ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΙΣ (ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ)

Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ Η ΣΤΑΣΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΑΙΡΕΣΗ! (ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ) «Όταν δηλαδή χρειάζεται να ευεργετήσεις, ο κάθε άνθρωπος είναι πλησίον σου· όταν όμως προκύπτει θέμα σχετικό με την αλήθεια, ξεχώριζε τον δικό σου από τον ξένο. Και αν ακόμα έχεις αδελφό από τον ίδιο πατέρα και την ίδια μητέρα, και δεν συμφωνεί μαζί σου στο θέμα της αλήθειας, θεώρα αυτόν πιο βάρβαρο και από τον Σκύθη, αν όμως είναι Σκύθης ή Σαυρομάτης, αλλά γνωρίζει την ακρίβεια των δογμάτων και πιστεύει αυτό πού και συ ο ίδιος πιστεύεις, αυτός ας είναι πιο δικός σου και πιο πλησιέστερος από εκείνον· και τον βάρβαρο και τον μη βάρβαρο από εδώ να τον διακρίνουμε, όχι από τη γλώσσα, ούτε από το γένος, αλλ’ από τη γνώμη και την ψυχή του. Διότι αυτό προ πάντων είναι άνθρωπος, όταν φυλάσσει την ακρίβεια των δογμάτων και κάνει ευσεβή ζωή» (ΕΠΕ 7,401,Εις ΡΜΓ Ψαλμ.) «Γιατί δεν θα έχουμε κανένα κέρδος από τα ορθά δόγματα όταν η ζωή μας είναι διεφθαρμένη, όπως ακριβώς δεν υπάρχει κανένα όφελος από την άριστη συμπεριφορά όταν η πίστη μας δεν είναι υγιής. Για να έχουμε λοιπόν ολοκληρωμένη την ωφέλεια, ας ασφαλιζόμαστε και από το ένα και από το άλλο μέρος, φανερώνοντας και σε όλα τα άλλα καρπούς πλούσιους» (ΕΠΕ27,337,(Β΄),PG 51,287) «Ο Κύριος δεν απαγορεύει να εμποδίζονται οι αιρετικοί, να αποστομώνονται, να κόβεται η θρασύτητά τους και να διαλύονται τα συνέδριά τους και οι συγκεντρώσεις τους, αλλά απαγορεύει να φονεύονται» (ΕΠΕ 10,815) «Να μη φροντίζουμε μόνο για τα δικά μας πράγματα, αλλά και να διορθώνουμε και να θεραπεύουμε τα αρρωστημένα μέλη μας· αυτό είναι μέγιστο δείγμα της πίστεώς μας. Διότι λέγει, «Από αυτό θα γνωρίσουν όλοι οι άνθρωποι ότι είστε μαθητές μου, αν έχετε αγάπη αναμεταξύ σας». Αγάπη δε γνήσια δείχνει όχι η συμμετοχή σε τράπεζα φαγητών, ούτε ο απλός χαιρετισμός, ούτε τα κολακευτικά λόγια, αλλά το να διορθώσουμε τον πλησίον και να φροντίσουμε για το συμφέρον του, το να ανορθώσουμε τον αμαρτωλό, το να βοηθήσουμε αυτόν που είναι πεσμένος» (ΕΠΕ 8,165.Εις Γένεσιν Θ΄,PG.54,623) «Σε κανένα να μη δίνεις αφορμή αντιδικίας καί φιλονεικίας, ούτε στον Ιουδαίο, ούτε στον εθνικό· αλλ’ αν κάπου δεις ότι ζημειώνεται η ευσέβεια, να μην προτιμήσεις την ομόνοια από την αλήθεια, αλλά να σταθείς γενναία μέχρι θανάτου· και ούτε έτσι να πολεμάς με την ψυχή, ούτε να αποστρέφεσαι τη γνώμη, αλλά να μάχεσαι μόνο με τά πράγματα. Γιατί αυτό σημαίνει, «όσο εξαρτάται από σας, να έχετε ειρηνικές σχέσεις με όλους τους ανθρώπους». Και αν εκείνος δεν ειρηνεύει, εσύ να μη γεμίσεις την ψυχή σου με πάθος, αλλά να είσαι φίλος ως προς τη διάθεση, πράγμα που προανέφερα, χωρίς να προδίδεις πουθενά την αλήθεια» (ΕΠΕ 17,493P.G. 60,611 Εις Ρωμαίους 23,2) ««Δια να περισσεύη η αγάπη σας με πλήρη γνώσιν και με κάθε διάκρισιν». Δεν θαυμάζει απλώς ούτε την φιλίαν, ούτε την αγάπην, αλλά την αγάπην που προέρχεται από πλήρη γνώσιν· δηλαδή, να μη μεταχειρίζεσθε προς όλους την ίδια αγάπη, διότι αυτό είναι γνώρισμα όχι της αγάπης, αλλά της ψυχρής διαθέσεως. Τι σημαίνει, «με πλήρη γνώσιν;». Δηλαδή, με κρίση, με σκέψιν, με συναίσθησιν. Διότι υπάρχουν μερικοί που αγαπούν χωρίς περίσκεψιν, με επιπολαιότητα και κατά τύχην·… «Με πλήρη γνώσιν», λέγει, «και με πάσαν διάκρισιν, ώστε να διακρίνετε τας διαφοράς επί των ηθικών ζητημάτων», αυτά, δηλαδή, που σας συμφέρουν. Δεν τα λέγω αυτά εξ’ αιτίας μου, λέγει, αλλά εξ’ αιτίας σας· διότι υπάρχει φόβος μήπως διαφθαρεί κανείς από την αγάπην των αιρετικών. Αυτό δηλαδή υπαινίσσεται… να είστε σεις ειλικρινείς, δια να μην παραδεχθείτε, δηλαδή, με το πρόσχημα της αγάπης κανένα νόθον δόγμα. Πώς λοιπόν λέγει· «Να έχετε ειρηνικές σχέσεις με όλους, αν είναι δυνατόν, τους ανθρώπους»; Να έχετε ειρηνικές σχέσεις, είπε, και όχι να αγαπάτε κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να βλάπτεσθε από την φιλία. «Εάν λοιπόν το δεξιόν σου μάτι σε σκανδαλίζει», λέγει, «βγάλε αυτό και πέταξέ το μακρυά»» (ΕΠΕ 21,391-393 Εις Φιλιπ.Ομιλ.Γ,PG 62,191) «Ας αποστρεφόμαστε τις συνάξεις των αιρετικών, ας ακολουθούμε παντοτινά την ορθή πίστη και ας επιδείξουμε βίο ακριβή και συμπεριφορά σύμφωνη με τα δόγματα» (ΕΠΕ 27,605, PG 56,256 ) «…τώρα [αφού ο επίσκοπος ξεχώρισε τα λείψανα] που βρίσκονται μόνα τους τα μαργαριτάρια (λείψανα ορθοδόξων μαρτύρων), που ξέφυγαν τα πρόβατα από τους λύκους (λείψανα αιρετικών μαρτύρων που ήταν θαμμένα μαζί), που απομακρύνθηκαν οι ζωντανοί από τους νεκρούς. Γιατί ούτε προηγουμένως έγινε σε αυτούς κάποιο κακό από το ότι ήταν μαζί θαμμένοι… ο λαός μας όμως υπέφερε πολύ από τους τόπους, όταν έτρεχε προς τα λείψανα των μαρτύρων και προσευχόταν με αμφιβολία και αβεβαιότητα, επειδή δεν γνώριζε τους τάφους των αγίων και που ήταν θαμμένοι οι αληθινοί θησαυροί. Και γινόταν το ίδιο όπως αν ένα κοπάδι πρόβατα, ενώ έτρεχε να απολαύσει καθαρά νερά, πλησίαζε μεν στις καθαρές πηγές, γύριζε όμως πάλι πίσω επειδή αναδυόταν από κάπου εκεί κοντά βρώμα και δυσοσμία. Έτσι συνέβαινε και στην περίπτωση αυτού του ποιμνίου. Βάδιζε ο λαός προς τις καθαρές πηγές των μαρτύρων, όταν όμως αισθανόταν την αιρετική δυσοσμία που αναδυόταν από εκεί κοντά γύριζε πάλι πίσω… Και (ο επίσκοπος) για τους μάρτυρες έδειξε τιμή, επειδή τους απάλλαξε από τους κακούς γείτονες» (ΕΠΕ 36,203) «Αλλά δεν πιστεύει στην Αγία Γραφή. Να αποστραφείς στη συνέχεια αυτον ως παράφρονα και ανόητο. Διότι εκείνος που δεν πιστεύει στο Δημιουργό των όλων, επειδή αποδίδει με ψέμα την αλήθεια, ποιας συγγνώμης θα είναι δυνατον να τύχει ποτέ; Εκείνοι έχουν προσποιητό χρώμα, και υποδυόμενοι πρόσωπο επιείκειας, κρύβουν μέσα στο δέρμα του προβάτου τον λύκο. Αλλά εσύ να μην εξαπατηθείς, αλλά για αυτό ακριβώς να μισήσεις υπερβολικά αυτον, διότι σε σένα μεν τον συνανθρωπο υποκρίνεται επιείκεια, στο Θεό όμως, τον Δεσπότη των όλων, ήγειρε πόλεμο και βαδίζοντας εναντίον της δικής του σωτηρίας, δεν αισθάνεται» . «Πρέπει να προσέχετε με ακρίβεια σ’ αύτα πού λέγονται. Υπάρχει γκρεμός και χαράδρα βαθειά και από τις δύο πλευρές, αν δεν διαβάσουμε το ρητό προσεκτικά…. Γιατί δεν πρέπει να εξετασουμε μόνο το «δεν είναι ο άνθρωπος κύριος των πράξεών του», αλλά και όλη τη συνέχεια, και για ποιούς ειπώθηκε και από ποιόν και για ποιόν και γιατί, και πότε και με ποιό τρόπο. Γιατί δεν αρκεί να λέμε, ότι στις Γραφές είναι γραμμένο, ούτε γενικά αποσπώντας λόγια και μαδώντας τα μέλη του σώματος των θεόπνευστων Γραφών, και παίρνοντας τα έρημα και ξένα προς τη συναφειά τους, να τα παραποιούμε όπως εμείς θέλουμε και χωρίς φόβο. Γιατί έτσι πολλές διδασκαλίες μπήκαν στη ζωή μας παραποιημένες, με το να πείθει ο διάβολος τους πιο ράθυμους να απαγγέλλουν παραποιημένα τα κείμενα των Γραφών, ή προσθέτοντας ή αφαιρώντας να επισκοτίζουν την αλήθεια. Δεν αρκεί λοιπόν να πούμε, ότι είναι γραμμένο στη Γραφή, αλλά πρέπει να διαβάσουμε και όλη τη συνέχεια· γιατί, αν διακόπτουμε τη μεταξύ τους συνέχεια και συνάφεια, θα προκύψουν με τον τρόπο αυτό πολλές πονηρές διδασκαλίες… Και όχι μόνο δεν πρέπει να τα αποκόπτουμε από τη συνάφειά τους, αλλά και να τα προφέρουμε σωστα, και να μην προσθέτουμε τίποτα. Πολλοί λοιπόν περιφέρουν και άλλα χωρία των Γραφών, απαγγέλλοντας τα παραποιημένα… Περιφέρουν επίσης και άλλο ρητό, χωρίς να διαστρέφουν το νόημά του, αλλά προσθέτοντας και άλλο που δεν είναι γραμμένο. Γιατί τέτοια είναι η πανουργία του διαβόλου να εισάγει τα ολέθρια διδάγματα του ή με πρόσθεση ή με αφαίρεση ή με διαστροφή ή με παραποίηση των κειμένων…. Δεν πρέπει τα χωρία της Γραφής να τα λέμε έτσι αόριστα, ούτε να τα αποκόπτουμε από τή συνάφειά τους, ούτε να τα αποσπούμε από την ενότητά τους, ούτε να τα παίρνουμε απομονώνοντάς τα και απογυμνώνοντάς τα από τη βοήθεια των επομένων και των προηγουμένων, και να συκοφαντουμε αόριστα και να επιδρούμε δυσμενώς. Γιατί δεν είναι άτοπο, όταν δικαζόμαστε στο δικαστήριο για βιοτικά πράγματα, να διεκδικούμε όλα τα δικαιώματά μας, και τόπους και καιρούς και αιτίες και πρόσωπα, και να προσκομίζουμε μύρια άλλα στοιχεία, ενώ όταν έχουμε αγώνες για την αιώνια ζωή, να αναφέρουμε έτσι γενικά και τυχαία τα χωρία των Γραφών; Και ένα νόμο βασιλικό δεν τον αναφέρει κανείς γενικά και αόριστα, και αν δεν πει και τον χρόνο και δε δείξει και αυτόν που τον εξέδωσε και δεν τον παρουσιάσει σωστό και ολόκληρο, δικάζεται και τιμωρείται με την έσχατη ποινή, ενώ εμείς αναφέροντας, όχι νόμο ανθρώπινον, αλλά αυτόν που ήρθε από πάνω, από τον ουρανό, τον χρησιμοποιούμε με τόσο μεγάλη επιπολαιότητα, ώστε να αποσπούμε τμήματα ή μέρη του; Και που αύτα είναι άξια δικαιολογίας και συγγνώμης;» (8Α,479-485) «Δεν ήλθα να φέρω ειρήνη στη γη»(Ματθ. 10,34). Μα τότε πώς τους παρήγγειλε να αποδίδουν χαιρετισμό ειρήνης σε κάθε σπίτι που θα πήγαιναν (Ματθ. 10,12); Πώς τότε και οι άγγελοι έψαλλαν «Δοξασμένος ας είναι ο ύψιστος Θεός και σε όλη τη γη ας βασιλεύσει η ειρήνη»; Πώς επίσης και οι προφήτες ευαγγελίζονταν την ειρήνη; Διότι αυτό κατεξοχήν είναι η ειρήνη, όταν δηλαδή αποκόπτεται αυτό που έχει ασθενήσει, όταν αποχωρίζεται αυτός που στασιάζει. Διότι μόνο έτσι είναι δυνατον να ενωθεί ο ουρανός με τη γη. Διότι και ο γιατρός έτσι διασώζει το υπόλοιπο σώμα, όταν αποκόψει δηλαδή το μέλος εκείνο που δεν είναι δυνατον να θεραπευτεί. Ομοίως και ο στρατηγός όταν οδηγήσει σε διαχωρισμό αυτους που ομονοούν κακά. Ακριβώς το ίδιο συνέβη και στον πύργο εκείνο (της Βαβέλ)· διότι την κακή ειρήνη την διέλυσε η καλή διαφωνία και έφερε την ειρήνη (Γένεση 18,1). Αλλά και ο Παύλος έτσι απέσχισε εκείνους που συμφωνούσαν εναντίον του (Πράξ. 23,6-7). Και στον πόλεμο του Ναβουθέ η συμφωνία εκείνη ήταν χειρότερη από κάθε άλλο (Γ΄Βασ. 20,1). Διότι δεν είναι παντου καλό η ομόνοια, διότι και οι ληστές συμφωνούν μεταξύ τους. Επομένως ο πόλεμος δεν είναι έργο της πρόθεσης του Κυρίου, αλλά προέρχεται από τη γνώμη των ανθρώπων. Διότι ο Κύριος ήθελε όλοι οι άνθρωποι να συμφωνούν ως προς την ευσέβεια. Επειδή όμως εκείνη στασιάζουν, γίνεται πόλεμος»(ΕΠΕ τομος 10 σελ. 492-494)