δικιά μας. Καί αὐτόν τόν προφητικό τους λόγο τόν κρατᾶμε γιά νά μᾶς ζεσταίνει μέσα στήν παγωμάρα καί τήν ἀπελπισία τῆς ἐποχῆς μας. Τόν κρατᾶμε καί γιά ἕνα ἄλλο λόγο. Διά νά ἐνθυμούμεθα καί τάς αἰτίας τῆς Πτώσεως καί νά παραδειγματιζώμεθα. Νά ἐνθυμούμεθα, ὅτι εἰς τήν Πτῶσιν τῆς Βασιλίδος τῶν πόλεων συνέβαλε πρωτίστως τό ἄσπονδον καί αἰώνιον μῖσος τῶν Παπικῶν κατά τῆς ᾿Ορθοδοξίας. Αὐτοί προεκάλεσαν τήν πρώτη ἅλωσι τό 1204 καί τήν καταστροφή τοῦ μεγαλυτέρου τμήματος τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας μέ τίς ἐπαίσχυντες Σταυροφορίες καί τήν ἐν συνεχείᾳ ἀρνησίν των, ὅταν τούς ἐζητήθη, νά σπεύσουν εἰς βοήθειαν τῆς Κων/λεως πού ἐκινδύνευε ἀπό τούς Τούρκους. Σημειώνομεν, ὅτι, ὡς προκύπτει ἀπό τίς πηγές, οἱ Γενουᾶται, οἱ ὁποῖοι ἀπεστάλησαν ὑπό τοῦ Πάπα στήν Κων-πολι, διά νά βοηθήσουν δῆθεν εἰς τήν ὑπεράσπισιν αὐτῆς, αὐτοί κυρίως ἔκαμαν τήν ἀρχήν τῆς καταστροφῆς. Διότι ἐκεῖ ὅπου ἐτοποθετήθησαν νά φυλάξουν τά τείχη, ἄφησαν ἀφύλακτον τήν διάβασιν, καί ἔτσι κατώρθωσαν οἱ Τοῦρκοι νά εἰσβάλουν ἀπό τήν Κερκόρπορταν καί νά ἐπιφέρουν τήν ὁλοκληρωτική καταστροφή. ᾿Αλλά, ἴσως, τοῦτο τό παρεχώρησεν ὁ Θεός διά νά ἐπέλθη ἡ Πτῶσις ἀπό ἐκείνους ἀπό τούς ὁποίους οἱ Βυζαντινοί, προδώσαντες τήν πίστιν, περίμεναν βοήθεια. Νόμισαν, ὅτι ἐγκαταλείποντες τήν ἀληθινήν Πίστιν καί προσφεύγοντες εἰς τούς Παπικούς θά ἐγλύτωναν ἀπό τήν καταστροφή. ῞Ομως αὐτή ἡ ἀποστασία, αὐτή ἡ ἀπιστία, αὐτή ἡ ὑποταγή εἰς τήν αἱρετικήν Δύσιν (Σύνοδος Φερράρας-Φλωρεντίας, συλλείτουργον μετά Παπικῶν εἰς τήν ῾Αγίαν Σοφίαν κλπ.) ἔφεραν τήν ὀργήν τοῦ Θεοῦ καί τήν ἐγκατάλειψιν. ῞Ολα, ὅμως, αὐτά πρέπει νά μᾶς προβληματίσουν καί νά μᾶς παραδειγματίσουν σήμερον ὅτε, δυστυχῶς, ἔχει ἐπέλθει ἀκόμη μεγαλυτέρα ἀποστασία ἀπό τήν ᾿Ορθοδοξία καί ἔγιναν οἱ περισσότεροι ῞Ελληνες τόσον λατινόφρονες, ὥστε νά κινδυνεύουμε νά χάσουμε τελείως καί ἐκεῖνο πού μέ τόση εὐλάβεια διεφυλάχθη τά τετρακόσια χρόνια τῆς σκλαβιᾶς. Τελειώνουμε μέ μιά πολύ σπουδαία παρατήρησι πού ἔκανε ὁ Πολωνός ἱστορικός Γιάν Ντλοῦγκοζ διά τήν πτῶσι τῆς Κων/λεως: "῾Η ἧττα τῆς Κωνσταντινουπόλεως...ὑπῆρξε μιά μεγάλη νίκη τῶν Τούρκων, μία τρομερή καταστροφή τῶν ῾Ελλήνων, ἕνα αἶσχος τῶν Λατίνων"