ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΑΓΙΟΣΟΡΙΤΙΣΣΑ (ΕΡΓΟΝ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΟΥ ΛΟΥΚΑ ΔΕΕΤΑΙ ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑΝ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ ΚΟΣΜΟΥ

 Η μοναδική βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Αγιοσορίτισσας

Η πρωτότυπη εικόνα του Ευαγγελιστή Λουκά φυλασσόταν στον ναό των Χαλκοπρατείων στην Κωνσταντινούπολη μαζί με το θεομητορικό κειμήλιο της Αγίας Ζώνης (Αγία Σορός), από όπου πήρε και το όνομά της.

Σύμφωνα με παράδοση του 11ου αιώνα η Παναγία Αγιοσορίτισσα ήταν μια αχειροποίητος εικόνα. Όταν ο Ευαγγελιστής Λουκάς, κατά παραγγελία των Αποστόλων, ετοίμαζε τα χρώματα για να αρχίσει να ζωγραφίζει την Θεοτόκο, η εικόνα σχηματίστηκε θαυματουργικά από μόνη της στο τελάρο.
Έτσι θεωρούνταν αχειροποίητος ή αποδιδόταν στον ευαγγελιστή Λουκά. Ονομάστηκε Αγιοσορίτισσα επειδή το πρωτότυπο φυλασσόταν στον ναό των Χαλκοπρατείων στην Κωνσταντινούπολη, όπου υπήρχε το θεομητορικό κειμήλιο της Αγίας Ζώνης (Αγία Σορός). Τα ίχνη του πρωτοτύπου χάθηκαν κατά την εικονομαχία, όπως διαβάζουμε στο Αγιορείτικο Βήμα.


Το μοναδικό βυζαντινό αντίγραφο και μάλιστα του 7ου αιώνα της πρωτότυπης Παναγίας της Αγιοσορίτισσας, από τις ελάχιστες βυζαντινές εικόνες που διασώθηκαν από την περίοδο της Εικονομαχίας,φυλάσσεται στη Ρώμη, στην εκκλησία των Δομινικανών καλογριών Santa Maria del Rosario, όπου, κατά την ιστορική παράδοση, την έφεραν στην Ιταλία, ορθόδοξοι εικονόφιλοι μοναχοί και μοναχές που εγκατέλειψαν την Κωνσταντινούπολη για την Ιταλία, μετά το διάταγμα του Λέοντος Γ΄, το 728, με το οποίο απαγόρευε την ανάρτηση εικόνων.

Στον εικονογραφικό τύπο της Παναγίας Αγιοσορίτισσας, η Παναγία είναι χωρίς βρέφος, όρθια ή τις περισσότερες φορές ως την μέση. Αν και κοιτάει τον παρατηρητή, είναι ελαφρά γυρισμένη πλάγια και κρατάει τα χέρια σηκωμένα στο ύψος του στήθους σε στάση προσευχής, οπότε ανήκει στον τύπο της Δεομένης.