Από μίαν
επιστολήν μου πρός πρώην συνεπισκόπους μου. Διαβάστε την μήπως καί καταλάβετε
τί μεγάλη σημασία εχει τό νά αγωνίζεταί τις υπέρ της αληθείας καί διά νά μένη
ενωμένος μέ την αληθινη Εκκλησία; " ...Ἕνα μόνον θά σᾶς
ὑπενθυμίσω καί αὐτό εἷναι
τό γεγονός ὅτι καθ' ὅλα τά τελευταῖα
μετά τό 1998 ἔτη δέν ἐλειτούργησε
Κανονικῶς ἡ Ἱερά
Σύνοδος καί δέν ἀνταπεκρίθητε ὡς Συνοδικοί ἔναντι
τοῦ θεσμοῦ. Πάντοτε (προφορικῶς καί γραπτῶς) εἰσηγούμεθα, διεφωνοῦμεν, ἐνιστάμεθα, κατηγγέλλαμεν συγκεκριμένως καί Κανονικῶς καί ποτέ τίποτε δέν ἐλήφθη ὑπ' ὄψιν, διότι αἱ ἐργασίαι αὐτῶν τῶν «Συνόδων» ἧσαν
προκαθωρισμέναι καί αἱ ἀποφάσεις των προειλημμέναι καί σᾶς ἐπέβαλον καί σᾶς ἐπιβάλλουν ληστρικήν συμπεριφοράν. Λυποῦμαι, ἀλλά ὅταν διαχωρίζω τάς εὐθύνας μου ἀπό τοιαύτας
«Συνόδους», πιστεύω ὅτι τιμῶ, σέβομαι καί ὑπηρετῶ τόν ἀληθῆ θεσμόν τῆς Συνόδου καί οὕτω καί τήν
Μητέρα μας Ἐκκλησίαν καί τόν Χριστόν μας τήν κεφαλήν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ Σώματος, ἀπό τοῦ ὁποίου δέν χωρίζομαι. Ἐπανειλημμένως σᾶς ἐγράψαμεν καί ἀνελύσαμεν ὅτι εἰς τήν Ἐκκλησίαν ἀνήκομεν καί εἴμεθα ὀργανικά ἡνωμένοι εἰς τό Σῶμα Αὐτῆς, ὅταν δέν ἀφιστάμεθα τῆς ἀληθείας τοῦ Χριστοῦ ἀλλ' εἴμεθα ἀρρήκτως, μετ' αὐτοῦ συνδεδεμένοι. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς εἷναι κατηγορηματικός: «Οἱ τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας τῆς ἀληθείας εἰσίν καί οἱ μή τῆς ἀληθείας ὄντες οὐδέ τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας εἰσίν».
Περαιτέρω ἡ συμμετοχή εἰς ὁποιανδήποτε συνάθροισιν, ὅσον μεγάλη καί
ἄν εἷναι, ὅταν αὕτη δέ διατηρῆ ἄρρηκτον τόν σύνδεσμον μέ τήν ἀλήθειαν καί
δέν διαφυλάσσει ἀπαρασάλευτον τήν Κανονικήν τάξιν, τότε αὕτη δέν μετέχει τῆς ἑνότητος ἐν τῆ Ἐκκλησία, ἀλλ' ἀποκόπτεται καί ἐξέρχεται Αὐτῆς. Ἀκοῦστε πάλιν τόν Ἅγιον Γρηγόριον τόν Παλαμᾶν «Οἱ μή τῆς ἀληθείας ὄντες οὐδέ τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας εἰσί. καί τοσοῦτο μᾶλλον ὅσον ἄν καί σφῶν αὐτῶν καταψεύδοιντο, ποιμένας καί ἀρχιποίμενας ἱερούς ἑαυτούς καλοῦντες καί ὑπ' ἀλλήλων καλούμενοι. μηδέ γάρ προσώποις τόν Χριστιανισμόν, ἀλλ' ἀληθεία καί ἀκριβεία πίστεως χαρακτηρίζεσθαι μεμυήμεθα». Ἑπομένως, Σεβασμιώτατε ἀδελφέ, Μητροπολῖτα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς κ. Νικόλαε, ὅσον χωρίζομαι ἀπό τά «Καϊαφικά σας συνέδρια» δέν χωρίζομαι ἀπό τήν ἁγίαν καί Ἱεράν Σύνοδον τῆς Γνησίας Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, οὔτε «ἀποκόπτομαι ἐκ τῆς Ἐκκλησίας», ὅπως φέρεσθε
πεπλανημένως νά φρονῆτε, ἤ κακοηθέστατα σᾶς ἔγραψαν οἱ ἐγκάθετοι τοῦ Φλωρινικοῦ Κέντρου, ἀλλά τουναντίον, χάριτι Χριστοῦ, μένω καί
στερεώνομαι ἐν τῆ Ἐκκλησία καί ὑπερασπίζομαι τόν πρῶτον καί ἱερώτατον Συνοδικόν θεσμόν, κατά τοῦ ὁποίου Σεῖς ἐπί ἔτη καί κατ' ἐξακολούθησιν ἱεροσυλεῖτε...». (Ἀπόσπασμα
ἀπό τήν ΑΝΟΙΚΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΙΝ τοῦ
Σεβ/του Μεσογαίας καί Λαυρεωτικής Κηρύκου εἰς τό ὑπ'
ἀριθμ. 1163/28.5.2003 ἔγγραφον
τοῦ Σεβ/του Πειραιῶς κ. Νικολάου,
«Ο.Π.» Αὐγούστου 2003, σελ. 291-305)(*).
Πέμπτη, 13 Δεκεμβρίου 2018
Η εμφάνιση της Παναγίας στον Όσιο Σεραφείμ Σαρώφ
Η εμφάνιση της Παναγίας στον Όσιο Σεραφείμ Σαρώφ
Η μοναχή είδε δυό Αγγέλους που προπορευόντανε από την Παναγία, κι᾿ από πίσω της ακολουθούσανε ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, ο απόστολος Ιωάννης και δώδεκα παρθενομάρτυρες. Το κελλί άστραφτε από ένα φως ουράνιο, κι᾿ οι τοίχοι είχανε χαθή.
Το φως έγινε τόσο δυνατό που ξεπερνούσε τη λάμψη του ήλιου. Η Ευπραξία τυφλώθηκε από τη φωτοχυσία, κ᾿ έπεσε χάμω σαν κεραυνόπληκτη. Της φάνηκε σαν νάκουγε από μακριά την Παναγία να μιλά με τον Άγιο, χωρίς να καταλαβαίνη τι λέγανε.
Τέσσαρες ώρες βάσταξε αυτή η όραση. Ο Άγιος είπε στην Ευπραξία πως ήτανε η δωδέκατη φορά που είδε την Παναγία.
Εκείνον τον καιρό ο άγιος Σεραφείμ ήτανε εβδομήντα τριών χρονών. Συχνά έλεγε μοναχός του: «Το σώμα μου είναι πιά νεκρό, μα η ψυχή μου είναι σαν να γεννήθηκα τώρα». Προαισθανότανε το τέλος της ζωής του σε τούτον τον κόσμο. Προσκάλεσε τον πνευματικό του μοναστηριού του Ντιβεέβο πάτερ Βασίλειο, και του παράδωσε τα επιμάνικά του και την κυβέρνηση του μοναστηριού.
Τετάρτη, 12 Δεκεμβρίου 2018
ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΓΝΗΣΙΑΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΤΙ ΕΓΡΑΨΑΜΕΝ ΕΝ ΕΤΕΙ 2001 ΕΙΣ ΤΗΝ ΤΟΤΕ ΟΡΘΟΔΟΞΟΝ ΣΥΝΟΔΟΝ ΔΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΜΙΑΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ:
Α.Π. 209
‘Εν τῶ Ἐπισκοπείῳ Ἀγ. Αἰκατερίνης τῆ 19-6-2001
Μακαριώτατε, Σεβασμιώτατοι ᾿Αρχιερεῖς. Πρόσχωμεν, ἵνα ὁ Χριστός εἴη ἐν τῷ μέσω ἡμῶν πάντοτε.
Διά τήν ᾿Ορθόδοξον ᾿Εκκλησίαν τό Συνοδικόν σύστημα διοικήσεως πηγάζει, προδιαγράφεται, στηρίζεται καί ἐμπνέεται ἀπό τήν πρώτην ᾿Αποστολικήν Σύνοδον. Αὐτή εἶναι τό αἰώνιον πρότυπον, εἰς τό ὁποῖον ἐστηρίχθησαν καί αἱ ἀπ᾿ ἀρχῆς ῞Αγιαι Οἰκουμενικαί καί λοιπαί ᾿Ορθόδοξοι Σύνοδοι. ᾿Από αὐτό τό πρότυπον πρέπει νά ἐμπνέεται κάθε Σύνοδος μας, διά νά εἶναι ἀληθής Σύνοδος τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας καί νά ἐκπροσωπῇ γνησίως Αὐτήν (τήν ᾿Εκκλησίαν). Παρακαλῶ νά διερωτηθῶμεν ἐάν ἡμεῖς, ὡς ᾿Αρχιερεῖς, καί, ὡς Σύνοδος, ἐμπνεώμεθα ἀπό αὐτά τά πρότυπα. Οἱ ὅροι οἱ ὁποῖοι, ἀπό ὅσα γνωρίζομεν, προϋποτίθενται διά μίαν Σύνοδον, διά νά εἶναι ὡς αἱ ῞Αγιαι Σύνοδοι τῆς ᾿Ορθοδοξίας, καί νά ἐκπροσωπῇ καί νά ἐκφράζῃ τήν ᾿Ορθόδοξον ᾿Εκκλησίαν, συνοψίζονται ὡς κάτωθι.
α) Πρέπει ὅλοι οἱ συμμετέχοντες εἰς τήν Σύνοδον ᾿Επίσκοποι νά ὑγιαίνουν ἐν τῇ Πίστει: "Οὐ γάρ οἷόν τε συνόδῳ συναριθμηθῆναι τούς περί τήν πίστιν ἀσεβοῦντας" (Μ. Αθανασίου, ΒΕΠΕΣ, 31, 260). Δέν δύνανται ἑπομένως εἰς μίαν Σύνοδον νά εἶναι συμπάρεδροι οἱ "παρά ἀξιοπίστων ἀνθρώπων" κατηγορηθέντες "ἐπί κακοδοξία" καί μάλιστα καταφανῇ.
β) Εἰς μίαν ᾿Ορθόδοξον Σύνοδον ὁποιαδήποτε ἄποψις, διαφωνία ἐπί Κανονικοῦ ἤ Δογματικοῦ θέματος, ἔνστασις κλπ, δέν νοεῖται νά περιφρονῆται καί νά παραγκωνίζεται καί οὕτω νά ἀποσιωπᾶται τό θέμα, ἤ καί διάφορος γνώμη - πρότασις ᾿Επισκόπου, νά φιμώνεται τό Συνοδικόν μέλος μέ συμπεριφοράν ἐξουσιαστικήν καί ἀλαζονικήν, κλπ.. Δηλαδή εἰς μίαν ᾿Ορθόδοξον Σύνοδον πρῶτον ἱεραρχοῦνται τά θέματα καί κατόπιν ἀντιμετωπίζονται καί τακτοποιοῦνται ταῦτα ἐλεύθερα καί πέραν σκοπιμοτήτων ἤ παρεμβολῶν τρίτων. Οἱ μετέχοντες δέον νά ἔχουν εἰλικρινῆ διάθεσιν νά συζητήσουν καί νά ἀποφασίσουν ὄχι κατά τό ἴδιον θέλημα, ἤ καί ἀλλοτρίων, ἀλλά κατά τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Τό φαινόμενον τῆς καταλύσεως τοῦ ὅρου αὐτοῦ συναντῶμεν πληθωρικῶς εἰς τάς ἡμέρας μας, καί αὐτό εἶναι πού ἀλλοτριώνει ᾿Επισκόπους, ἀλλά καί ὁλοκλήρους Συνόδους ἀπό τό ᾿Ορθόδοξον Συνοδικόν σύστημα.
γ) ᾿Εν Συνόδῳ εἶναι ἐλεύθερος ὁ ὀρθόδοξος λόγος εἰς ὅλα τά μέλη, δέν περιφρονεῖται κανείς, οὔτε μέ τήν πρόφασιν ἐλλείψεως χρόνου ἤ δι᾿ ἄλλον τινά λόγον, ἀλλά συζητῶνται καί ἐξετάζονται ἐλεύθερα τά θέματα καί ἀναζητεῖται τό δίκαιον, τό ἀληθές καί "πολλῆς συζητήσεως γενομένης", καταλήγει ἡ Σύνοδος εἰς τό "ἔδοξε τῷ ἁγίῳ Πνεύματι καί ἡμῖν" (Πράξ. ΙΕ, 7 καί 28). Λειτουργεῖ ἠ ῾Ιερά Σύνοδος μας κατ᾿ αὐτά τά πρότυπα, ἤ ἠλλοιώθη εἰς τάς ἡμέρας μας ἡ λειτουργία τοῦ Συνοδικοῦ θεσμοῦ καί ὡς ἐκ τούτου προκύπτει ἔντονος ἡ κρίσις Συνοδικότητος;
δ) ᾿Επιβάλλεται αἱ ἀποφάσεις νά μή εἶναι προαποφασισμέναι, διότι τό προαποφασίζειν ἐξωσυνοδικῶς καί δή παρά ἐξωσυνοδικῶν, καί ἐν τισιν καί ἐξωεκκλησιαστικῶν προσώπων, ἀποτελεῖ οὐσιαστικήν κατάλυσιν τῆς Συνόδου καί ἀναιδῆ ἐμπαιγμόν τοῦ Συνοδικοῦ θεσμοῦ τῆς ᾿Ορθοδοξίας, βλάπτει τό ἔργον τῆς ᾿Εκκλησίας καί ἐν τέλει ἀποτελεῖ τήν ἐσχάτην βλασφημίαν κατά τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος.
ε) Αἱ Συνοδικαί ἀποφάσεις καί σήμερον δέον νά διέπωνται, καί νά ἕπωνται καί νά συμφωνοῦν πρός τάς ἀποφάσεις καί τά θέσμια ὅλων τῶν ῾Αγίων Οἱκουμενικῶν καί λοιπῶν ᾿Ορθοδόξων Συνόδων, διά τῶν ὁποίων ἐνήργησεν ἡ μία Χάρις τοῦ ἑνός ῾Αγίου Πνεύματος. Μόνον οὕτω διαφυλάσσεται ἡ ᾿Αποστολικότης καί ἡ Πατερικότης, ἡμεῖς δέ παραμένομεν ᾿Ορθόδοξοι καί γνήσιοι Αὐτῆς ᾿Επίσκοποι. Οὕτω μόνον μποροῦμε νά λέμε μετά τῶν Πατέρων τῆς Δ' Οἱκουμενικῆς Συνόδου: "Αὕτη ἡ πίστις τῶν Πατέρων, αὕτη ἡ Πίστις τῶν ᾿Αποστόλων, πάντες οὕτω πιστεύομεν. Οἱ ᾿Ορθόδοξοι οὕτω πιστεύουσιν"
στ) Διά νά κριθῇ τελικά μία Σύνοδος, ὡς ὄντως ᾿Ορθόδοξος, εἶναι ἀναγκαῖον αἱ ἀποφάσεις της νά γίνουν ἀποδεκταί καί ὑπό τῆς καθ᾿ ὅλου ᾿Εκκλησίας. Δηλαδή ὑπό πάντων τῶν ᾿Ορθοδόξων ῾Ιεραρχῶν, τῶν λοιπῶν Κληρικῶν, τῶν Μοναχῶν καί τῶν λαϊκῶν. ῾Ο ἅγιος Μάξιμος ὁ ῾Ομολογητής λέγει: "Τάς γενομένας Συνόδους ἡ εὐσεβής πίστις κυροῖ καί πάλιν, ἡ τῶν δογμάτων ὀρθότης κρίνει τάς Συνόδους".(Πηδάλιο, σελ. 118).
Α.Π. 209
‘Εν τῶ Ἐπισκοπείῳ Ἀγ. Αἰκατερίνης τῆ 19-6-2001
Μακαριώτατε, Σεβασμιώτατοι ᾿Αρχιερεῖς. Πρόσχωμεν, ἵνα ὁ Χριστός εἴη ἐν τῷ μέσω ἡμῶν πάντοτε.
Διά τήν ᾿Ορθόδοξον ᾿Εκκλησίαν τό Συνοδικόν σύστημα διοικήσεως πηγάζει, προδιαγράφεται, στηρίζεται καί ἐμπνέεται ἀπό τήν πρώτην ᾿Αποστολικήν Σύνοδον. Αὐτή εἶναι τό αἰώνιον πρότυπον, εἰς τό ὁποῖον ἐστηρίχθησαν καί αἱ ἀπ᾿ ἀρχῆς ῞Αγιαι Οἰκουμενικαί καί λοιπαί ᾿Ορθόδοξοι Σύνοδοι. ᾿Από αὐτό τό πρότυπον πρέπει νά ἐμπνέεται κάθε Σύνοδος μας, διά νά εἶναι ἀληθής Σύνοδος τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας καί νά ἐκπροσωπῇ γνησίως Αὐτήν (τήν ᾿Εκκλησίαν). Παρακαλῶ νά διερωτηθῶμεν ἐάν ἡμεῖς, ὡς ᾿Αρχιερεῖς, καί, ὡς Σύνοδος, ἐμπνεώμεθα ἀπό αὐτά τά πρότυπα. Οἱ ὅροι οἱ ὁποῖοι, ἀπό ὅσα γνωρίζομεν, προϋποτίθενται διά μίαν Σύνοδον, διά νά εἶναι ὡς αἱ ῞Αγιαι Σύνοδοι τῆς ᾿Ορθοδοξίας, καί νά ἐκπροσωπῇ καί νά ἐκφράζῃ τήν ᾿Ορθόδοξον ᾿Εκκλησίαν, συνοψίζονται ὡς κάτωθι.
α) Πρέπει ὅλοι οἱ συμμετέχοντες εἰς τήν Σύνοδον ᾿Επίσκοποι νά ὑγιαίνουν ἐν τῇ Πίστει: "Οὐ γάρ οἷόν τε συνόδῳ συναριθμηθῆναι τούς περί τήν πίστιν ἀσεβοῦντας" (Μ. Αθανασίου, ΒΕΠΕΣ, 31, 260). Δέν δύνανται ἑπομένως εἰς μίαν Σύνοδον νά εἶναι συμπάρεδροι οἱ "παρά ἀξιοπίστων ἀνθρώπων" κατηγορηθέντες "ἐπί κακοδοξία" καί μάλιστα καταφανῇ.
β) Εἰς μίαν ᾿Ορθόδοξον Σύνοδον ὁποιαδήποτε ἄποψις, διαφωνία ἐπί Κανονικοῦ ἤ Δογματικοῦ θέματος, ἔνστασις κλπ, δέν νοεῖται νά περιφρονῆται καί νά παραγκωνίζεται καί οὕτω νά ἀποσιωπᾶται τό θέμα, ἤ καί διάφορος γνώμη - πρότασις ᾿Επισκόπου, νά φιμώνεται τό Συνοδικόν μέλος μέ συμπεριφοράν ἐξουσιαστικήν καί ἀλαζονικήν, κλπ.. Δηλαδή εἰς μίαν ᾿Ορθόδοξον Σύνοδον πρῶτον ἱεραρχοῦνται τά θέματα καί κατόπιν ἀντιμετωπίζονται καί τακτοποιοῦνται ταῦτα ἐλεύθερα καί πέραν σκοπιμοτήτων ἤ παρεμβολῶν τρίτων. Οἱ μετέχοντες δέον νά ἔχουν εἰλικρινῆ διάθεσιν νά συζητήσουν καί νά ἀποφασίσουν ὄχι κατά τό ἴδιον θέλημα, ἤ καί ἀλλοτρίων, ἀλλά κατά τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Τό φαινόμενον τῆς καταλύσεως τοῦ ὅρου αὐτοῦ συναντῶμεν πληθωρικῶς εἰς τάς ἡμέρας μας, καί αὐτό εἶναι πού ἀλλοτριώνει ᾿Επισκόπους, ἀλλά καί ὁλοκλήρους Συνόδους ἀπό τό ᾿Ορθόδοξον Συνοδικόν σύστημα.
γ) ᾿Εν Συνόδῳ εἶναι ἐλεύθερος ὁ ὀρθόδοξος λόγος εἰς ὅλα τά μέλη, δέν περιφρονεῖται κανείς, οὔτε μέ τήν πρόφασιν ἐλλείψεως χρόνου ἤ δι᾿ ἄλλον τινά λόγον, ἀλλά συζητῶνται καί ἐξετάζονται ἐλεύθερα τά θέματα καί ἀναζητεῖται τό δίκαιον, τό ἀληθές καί "πολλῆς συζητήσεως γενομένης", καταλήγει ἡ Σύνοδος εἰς τό "ἔδοξε τῷ ἁγίῳ Πνεύματι καί ἡμῖν" (Πράξ. ΙΕ, 7 καί 28). Λειτουργεῖ ἠ ῾Ιερά Σύνοδος μας κατ᾿ αὐτά τά πρότυπα, ἤ ἠλλοιώθη εἰς τάς ἡμέρας μας ἡ λειτουργία τοῦ Συνοδικοῦ θεσμοῦ καί ὡς ἐκ τούτου προκύπτει ἔντονος ἡ κρίσις Συνοδικότητος;
δ) ᾿Επιβάλλεται αἱ ἀποφάσεις νά μή εἶναι προαποφασισμέναι, διότι τό προαποφασίζειν ἐξωσυνοδικῶς καί δή παρά ἐξωσυνοδικῶν, καί ἐν τισιν καί ἐξωεκκλησιαστικῶν προσώπων, ἀποτελεῖ οὐσιαστικήν κατάλυσιν τῆς Συνόδου καί ἀναιδῆ ἐμπαιγμόν τοῦ Συνοδικοῦ θεσμοῦ τῆς ᾿Ορθοδοξίας, βλάπτει τό ἔργον τῆς ᾿Εκκλησίας καί ἐν τέλει ἀποτελεῖ τήν ἐσχάτην βλασφημίαν κατά τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος.
ε) Αἱ Συνοδικαί ἀποφάσεις καί σήμερον δέον νά διέπωνται, καί νά ἕπωνται καί νά συμφωνοῦν πρός τάς ἀποφάσεις καί τά θέσμια ὅλων τῶν ῾Αγίων Οἱκουμενικῶν καί λοιπῶν ᾿Ορθοδόξων Συνόδων, διά τῶν ὁποίων ἐνήργησεν ἡ μία Χάρις τοῦ ἑνός ῾Αγίου Πνεύματος. Μόνον οὕτω διαφυλάσσεται ἡ ᾿Αποστολικότης καί ἡ Πατερικότης, ἡμεῖς δέ παραμένομεν ᾿Ορθόδοξοι καί γνήσιοι Αὐτῆς ᾿Επίσκοποι. Οὕτω μόνον μποροῦμε νά λέμε μετά τῶν Πατέρων τῆς Δ' Οἱκουμενικῆς Συνόδου: "Αὕτη ἡ πίστις τῶν Πατέρων, αὕτη ἡ Πίστις τῶν ᾿Αποστόλων, πάντες οὕτω πιστεύομεν. Οἱ ᾿Ορθόδοξοι οὕτω πιστεύουσιν"
στ) Διά νά κριθῇ τελικά μία Σύνοδος, ὡς ὄντως ᾿Ορθόδοξος, εἶναι ἀναγκαῖον αἱ ἀποφάσεις της νά γίνουν ἀποδεκταί καί ὑπό τῆς καθ᾿ ὅλου ᾿Εκκλησίας. Δηλαδή ὑπό πάντων τῶν ᾿Ορθοδόξων ῾Ιεραρχῶν, τῶν λοιπῶν Κληρικῶν, τῶν Μοναχῶν καί τῶν λαϊκῶν. ῾Ο ἅγιος Μάξιμος ὁ ῾Ομολογητής λέγει: "Τάς γενομένας Συνόδους ἡ εὐσεβής πίστις κυροῖ καί πάλιν, ἡ τῶν δογμάτων ὀρθότης κρίνει τάς Συνόδους".(Πηδάλιο, σελ. 118).
ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ
Φώτης Κόντογλου - Ἀνδρέας ὁ Πρωτόκλητος. Ἡ Ζωὴ ἑνὸς Ὁσιομάρτυρα
(ἀπὸ τὸ Ἀσάλευτο Θεμέλιο, Ἀκρίτας 1996)
Προχθὲς στὶς 30 τοῦ Νοέμβρη ἤτανε ἡ μνήμη τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Ἀνδρέα τοῦ Πρωτοκλήτου. Ὅλοι οἱ ἀπόστολοι πεθάνανε μὲ μαρτυρικὸ θάνατο, κηρύχνοντας τὸ Εὐαγγέλιο σὲ διάφορες χῶρες. Στὴν Ἑλλάδα μαρτύρησε μοναχὰ ἕνας ἀπ᾿ αὐτούς, ὁ Ἀνδρέας ὁ Πρωτόκλητος, δηλαδὴ ποὺ πῆγε πρῶτος κοντὰ στὸν Χριστό. Μαρτύρησε στὴν Πάτρα. Πολὺ τιμημένη εἶναι ἡ Πάτρα μέσα στὸν κόσμο, γιατὶ ἀξιώθηκε νὰ ποτισθεῖ τὸ χῶμα της μὲ τὸ αἷμα ἐκείνου ποὺ τὸν κάλεσε ὁ Χριστὸς πρὶν ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἕντεκα, πρὶν ἀπὸ τὸν ἀδερφό του τὸν Πέτρο. Ὁ Ἀνδρέας ἤτανε στὴν ἀρχὴ μαθητὴς τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου. Μιὰ μέρα καθότανε ὁ Πρόδρομος μαζὶ μὲ τοὺς δυὸ μαθητές του, κ᾿ εἶδε ἀπὸ μακριὰ τὸν Χριστὸ νὰ περπατᾶ, καὶ γυρίζει καὶ τοὺς λέει: «Νά, αὐτὸς εἶναι τὸ ἀρνὶ τοῦ Θεοῦ». Καὶ σὰν ἀκούσανε οἱ μαθητὲς τὸ δάσκαλό τους νὰ μιλᾶ ἔτσι, πήγανε ξοπίσω ἀπὸ τὸν Χριστό. Καὶ Κεῖνος γύρισε καὶ τοὺς εἶδε νὰ τὸν ἀκολουθᾶνε, καὶ τοὺς λέγει: «Τί ζητᾶτε;» Κι᾿ αὐτοὶ τοῦ εἴπανε: «Δάσκαλε, ποῦ κάθεσαι;» Κι᾿ ὁ Χριστὸς τοὺς ἀποκρίθηκε: «Ἐλᾶτε νὰ δῆτε». Πήγανε λοιπὸν κ᾿ εἴδανε ποὺ καθότανε, κι᾿ ἀπομείνανε μαζί του ἐκείνη τὴν ἡμέρα. Ὁ ἕνας ἀπ᾿ αὐτοὺς τοὺς δυὸ ἤτανε ὁ Ἀνδρέας. Ὁ ἄλλος εἶναι φανερὸ πὼς ἤτανε ὁ Ἰωάννης, γιατὶ αὐτὰ ποὺ εἴπαμε παραπάνω τὰ γράφει ὁ ἴδιος ὁ Ἰωάννης στὸ Εὐαγγέλιό του (Ἰω. α´ 35), καὶ λέγει «ἦν Ἀνδρέας ὁ ἀδελφὸς Σίμωνος Πέτρου εἷς ἐκ τῶν δύο τῶν ἀκουσάντων παρὰ τοῦ Ἰωάννου καὶ ἀκολουθησάντων αὐτῷ» (Ἰω. α´ 41). Βλέπεις πὼς κρύβει τὸν ἑαυτό του, ποὺ ἤτανε μαζὶ μὲ τὸν Ἀνδρέα; Καὶ τὸ κάνει ἀπὸ σεμνότητα, ὄχι μοναχὰ σ᾿ αὐτὸ τὸ μέρος τοῦ Εὐαγγελίου του, ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλα. Κ᾿ ἐνῶ εἶναι πάντα λιγόλογος στὰ καθέκαστα τῆς ἱστορίας του, σ᾿ αὐτὸ τὸ μέρος γράφει καὶ τὴν ὥρα ποὺ πήγανε κοντὰ στὸν Χριστό, κι᾿ ἀπ᾿ αὐτὸ φαίνεται πόσο τυπώθηκε μέσα στὴν ψυχή του ἐκείνη ἡ στιγμὴ ποὺ πρωτογνώρισε τὸν ἀγαπημένο του δάσκαλο. Γράφει λοιπόν: «Ὥρα ἦν ὡς δεκάτη» (Ἰω. α´ 40). Ὕστερα, πηγαίνει ὁ Ἀνδρέας καὶ βρίσκει τὸν ἀδελφό του τὸν Πέτρο ποὺ τὸν λέγανε τότε ἀκόμη Σίμωνα καὶ τοῦ λέγει: «Βρήκαμε τὸν Μεσσία ποὺ θὰ πεῖ Χριστός». «Εὑρήκαμεν τὸν Μεσσίαν, ὃ ἐστι μεθερμηνευόμενον Χριστός». Καὶ τὸν πῆρε καὶ τὸν πῆγε στὸν Χριστό. Κι᾿ ὁ Χριστός, σὰν γύρισε καὶ εἶδε τὸν Σίμωνα, εἶπε: «Ἐσὺ εἶσαι ὁ Σίμωνας ὁ γυιὸς τοῦ Ἰωνᾶ· ἐσένα τὄνομά σου θὰ γίνει Κηφᾶς, ποὺ θὰ πεῖ Πέτρος».
Ὁ Ἀνδρέας γεννήθηκε στὴ Βηθσαϊδὰ τῆς Γαλιλαίας, ἕνα ψαραδοχώρι χτισμένο στὴν ἀκρογιαλιὰ τῆς λίμνης Γεννησαρέτ. Κατὰ τὰ παραπάνω ποὺ εἴπαμε, ὁ Πέτρος ἤτανε ἀδελφὸς τοῦ Ἀνδρέα, κ᾿ οἱ δυὸ ἤτανε γυιοὶ τοῦ γέρο Ἰωνᾶ, ψαραδόσογο. Ὁ Πέτρος ἤτανε φουριόζος καὶ ἐνθουσιαζότανε εὔκολα, ἐνῶ ὁ Ἀνδρέας ἤτανε ἥσυχος καὶ λιγόλογος, ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Ἐπιφάνιος: «Πέτρος θερμὸς τῷ πνεύματι ἦν πάνυ καὶ εἰς κοσμικῶν χρεῶν μέριμναν ἐπιτήδειος, ὁ δὲ Ἀνδρέας πραῢς καὶ ὀλιγόλαλος».
Ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο φαίνεται πὼς ὁ Ἀνδρέας ἤτανε ἀνάμεσα στοὺς μαθητὲς τοῦ Χριστοῦ ποὺ εἴχανε πιὸ πολὺ θάρρος μαζί του, σὰν τὸν Πέτρο, τὸν Ἰωάννη καὶ τὸν Φίλιππο. Ὡστόσο τὰ λόγια ποὺ ἔλεγε ἦταν πάντα λιγοστά. Τὴ μέρα ποὺ μαζεύθηκε πολὺς κόσμος κι᾿ ἄκουγε τὴ διδαχὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ πεινάσανε, γύρισε ὁ Χριστὸς κ᾿ εἶπε στὸν Φίλιππο: «Ἀπὸ ποῦ θὲ ν᾿ ἀγοράσουμε ψωμιὰ γιὰ νὰ φάει ὁ κόσμος;» Κι᾿ ὁ Φίλιππος τοῦ εἶπε: «Διακόσια τάλληρα ψωμιὰ δὲν φτάνουνε γιὰ νὰ φάγει ὁ καθένας τους ἀπὸ μία μπουκιά». Τότε ὁ Ἀνδρέας λέγει στὸν Χριστό: «Εἶναι ἐδῶ πέρα ἕνα παιδάριο ποὺ ἔχει πέντε ψωμιὰ κριθαρένια καὶ δυὸ ψάρια» (Ἰω. στ´ 5-10).
Κι᾿ ἄλλη φορὰ πάλι, τὴ μέρα ποὺ μπῆκε ὁ Χριστὸς στὴν Ἱερουσαλὴμ μὲ τὰ βάγια, κάποιοι Ἕλληνες θέλανε νὰ τὸν δοῦνε, καὶ πήγανε στὸν Φίλιππο καὶ τοῦ εἴπανε: «Κύριε, θέλουμε νὰ δοῦμε τὸν Ἰησοῦ». Καὶ ὁ Φίλιππος πῆγε καὶ τὸ εἶπε στὸν Ἀνδρέα, κ᾿ ὕστερα κ᾿ οἱ δυὸ μαζὶ τὸ εἴπανε στὸν Χριστό. Καὶ τότες ὁ Χριστὸς εἶπε: «Ἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῆ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου» (Ἰω. ιβ´ 23). «Ἔφταξε ἡ ὥρα γιὰ νὰ δοξασθεῖ ὁ γυιὸς τοῦ ἀνθρώπου», δηλαδὴ μὲ τοὺς Ἕλληνες θὰ κηρυχθεῖ τὸ Εὐαγγέλιο. Λοιπόν, βλέπεις; Πάλι ὁ Ἀνδρέας τοῦ μίλησε. Συμπεραίνω πὼς οἱ Ἕλληνες πήγανε καὶ τὄπανε στὸν Φίλιππο γιατὶ θἄξερε ἑλληνικά, ἀφοῦ καὶ τὄνομά του ἤτανε ἑλληνικό, μακεδονικό. Κι᾿ αὐτὸς πάλι τὸ εἶπε στὸν Ἀνδρέα, ποὺ εἶχε κι᾿ αὐτὸς ἑλληνικὸ ὄνομα, κ᾿ ἴσως γνώριζε καὶ τὴ γλώσσα. Ἀπὸ τοὺς δώδεκα μαθητὲς τοῦ Χριστοῦ, μοναχὰ αὐτοὶ οἱ δυὸ εἴχανε ἑλληνικὰ ὀνόματα.
Μετὰ τὴν Ἀνάσταση, τὴν τελευταία φορὰ ποὺ φανερώθηκε ὁ Χριστὸς στοὺς μαθητές του, τοὺς εἶπε: «Πηγαίνετε καὶ μαθητέψετε ὅλα τὰ ἔθνη, βαφτίζοντάς τα στὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, καὶ διδάσκοντας τὰ νὰ κρατᾶνε ὅλα ὅσα σᾶς παράγγειλα. Κ᾿ ἐγὼ θἆμαι πάντα μαζί σας ὅλες τὶς ἡμέρες, μέχρι τὴ συντέλεια τοῦ κόσμου». Ἀφοῦ λοιπὸν πήρανε τὴ χάρη τοῦ ἁγίου Πνεύματος τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς, τραβήξανε ὁ καθένας κατὰ τὴ φώτιση ποὺ πῆρε, στόνα καὶ στ᾿ ἄλλο μέρος. Ὁ ἅγιος Ἀνδρέας τράβηξε, κατὰ τὴν παράδοση, καὶ πῆγε κατὰ πρῶτο στὰ μέρη τῆς Μαύρης Θάλασσας. Κήρυξε τὸ Εὐαγγέλιο στὴν Τραπεζοῦντα καὶ στὴν Ἀμισό, ἔχοντας μαζί του κάποιους ἀπὸ τοὺς Ἑβδομήντα ἀποστόλους, καὶ γύρισε στὴ θρησκεία τοῦ Χριστοῦ χιλιάδες Ἕλληνες καὶ Ἰουδαίους. Ἀπὸ κεῖ τράβηξε στὴν Κολχίδα, δηλαδὴ στὸ σημερινὸ Λαζιστᾶν, ποὺ κατοικούσανε οἱ ἄγριοι κουρσάροι οἱ λεγόμενοι Κερκέτες. Κατόπι γύρισε πίσω στὴν Ἱερουσαλὴμ γιὰ νὰ δεῖ τὸν ἀδελφό του τὸν Πέτρο καὶ τοὺς ἄλλους ἀποστόλους, καὶ πάλι ξανάφυγε μαζὶ μὲ τὸν Ἰωάννη τὸν Θεολόγο καὶ πήγανε στὴν Ἔφεσο. Στὴν Ἔφεσο εἶδε στόνειρό του τὸν Χριστό, ποὺ τὸν πρόσταξε νὰ πάγει στοὺς Σκύθες νὰ κηρύξει τὸ Εὐαγγέλιο. Πηγαίνοντας στὴ Σκυθία, πέρασε ἀπὸ τὴ Βιθυνία καὶ κήρυξε στὴ Νικομήδεια, στὴ Χαλκηδόνα καὶ στὴν Ποντοηράκλεια. Ἀπὸ κεῖ πῆγε στὴν Παφλαγονία καὶ κήρυξε στὴν Ἄμαστρη καὶ στὴ Σινώπη, κ᾿ ἐκεῖ βάφτισε τοὺς πιὸ πολλοὺς χριστιανοὺς καὶ κατόπι πῆγε πάλι στὴν Ἀμισὸ καὶ στὴν Τραπεζούντα. Ἀπὸ κεῖ πῆγε στὰ Σαμόσατα ποὺ βρισκότανε ἀπάνω στὸν ποταμὸ Εὐφράτη καὶ δίδαξε τοὺς Ἕλληνες, ποὺ κατοικούσανε πολλοὶ σ᾿ αὐτὸ τὸ μέρος. Ἀπὸ τὰ Σαμόσατα ξαναγύρισε στὴν Ἱερουσαλὴμ καὶ τότες εἶδε τὸν Παῦλο. Μετὰ τὸ Πάσχα, ἔφυγε πάλι καὶ πέρασε τὴν Καππαδοκία καὶ τὴ Λαζικὴ κ᾿ ἔφταξε στὸ Κίεβο τῆς Σκυθίας, ποὺ ἤτανε τὸ Πάνθεο τῆς σλαυωνικῆς πολυθεΐας, κι᾿ ἀπάνω σ᾿ ἕνα χαμοβούνι ἔστησε ἕναν πέτρινο σταυρό. Κατόπι πέρασε τὸν Καύκασο καὶ τὴν Κασπία Θάλασσα, καὶ κήρυξε στὴ Χορασμία, στὸ σημερινὸ Χορωσᾶν. Ὕστερα ἔστρεψε πίσω κατὰ τὸ βασίλεμα καὶ πῆγε στὴν Κριμαία, κι᾿ ἀφοῦ δίδαξε καὶ βάφτισε πολλούς, πέρασε στὴ Σινώπη, κι᾿ ἀπὸ κεῖ πῆγε στὸ Βυζάντιο, ποὺ ἤτανε τότες ἕνα χωριό, πρὶν χτιστεῖ ἡ Κωνσταντινούπολη, κι᾿ ἀφοῦ χειροτόνησε ἐπίσκοπο τὸν Στάχυν, ἕναν ἀπὸ τοὺς Ἑβδομήντα ἀποστόλους, πῆγε στὴ Θράκη καὶ στὴ σημερινὴ Βουλγαρία καὶ Σερβία. Ἔπειτα κατέβηκε στὴ Μακεδονία, στὴ Θεσσαλία καὶ στὴ Ρούμελη, κι᾿ ἀπὸ κεῖ πέρασε στὸν Μοριὰ καὶ πῆγε στὴν Ἀχαΐα ποὺ εἶχε πρωτεύουσα τὴν Πάτρα, μεγάλη πολιτεία τιμημένη ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους ποὺ ἀφεντεύανε τὸν καιρὸ ἐκεῖνον ἀπάνω σ᾿ ὅλον τὸν κόσμο, κ᾿ ἤτανε στολισμένη μὲ ἐπίσημα χτίρια καὶ μὲ ἀγάλματα. Ἀνθύπατος τῆς Ἀχαΐας ἤτανε τότες ἕνας ποὺ τὸν λέγανε Αἰγεάτη. Σὲ λίγο ἀκούσθηκε πὼς ὁ Ἀνδρέας γιάτρεψε πολλοὺς ἀρρώστους μονάχα μὲ τὸ ἄγγιγμα τῶν χεριῶν του κι᾿ ὁ κόσμος ἔτρεχε σ᾿ αὐτόν. Ἔτυχε τότε ν᾿ ἀρρωστήσει κι᾿ ἡ γυναίκα τοῦ Αἰγεάτη, λεγόμενη Μαξιμίλλα, κι᾿ ὁ ἅγιος Ἀνδρέας τὴν ἕγιανε. Σὲ λίγον καιρὸ ἔφυγε στὴ Ρώμη ὁ Αἰγεάτης γιὰ νὰ παρουσιασθεῖ στὸν αὐτοκράτορα Νέρωνα γιὰ κάποιες ὑποθέσεις, κι᾿ ἄφησε στὸ πόδι τοῦ τὸν ἀδελφό του Στρατοκλῆ. Αὐτὸς ὁ Στρατοκλὴς ἤτανε σοφὸς καὶ φημισμένος μαθηματικὸς στὴν Ἀθήνα, κ᾿ εἶχε ἕνα δοῦλο ποὺ τὸν λέγανε Ἀλκαμανά, καὶ τὸν γιάτρεψε ὁ ἅγιος Ἀνδρέας ἀπὸ σεληνιασμὸ ποὺ ὑπόφερνε. Ὁ Στρατοκλὴς κ᾿ ἡ Μαξιμίλλα πιστέψανε στὸν Χριστὸ καὶ βαφτισθήκανε, κι᾿ ἄλλος πολὺς κόσμος μαζί τους. Γυρίζοντας στὴν Πάτρα ὁ Αἰγεάτης καὶ μαθαίνοντας αὐτὰ ποὺ γινήκανε, πρόσταξε νὰ πιάσουνε τὸν Ἀνδρέα καὶ νὰ τὸν βάλουνε στὴ φυλακή, καὶ σὲ λίγες μέρες, ἀφοῦ τὸν δίκασε, ἔβγαλε ἀπόφαση νὰ σταυρωθεῖ. Πρὶν νὰ τὸν πιάσουνε, χειροτόνησε ἐπίσκοπο τὸν Στρατοκλή. Σὰν ξημέρωσε ἡ μέρα ποὺ θὰ τὸν σταυρώνανε, οἱ Ρωμαῖοι στρατιῶτες, ἀφοῦ τὸν βασανίσανε, τὸν πήγανε στὴν ἀκροθαλασσιά, στὸν τόπο ποὺ εἶναι σήμερα χτισμένη ἡ ἐκκλησιά του καὶ ποὺ τότες ἤτανε χτισμένος ὁ ναὸς τῆς Δήμητρας. Γύρισε καὶ κοίταξε ἀτάραχος τὸ σταυρὸ καὶ τὸν βλόγησε, βλόγησε καὶ τὸν κόσμο, κ᾿ ὕστερα τὸν σταυρώσανε, γέρον, παραπάνω ἀπὸ ἑβδομήντα χρονῶν. Ὁ σταυρὸς ποὺ μαρτύρησε ὁ ἅγιος Ἀνδρέας ἤτανε κανωμένος ἀπὸ δυὸ ἴσια σταυρωτὰ ξύλα σὲ σχέδιο X, καὶ κατὰ τὴν παράδοση ἤτανε ἀπὸ ξύλο τῆς ἐληᾶς. Μαρτύρησε βασιλεύοντας στὴ Ρώμη ὁ Νέρωνας. Κατὰ τὸν ἅγιο Ἐπιφάνιο, «ἤτανε μεγαλόσωμος, λίγο σκυφτός, μὲ γυριστῆ μύτη καὶ μὲ πυκνὰ φρύδια». Τὸ σκήνωμά του τὸ ἔθαψε ὁ ἐπίσκοπος Στρατοκλῆς μὲ τὴ Μαξιμίλλα καὶ κόσμος πολύς, ἀφοῦ τὸ ἀλείψανε μ᾿ ἀκριβὰ ἀρώματα καὶ τὸ ἐνταφιάσανε σ᾿ ἕνα μνῆμα μαρμάρινο κοντὰ στὴ θάλασσα. Ὁ τάφος τοῦ βρίσκεται ὡς τὰ σήμερα μέσα στὴν ἐκκλησιά του, ἀλλὰ τὸ ἅγιο λείψανο λείπει, γιατὶ 350 χρόνια ὕστερα ἀπὸ τὸ μαρτύριό του τὸ ἀνακομίσανε στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ τὸ καταθέσανε στὴν ἐκκλησιὰ τῶν ἁγίων ἀποστόλων μαζὶ μὲ τῶν ἄλλων μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ. Στὰ 1204 πήγανε στὴν Πόλη οἱ Φράγκοι, κι᾿ ἁρπάξανε ὅ,τι ἥβρανε. Ἕνας καρδινάλης Πέτρος, ἀπὸ τὴν Καπούα, πῆρε τὸ λείψανο τοῦ ἁγίου Ἀνδρέα καὶ τὸ πῆγε στὸ Ἀμάλφι τῆς Ἰταλίας, καὶ κεῖ χτίσανε ἐκκλησία σὲ μνήμη τοῦ ἁγίου καὶ βάλανε μέσα μὲ μεγάλη πομπὴ τὸ λείψανό του κλεισμένο σὲ ἀσημένια θήκη, στὶς 8 Μαΐου 1208. Στὴν Πάτρα ἀπόμεινε μοναχὰ ἡ ἁγία κάρα ποὺ τὴ δώρισε στοὺς Πατρινοὺς ὁ αὐτοκράτορας Βασίλειος ὁ Μακεδών. Μὰ στὰ 1460 ποὺ κατεβήκανε οἱ Τοῦρκοι στὸν Μοριά, ὁ Θωμᾶς ὁ Παλαιολόγος, ἀδελφός του Κωνσταντίνου καὶ τελευταῖος ἄρχοντας τῆς Πάτρας, πῆρε τὴν ἁγία κάρα καὶ μπαρκάρησε ἀπὸ τὴν Πύλο καὶ πῆγε στὴ Ρώμη καὶ τὴν πρόσφερε στὸν πάπα Πίο τὸ Β´. Ὁ σταυρός του βρίσκεται στὴ Μαρσίλια, στὸ μοναστήρι τοῦ ἁγίου Βίκτωρος.
Στὴν Πάτρα καὶ στὰ περίχωρα ὑπήρχανε πολλὲς ἐκκλησίες τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου, πλὴν τώρα δὲν σώζεται καμμιά. Ἡ σημερινὴ ἐκκλησιά του εἶναι βασιλικὴ κατὰ τὸ σχέδιο ποὺ συνηθιζότανε στὰ Ἐφτάνησα, καὶ χτίσθηκε στὰ 1845. Τὸ ταβάνι εἶναι ζωγραφισμένο ἀπὸ τὸν Δημήτριο Βυζάντιο ποὺ ἔγραψε τὴ Βαβυλωνία καὶ ποὺ ἤτανε ἁγιογράφος. Μ᾿ ὅλο ποὺ ἡ ἐκκλησία αὐτὴ δὲν εἶναι κανωμένη καὶ ζωγραφισμένη κατὰ τὸ βυζαντινὸ τρόπο, εἶναι ὡστόσο κατανυχτική. Ἐνῶ ἡ μισοτελειωμένη ἐκκλησία ποὺ φαίνεται κοντὰ τῆς εἶναι ἕνα ἔκτρωμα ποὺ πρέπει νὰ τὸ γκρεμίσουνε οἱ Πατρινοί. Ξέρω πὼς παιδεύουνται χρόνια τώρα χωρὶς νὰ μποροῦνε νὰ κατασταλάξουνε σὲ μία ἀπόφαση γιὰ τὸ σχέδιο μιᾶς μεγάλης ἐκκλησιᾶς ποὺ θέλουνε νὰ χτίσουνε. Εἶδα τὸ σχέδιο ποὺ σκάρωσε ἕνας Φραντσέζος, ποὺ εἶναι ἴδια τούρτα. Μὰ ὑπάρχει πιὸ ἁπλὸ πρᾶγμα ἀπὸ τοῦτο: νὰ ἀναθέσουνε σ᾿ ἕναν καλὸν ἀρχιτέκτονα, ποὺ νὰ νογᾶ ἀπὸ βυζαντινά, νὰ κάνει μίαν ἐκκλησιά, ἀντιγράφοντας πιστὰ κάποια ἀπὸ τὶς πιὸ ἔμορφες βυζαντινὲς ἐκκλησιές, π.χ. τὸν ὅσιο Λουκᾶ τῆς Λειβαδιᾶς, τὸ Βροντόχι τοῦ Μυστρὰ ἢ μία ἐκκλησιὰ ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη ἢ ἀπὸ τ᾿ Ἅγιον Ὄρος. Ἡ Πάτρα εἶναι τὸ λιμάνι τῆς Ἑλλάδας ποὺ κοιτάζει κατὰ τὸ πέλαγο τῆς Εὐρώπης, κι ὅποιος ἔρχεται ἀπὸ κεῖ, εἶναι ντροπὴ νὰ πρωτοδεῖ μίαν ἐκκλησιὰ φράγκικη στὸ μέρος ποὺ μαρτύρησε ὁ ἅγιος Ἀνδρέας. Πρέπει νὰ δεῖ μία ἐκκλησιὰ ἑλληνική, βυζαντινή. Τί καθόσαστε καὶ συζητᾶτε χρόνια τώρα, σὰν νὰ μὴν ἔχετε τὴν πιὸ σπουδαία τέχνη στὸν τόπο σας;
Ἐδῶ στὴν Ἀθήνα ζωγράφισα μία μικρὴ καὶ παλαιὰ ἐκκλησιὰ τοῦ ἁγίου Ἀνδρέα, ποὺ βρίσκεται στὴν ὁδὸ Λευκωσίας, κοντὰ στὴν πλατεία Ἀγάμων. Ἡ πιὸ πολλὴ δουλειὰ ἔγινε. Σὰν τελειώσει ἡ ἁγιογραφία, πιστεύω νὰ γίνει ἕνα μικρὸ μουσεῖο τῆς βυζαντινῆς ἁγιογραφίας.
Τρίτη, 11 Δεκεμβρίου 2018
ΟΣΙΟΣ ΙΣΑΑΚ Ο ΣΥΡΟΣ
Όσιος Ισαάκ ο Σύρος – Ασκητικά. Λόγος Ε΄ : Περί του μακρύνεσθαι του κόσμου και πάντων των θολούντων τον νουν.
Μπορείτε να βρείτε όλο το βιβλίο εδώ : Όσιος Ισαάκ ο Σύρος – Ασκητικά.
Όσιος Ισαάκ ο Σύρος
Ασκητικά
Λόγος Ε΄ : Περί του μακρύνεσθαι του κόσμου και πάντων των θολούντων τον νουν.
Πολλήν ό Θεός δέδωκε τοις άνθρώποις την τιμήν τη διπλή μαθήσει, δι’ ης αυτοίς εχαρίσατο, και πανταχόθεν αυτοίς ήνοιξε θύραν κεκλεισμένην, του εισελθείν εις την σωτηριώδη επίγνωσιν. Θέλεις δε μάρτυρα πιστόν των ειρημένων; Σύ εις εαυτόν γενού, και ου μη απόλλη. Ει δε και έξωθεν βούλει τούτο γνώναι, έχεις άλλον διδάσκαλον και μάρτυρα οδηγούντα σε απλανώς προς την οδόν της αληθείας.
Νους εμπεφυρμένος ου δύναται φυγείν την λήθην, και η σοφία την εαυτής θύραν τω τοιούτω ουκ ανοίγει. Ο δυνηθείς καταλαβείν εν ακριβεί γνώσει προς ποίαν ισότητα το πέρας των πάντων περαιούται, προς αποταγήν των βιωτικών άλλου διδασκάλου ου δέεται. Ο υπό Θεού δοθείς εν πρώτοις φυσικός νόμος τω ανθρώπω η θεωρία εστί των κτισμάτων αυτού, ο δε δια γραμμάτων νόμος μετά την παράβασιν προστεθείται.
Ο μη μακρύνων εαυτόν των αιτίων των παθών εκουσίως, ακουσίως υπό της αμαρτίας ανθέλκεται. Ταύτα δε είσι τα αίτια της αμαρτίας. Ο οίνος και αι γυναίκες και ο πλούτος και η ευεξία του σώματος. Ούχ ότι φυσικώς αμαρτίαι είσι ταύτα, αλλ΄ ότι η φύσις εξ αυτών ευκόλως κλίνει προς τα πάθη της αμαρτίας, και δια τούτο εκ τούτων οφείλει ο άνθρωπος παραφυλάττεσθαι σπουδαίως. Εάν διαπαντός της σης ασθενείας μνημονεύης, ου μη διαβης τον όρον της παραφυλακής. Παρά μεν ανθρώποις βδελυκτή η πενία, παρά δε Θεώ πολύ πλέον ψυχή υψηλοκάρδιος και νους μετέωρος παρά μεν ανθρώποις τίμιος ο πλούτος, παρά δε τω Θεώ ψυχή τεταπεινωμένη.
Όταν θέλης αρχήν ποιήσασθαι καλής εργασίας, πρώτον ετοίμασον σεαυτόν προς τους πειρασμούς τους επαγόμενους σοι και μη διστάσης τη αληθεία. Έθος γαρ εστί τω εχθρώ, όταν ίδη τινά μετά θερμής πίστεως αρξάμενον αγαθής πολιτείας, προσυπαντάν αυτώ ποικίλοις και φοβεροίς πειρασμοίς, ίνα, εντεύθεν εις φόβον ελθών, ψυγήσοιτο της καλής προαιρέσεως και ουδαμώς έξοι θέρμην προσεγγίσαι τη θεαρέστω εργασία. Ούχ ότι δε τοιαύτην έχει δύναμιν ο αντικείμενος (επεί ουκ αν τις εδύνατο ποτέ ποιείν το αγαθόν), συγχωρείται δ’ όμως υπό του Θεού, ως επί του δικαίου Ιώβ μεμαθήκαμεν. Συ ούν ετοίμασον σεαυτόν ανδρείως απαντήσαι τοις πειρασμοίς τοις επαγομένοις ταις αρεταίς, και τότε της εργασίας τούτων άρξαι. Εί γαρ μη προευτρεπίσθης προς την των πειρασμών απάντησιν, της των αρετών εργασίας απόσχου.
Άνθρωπος διστάζων βοηθόν είναι της καλής εργασίας Θεόν, ούτος υπό της ιδίας σκιάς εκφοβείται, και εν τω καιρώ της ευθηνείας και της πλησμονής εκπεινός εστί, και εν τη οικεία γαλήνη ζάλης πληρούται. Ο δε πεποιθώς επί τω Θεώ, στερεούται την καρδίαν και επί πάντας ανθρώπους φανείται αυτού το τίμιον και ο έπαινος αυτού ενώπιον των εχθρών αυτού.
Αι του Θεού εντολαί υπέρ πάντας τους θησαυρούς του κόσμου, και ο ταύτας κτησάμενος εντός αυτού ευρίσκει τον Θεόν. Ο αεί κοιταζόμενος εν φροντίδι του Θεού, τούτον ταμειούχον εκτήσατο, και ο επιθυμών αυτού τα θελήματα, τους επουρανίους Αγγέλους έξει οδηγούς. Ο φοβούμενος τάς αμαρτίας, απροσκόπως διαπεράσει την περίφοβον πορείαν και εν καιρώ σκοτώδει έμπροσθεν και ένδοθεν αυτού φως ευρίσκει. Του φοβουμένου τάς αμαρτίας ο Κύριος διαφυλάσσει τα διαβήματα, και εν καιρώ ολισθήματος προφθάσαι αυτόν το του Θεού έλεος. Ο λογιζόμενος τα πλημμελήματα αυτού μικρά είναι, πίπτει εις χείρονα των πρώτων, και επταπλασίως αποτίσει την δίκην.
Σπείραι την ελεημοσύνην εν ταπεινώσει, και θερίσεις έλεον εν τη κρίσει. Εν οίς απώλεσας το αγαθόν, εν αυτοίς πάλιν κτήσαι αυτό. Οβολόν χρεωστείς τω Θεώ; Ου δέχεται εκ σου άντ’ αυτού μαργαρίτην. Οίον, την σωφροσύνην απώλεσας; Ου δέχεται εκ σου ελεημοσύνην ο Θεός, σου επιμένοντος τη πορνεία. Διότι τον αγιασμόν του σώματος θέλει από σου. Επεί παρέβης την εντολήν, μη δοκών την κτήσιν καταλελοιπέναι του κόσμου, υπέρ άλλων πολεμήσεις; Το φυτόν κατέλιπες, και άλλοις ήλθες πολεμείν;
Είπεν ο άγιος Εφραίμ, ότι εν καιρώ θέρους, ουκ εν τοις ιματίοις του χειμώνας τω καύσωνι ανταγωνίζη. Ούτως έκαστος ο σπείρει, τούτο και θερίσει, και παν αρρώστημα τοις οικείοις φαρμάκοις θεραπεύεται. Και συ τυχόν υπό του φθόνου νικώμενος, τι τω ύπνω πολεμήσαι σπουδάζεις; Εν όσω μικρόν και ανθηρόν το παράπτωμα, εκτίλον αυτό, πριν πλατυνθή και περκάση. Μη αμελήσης, όταν μικρόν σοι φαίνηται το ελάττωμα επεί ύστερον ευρήσεις αυτό δεσπότην απάνθρωπον και ως παις δέσμιος Έμπροσθεν αυτού δραμη. Ο δε εξ αρχής κατά του πάθους ανταγωνιζόμενος, ταχέως αυτού κατακυριεύσει.
Ο δυνάμενος υπενεγκείν την αδικίαν μετά χαράς, καιτοι υπό χείρα έχων το αποκρούσασθαι, ούτος θεόθεν την παράκληση εδέξατο δια της εις αυτόν πίστεως. Και ο μετά ταπεινοφροσύνης τάς κατ’ αυτού κατηγορίας υπομένων, ούτος προς την τελείωσιν κατήντησε και υπό αγίων Αγγέλων θαυμάζεται. Ουδεμία γαρ άλλη τοιαύτη αρετή μεγάλη και δυσκατόρθωτος.
Μη πιστεύσης σεαυτώ, ότι δυνατός ει, έως αν πειρασθής και εύρης σεαυτόν αναλλοίωτον. Ούτω και εν πασι δοκίμασον σεαυτόν. Κτήσαι πίστιν ορθήν εν σεαυτω, όπως καταπατήση τους εχθρούς σου, και έχε τον νουν σου αμετέωρον και μη θαρρήσης τη ση δυνάμει, ίνα μη παραχωρηθής εις την της φύσεως ασθένειαν. Μηδέ τη ση γνώσει πιστεύσης, ίνα μη, μεσιτεύσας ο εχθρός τη εαυτώ πανουργία, παγίδευση σε. Έχε την γλώσσαν πραείαν, και ου μη σοι παντελώς ατιμία προσυπαντήση. Κτήσαι γλυκέα τα χείλη, και πάντας φίλους έξεις. Μη καυχήση ποτέ εν γλώσση σου εν τοις έργοις σου, ίνα μη καταισχυνθής. Έκαστον γαρ πράγμα, εις ο καυχάται ο άνθρωπος, εν τούτω παραχωρεί αυτώ ο Θεός αλλοιωθήναι, ίνα ταπεινωθή και μάθη την ταπείνωσιν. Δια τούτο δει σε πάντα τη του Θεού προγνώσει παραχωρείν και μη πιστεύειν, ότι εστί τι εν τώδε τω βίω αναλλοίωτον.
Ούτω δε γενόμενος, διαπαντός το σον όμμα προς τον Θεόν ανάτεινε ότι η σκέπη του Θεού και η πρόνοια κύκλοι έπι πάντας ανθρώπους. Ούχ οράται δε, ει μη υπό των καθαρισάντων εαυτούς από της αμαρτίας και εν τω Θεώ και μόνω εχόντων την μελέτην αυτών διηνεκώς. Εξαιρέτως δε φανερούται τούτοις η πρόνοια του Θεού, όταν εισέλθωσιν εις πειρασμόν μέγαν υπέρ του Θεού. Τότε γαρ ταύτης αισθάνονται, ωσανεί τοις σωματικοίς οφθαλμοίς ορώντες αυτήν, έκαστος κατά την αναλογίαν και αιτίαν του συμβαίνοντος πειρασμού, όπως προς ανδρείαν τους αγωνιστάς αλείψη, ως επί του Ιακώβ και Ιησού του Ναυή και των τριών Παίδων και Πέτρου και των λοιπών αγίων, οις εν ανθρωπίνω σχήματι τινι εφαίνετο, θαρσοποιούσα και στηρίζουσα προς την ευσέβειαν.
Ει δε λέγεις ταύτα τοις άγίοις οικονομικώς δεδόσθαι παρά του Θεού, και ιδίως των τοιούτων οπτασιών ηξιούντο, εστωσάν σοι προς ανδρείας υποδείγματα οι άγιοι μάρτυρες, οίτινες πολλάκις μεν πολλοί, ενίοτε δε εις καθείς, και εν πολλοίς τόποις και διαφόροις, δια Χριστόν ηγωνίσαντο και τη εν αυτοίς εληλυθυία δυνάμει ανδρείως υπέμειναν πηλίνοις σώμασι τάς ζέσεις του σιδήρου και τάς παντοδαπάς κολάσεις, πράγματα υπέρ φύσιν. Τοις τοιούτοις γαρ φανερώς εφαίνοντο οι άγιοι Άγγελοι, ίνα μάθη έκαστος, ότι δαψιλώς η θεία πρόνοια επ’ εκείνους πρόεισι, τους κατά πάντα τρόπον και πάντα πειρασμόν και πάσαν θλίψιν δι’ αυτόν υπομένοντας, προς επίδειξιν της αυτών ανδραγαθίας και αισχύνην των εχθρών αυτών. Και γαρ όσον οι άγιοι ταίς τοιαύταις οπτασίαις ηνδρίζοντο, τοσούτον οι υπεναντίοι τη αυτών καρτερία εθυμομάχουν και εμαίνοντο.
Και τίγρη λέγειν περί τε ασκητών, των του κόσμου ξένων και αναχωρητών, οίτινες την έρημον επόλισαν, και Αγγέλων εποίησαν σκήνωμα καταγώγιον, προς ους αεί εφοίτων, δια την της πολιτείας αυτών κατάστασιν και ως ενός Δεσπότου υπασπισταί κατά καιρόν αλλήλοις ως συνασπισταί συνεγίνοντο; Οίτινες πάσας τάς ημέρας της ζωής αυτών την ερημίαν ησπάζοντο, και εν όρεσι και σπηλαίοις και ταίς οπαίς της γης την κατοίκησιν είχον, δια την προς τον Θεόν αγάπην. Και καθώς τα γήινα καταλιπόντες, τα ουράνια ηγάπησαν και Αγγέλων μιμηταί γεγόνασι, κατά τούτο δικαίως και αυτοί οι άγιοι Άγγελοι την αυτών θέαν ουκ απέκρυψαν εξ αυτών και την τούτων θέλησιν επλήρουν πάσαν.
Αλλά και κατά καιρούς αυτοίς εφαίνοντο, το όπως χρή αυτούς πολιτεύεσθαι διδάσκοντες. Και ποτέ μεν απορούμενα τινά αυτοίς εσαφήνιζον, ποτέ δε οι άγιοι τούτους επηρώτωντο δέον. Και ποτέ μεν καθ’ οδόν πλανωμένους τούτους ωδήγουν, ποτέ δε πειρασμοίς περιπεσόντας ελυτρούντο. Και ποτέ μεν, αιφνιδίου συμπτώματος και κινδύνου επερχομένου, εκ μέσου τούτους διήρπαζον, ως εξ όφεως ή πέτρας ή σχίδακος ή λίθου βολής, ποτέ δε, φανερώς του εχθρού πολεμούντος τοις αγίοις, οφθαλμοφανώς εδείκνυντο και προς βοήθειαν αυτών απεστάλθαι έλεγον και θάρσος και ευτολμίαν και παραψυχήν αυτοίς ενεποίουν. Και άλλοτε μεν ιάσεις δι’ αυτών επετέλουν, ενίοτε δε αυτούς τους αγίους πάθεσι τισιν εμπεσόντας ίωντο. Και ποτέ μεν, τα σώματα αυτών ασιτεία καταπεσόντα, αφή χειρός ή λόγοις υπέρ φύσιν ενεδυνάμουν και ενίσχυον, ποτέ δε τροφήν αυτοίς προσεκόμιζον, άρτους, εσθ’ ότε και θερμούς και άλλα τινά προσφάγια. Και τισί μεν αυτών την μετάστασιν προεδήλουν, τισι δε και τον τρόπον της μεταστάσεως.
Και τι δει πολλά καταριθμείν, τα την προς ημάς των αγίων Αγγέλων αγάπην παριστώντα και την εις τους δικαίουςάπασαν επιμέλειαν; και γαρ ως τίνες αδελφοί των μικρότερωνμείζονες, ούτως ημών προνοούνται. Είρηται δε ταύτα, ίνα πάς τις μάθη, «Ότι εγγύς Κύριος πάσι τοις επικαλουμένοις αυτόν εν αληθεία», και όσην πρόνοιαν ποιείται είς τους εκδεδωκότας εαυτούς τη αυτού ευαρεστήσει και ολοκαρδίως αύτω ακολουθούντας.
Εάν πιστεύσης, ότι ο Θεός πρόνοιαν σου ποιήται, τι μεριμνάς και φροντίζεις περί πρόσκαιρων και των της σαρκός σου χρειών; Ει δε ου πιστεύεις, ότι πρόνοιαν σου ποιείται ο Θεός, και δια τούτο φροντίζεις εκτός αυτού τα περί της χρείας σου, ταλαιπωρότερος ει πάντων ανθρώπων. Και ίνα τί και ζής η και ζήση; «Επίρριψον επί Κύριον την μέριμνάν σου, και αυτός σε διαθρέψει», και «ου μη πτοηθής πτόησιν επερχομένην σοι».
Ο καθάπαξ εαυτόν αφιερώσας τω Θεώ, εν αναπαύσει νοός διάγει. Εκτός ακτημοσύνης ου δύναται η ψυχή ελευθερωθήναι εκ της ταραχής των λογισμών, και εκτός της ησυχίαςτων αισθήσεων, της ειρήνης της διανοίας ουκ αισθηθήσεται.
Εκτός του εισελθείν είς πειρασμούς, την σοφίαν του Πνεύματος ου μη τις κτήσηται και εκτός επιπόνου αναγνώσεως, την λεπτότητα των λογισμών ου γνώσεται και εκτός γαλήνης των λογισμών, ο νους εν αποκρύφοις μυστηρίοις ου κινηθήσεται και εκτός της δια πίστεως πεποιθήσεως, ου δύναται η ψυχή μετά θάρσους κατατολμήσαι των πειρασμών και εκτός δε πείρας της σκέπης του Θεού εναργούς, ελπίσαι η καρδία επ’ αυτόν ου δύναται και εκτός του γεύσασθαι την ψυχήν των παθημάτων του Χριστού εν γνώσει, κοινωνίαν μετ’ αυτού ου μη σχή.
Τούτον άνθρωπον του Θεού λογίζου είναι, τον δια πολλήν ευσπλαγχνίαν εαυτόν θανατώσαντα της αναγκαίας χρείας. Ο γαρ ελεών πτωχόν, τον Θεόν έχει μεριμνώντα περί αυτού, και ο δι’ αυτόν πτωχεύων, εύρε θησαυρούς ανελλιπείς.
Ο Θεός ου χρήζει τινός, ευφραίνεται δε όταν ίδη τινά αναπαύοντα την εικόνα αυτού και τιμώντα αυτήν δι’ αυτόν.Όταν τις αιτήσηται εκ σου όπερ έχεις, μη είπης εν τη καρδίασου, ότι εάσω τούτο τη ψυχή μου, ίνα αναπαύσωμαι εν αυτώ, και ο Θεός μέλλει αυτώ χορηγήσαι αλλαχόθεν την χρείαν αύτου. Αδίκων γαρ εστί τα ρήματα ταύτα και μη γινωσκόντων τον Θεόν. Δίκαιος και χρηστός άνθρωπος την εαυτού τιμήν ου δίδωσιν άλλω, ουδέ τον της χάριτος καιρόν απράκτως συγχωρήσει παρελθείν. Ο μεν πτωχός και επιδεής άνθρωπος χορηγείται υπό Θεού, συ δε απεστράφης την εκ Θεού τιμήν σου και εμάκρυνας την χάριν αυτού από σου, στρέψας τον πένητα.
Όταν ούν δώς, ευφραίνου και ειπέ Δόξα σοι ο Θεός, ότι ηξίωσας με ευρείν τίνα αναπαύσαι. Ει δε ουκ έχεις ο δώσεις, μάλλον χάρηθι και ειπέ ευχαριστών τω Θεώ’Ευχαριστώ σοι ο Θεός μου, ότι έδωκας μοι ταύτην την χάριν και την τιμήν, του πτωχεύσαι υπέρ του ονόματος σου, και ηξίωσας με γεύσασθαι της θλίψεως της εν τη οδώ των εντολών σου τεθείσης, εν τε αρρωστία και πτωχεία, καθώς εγεύσαντο οι άγιοι σου, οι περιπατήσαντες εν τη οδώ ταύτη.
Και όταν ασθενής, ειπέ. Μακάριος ο αξιωθείς υπό του Θεού πειρασθήναι εν οίς κληρονομούμεν την ζωήν. Τάς γαρ αρρωστίας δια την υγείαν της ψυχής επάγει ο Θεός. Είπε γαρ τις των αγίων
Τούτο εσημειωσάμην, ότι μοναχός μη θεαρέστως δουλεύων τω Κυρίω και μη σπουδαίως αγωνιζόμενος εις την σωτηρίαν της εαυτού ψυχής, αλλ’ αμελώς περί την άσκησιν των αρετών διακείμενος, πάντως παραχωρείται υπό του Θεού πειρασμοίς περιπεσείν, ίνα μη αργήση και εκ της πολλής αργίας αυτού νεύση επί τα χείρονα.
Δια τούτο γούν επιρρίπτει ο Θεός πειρασμούς έπι τους ράθυμους και αμελείς, ίνα εν τούτοις μελετώσι και μη εν τοις ματαίοις ποιεί δε τούτο ο Θεός αεί εν τοις αγαπώσιν αυτόν, ίνα παιδεύση και σοφίση και διδάξη αυτούς το θέλημα αυτού. Και όταν δεηθώσιν αυτού, ουκ εισακούει αυτών ταχέως, έως αν ατονήσωσι και μάθωσιν ασφαλώς, ότι εκ της αμελείας και ραθυμίας αυτών συμβέβηκεν αυτοίς ταύτα. Γέγραπται γαρ, «όταν εκτείνητε τάς χείρας υμών προς με, αποστρέψω τους οφθαλμούς μου αφ’ υμών. Και εάν πληθύνητε την δέησιν, ουκ εισακούσομαι υμών». Και γαρ, ει και περί άλλων τούτο είρηται, άλλ’ ουν περί των εγκαταλιμπανόντων την οδόν του Κυρίου γέγραπται.
Επειδή δε τον Θεόν πολυέλεον είναι φάσκομεν, τίνος ένεκεν εν τοις πειρασμοίς κρούοντες διηνεκώς και δεόμενοι,ουκ εισακουόμεθα, αλλά την ημών δέησιν παρορά; Ή πάντωςδιδασκόμεθα τούτο παρά του Προφήτου λέγοντος, «ου μικρά η χειρ Κυρίου του εξελέσθαι, ουδέ βαρήκοος εστί του ακούσαι, αλλ’ αι αμαρτίαι ημών διεχώρισαν ημάς άπ’ αυτού και αι ανομίαι ημών απέστρεψαν το πρόσωπον αυτού, του μη εισακούειν»; Μνημόνευε του Θεού εν παντι καιρώ, και μνημονεύει σου και αυτός, όταν εμπέσης εις κακά.
Η φύσις σου δεκτική των παθών γέγονε και του παρόντος κόσμου οι πειρασμοί πολλοί γεγόνασι, και ουκ απέχουσιναπό σου τα κακά, άλλ’ ενδοθέν σου βρυουσί σοι και υποκάτωτων ποδών σου. Εκ του τόπου, εν ω έστηκας, μη εξέλθης, και όταν ο Θεός επινεύση, ελευθερωθήση τούτων. Και καθάπερ εγγίζουσιν αλλήλοις τα βλέφαρα, ούτω και οι πειρασμοί εγγύς των ανθρώπων είσί. Ταύτα δε ωκονόμησεν ό Θεός εν σοφία, δια την σήν ωφέλειαν, όπως επιμόνως κρούης την θύραν αυτού και τω φόβω των θλιβερών ενσπαρή η μνήμη αυτού εν τη ση διανοία και πλησιάσης αυτώ δια των εντεύξεων και αγιασθή σου η καρδία τη διηνεκεί αυτού μνήμη. Και δεομένου σου, εισακούσεται σου, και μαθήση, ότι ο Θεός εστίν ο εξαιρούμενος σε, και αισθηθήση του πλάσαντός σε και προνοούντος και φυλάττοντος και του δια σε διττόν κόσμον πεποιηκότος’ ένα μεν ως διδάσκαλον και παιδευτήν πρόσκαιρον, έτερον δε ως πατρικόν δόμον και σήν κληρονομίαν αιώνιον.
Ουκ εποίησέ σε ο Θεός ανεπίδεκτον των λυπηρών, ίνα μη,της θεότητος εφιέμενος, κληρονομήσης όπερ και ο πρινεωσφόρος, ύστερον δε δια της επάρσεως Σατανάς γενόμενος,εκληρονόμησεν. Ομοίως δε ουδέ ακλινή και ακίνητόν σε εποίησεν, ίνα μη γένη ως η των αψύχων φύσις, και γένηταί σοι τα αγαθά ακερδή και άμισθα, ως τοις αλόγοις τα φυσικά πλεονεκτήματα τα κτηνώδη. Οπόση γαρ ωφέλεια και ευχαριστία και ταπείνωσις εντίκτεται εκ της των σκολόπων τούτων επαγωγής, πάσι ράδιόν εστί καταμαθείν.
Φανερόν ούν εστίν, ότι το αγωνίσασθαι εις τα αγαθά και εκκλίναι από των κακών, εν ημίν εστί. Και η τιμή και ηατιμία, αι εκ τούτων γινόμεναι, εις ημάς αναφέρονται. Τη μενγαρ ατιμία αισχυνόμενοι φοβούμεθα, τη δε τιμή την ευχαριστίαν τω Θεώ προσάγομεν και προς την αρετήν επεκτεινόμεθα. Τούτους τους παιδαγωγούς σοι ο Θεός επλήθυνεν, ίνα μη, ελεύθερος ων εξ αυτών και ανεπίδεκτος των θλιβερών και υπεράνω παντός φόβου, επιλάθη Κυρίου του Θεού σου και εκκλίνης απ’ αυτού και εμπέσης εις πολυθεϊαν, καθώσπερ και άλλοι πολλοί, καίτοι ομοιοπαθείς σοι όντες και τοις τοιούτοις λυπηροίς μαστιζόμενοι, εν μια καιρού ροπή δια πρόσκαιρον και ευτελή εξουσίαν και ευεξίαν, ου μόνον εις πολυθείαν εξέπεσον, αλλά και εαυτούς αφρόνως θεομηνίσαι κατετόλμησαν.
Τούτου ούν χάριν εν τοις θλιβεροίς συνεχώρησέ σε είναι. Ενίοτε δε ίνα μη, εκκλίνας, παροργίσης αυτόν και τη επαγωγή της τιμωρίας εξολοθρεύση σε από προσώπου αυτού. Εώ γαρ λέγειν την ασέβειαν και τάς λοιπάς βλασφημίας τάς τικτομένας εκ της του βίου ευημερίας και αφοβίας, καν τα προειρημένα μη τολμήση τις ειπείν. Τούτον χάριν δια τε των παθών και των λυπηρών επλήθυνε την μνήμην αότού εν τη καρδία σου και τω φόβω των εναντίων εξύπνισε σε προς την της ευσπλαγχνίας αυτού πύλην, και δια της εκ τούτων απολυτρώσεως και αιτίας την προς αυτόν αγάπην σοι εγκατέσπειρε. Καταβαλών δε την αγάπην, τη της υιοθεσίας τιμή προσήγγισέ σε και την πλουσίαν αυτού χάριν, οπόση εστίν, επιδείκνυσί σοι. Πόθεν γαρ εγίνωσκες την τοιαύτην αυτού πρόνοιαν και κηδεμονίαν, εί μη σοι τα εναντία συνέβαινον; Διότι ως επί το πλείστον εκ τούτων δυνατόν πληθυνθήναι την αγάπην του Θεού εν τη ψυχή σου, τουτέστιν εκ της κατανοήσεως των αυτού χαρισμάτων και της μνήμης του πλήθους της προνοίας αυτού.
Ταύτα σοι πάντα τα αγαθά εκ των λυπηρών γεννώνται, ίνα μάθης ευχαριστείν. Λοιπόν μνημόνευε του Θεού, ίνα σου και αυτός πάντοτε μνημόνευση, και μνημονεύσας και διασώσας σε, λήψη παρ’ αυτού πάντα μακαρισμόν. Μη έπιλάθου αυτού, μετεωριζόμενος εν τοις ματαίοις, ίνα μη σου έπιλάθηται εν τω καιρώ των πολέμων σου. Εν τη ση εύθηνίφ γενού αύτω υπήκοος, ίνα εν ταίς θλίψεσι σχής προς αυτόν παρρησίαν, δια της καρδιακής και επιμόνου προς αυτόν εντεύξεως.
Καθάρισον σεαυτόν ενώπιον Κυρίου διαπαντός, έχων την μνήμην αυτού εν τη καρδία σου, ίνα μη, χρονίσας έξωθεν της μνήμης αυτού, απαρρησίαστος γένη όταν εισέλθης προς αυτόν διότι η παρρησία η προς τον Θεόν εκ της προς αυτόν συνεχούς ομιλίας γίνεται και της πολλής προσευχής. Η προς ανθρώπους σχέσις και διαμονή δια του σώματος εστίν, η δε προς Θεόν σχέσις δια της ψυχικής μνήμης και της των δεήσεων προσοχής και ολοκαυτώσεως, εκ δε της πολλής διαμονής της αυτού μνήμης, προς έκπληξιν και θαύματα κατά καιρόν μετατίθεται «ευφρανθήσεται γαρ καρδία ζητούντων τον Κύριον».
Ζητήσατε τον Κύριον, ώ κατάδικοι, και κραταιώθητε τη ελπίδι, ζητήσατε το πρόσωπον αυτού δια μετανοίας, αγιασθήσεσθε τω αγιασμώ του προσώπου αυτού και των αμαρτιών υμών αποκαθαρισθήσεσθε. Δράμετε προς Κύριον, όσοι εν αμαρτίαις υπεύθυνοι, τον δυνάμενον συγχωρείν αμαρτήματα και παροράν πλημμελήματα μεθ’ όρκου γαρ είρηκε δια του Προφήτου λέγων «ζω εγώ, λέγει Κύριος- ου βούλομαι τον θάνατον του αμαρτωλού, ως το επιστρέψαι και ζην αυτόν» και πάλιν «όλην την ημέραν διεπέτασα τάς χείρας μου προς λαόν απειθούντα και αντιλέγοντα». Και πάλιν «ίνα τι θανάτω αποθνήσκετε, οίκος Ισραήλ;» «επιστράφητε προς με, και επιστραφήσομαι προς υμάς» · και πάλιν «εν η αν ημέρα επιστραφή ο αμαρτωλός από της οδού αυτού και επιστρέψη προς Κύριον και ποίηση κρίμα και δικαιοσύνην, των ανομιών αυτού ου μη μνησθώ ζών δε ζήσεται, λέγει Κύριος, και ο δίκαιος, εάν εγκαταλείψη την δικαιοσύνην αυτού και αμαρτήσας αδικήση, της δικαιοσύνης αυτού ου μη μνησθώ, άλλ’ ολίσθημα θήσω ενώπιον αυτού και εν τω σκότει των έργων αυτού αποθανείται επιμείνας αυτοίς». Τίνος ένεκεν; Διότι ό αμαρτωλός ου σκελισθήσεται τη εαυτού αμαρτία η αν ημέρα επιστρέψη προς Κύριον. Και του δικαίου η δικαιοσύνη ου λυτρώσεται αυτόν, η αν ημέρα αμάρτη, ει γε επιμείνη τω τοιούτω αμαρτήματι.
Και τω Ιερεμία δε ούτως είρηκεν ο Θεός «ανάλαβε συ μεμβράνην και όσα αν σοι είπον γράψον από των ημερών Ιωσίου του βασιλέως Ιούδα μέχρι της σήμερον πάντα τα κακά, όσα σοι είπον επάξαι τω λαώ τούτω, ίνα, ακούσας και φοβηθείς, καταλείψη άνθρωπος την οδόν αυτού την πονηράν και επιστραφέντες μετανοήσωσι και αφέλωμαι τάς αμαρτίας αυτών». Και η σοφία είπεν «ο κρύπτων την αμαρτίαν αυτού, ου χρησιμεύσει, ο δε ομολογών τάς εαυτού αμαρτίας και διαπεράσας αυτάς, ελέους τεύξεται παρά του Θεού». Και ο Ησαίας φησίν «εκζητήσατε τον Κύριον και ευρόντες, επικαλέσασθε αυτόν και προσεγγίσαντες, καταλειψάτω την ιδίαν οδόν ο αμαρτωλός και ο άδικος ανήρ τάς εαυτόν ενθυμήσεις, και επιστράφητε προς με, καγώ ελεήσω υμάς αι γαρ ενθυμήσεις μου ου κατά τάς υμετέρας ενθυμήσεις, ουδέ αι οδοί μου κατά τάς υμετέρας οδούς. Εάν ούν ακούσητε μου, τα αγαθά της γης φάγεσθε. Δεύτε προς με και υπακούσατε μου, και ζήσεσθε τη ψυχή υμών». Όταν φυλάξης τάς οδούς Κυρίου και ποιήσης τα θελήματα αυτού, τότε έλπισον επί Κύριον και επικάλεσαι αυτόν, και επιβοωμένου σου ερεί σοι, «ιδού πάρειμι».
Επελθόντος τω αδίκω πειρασμού, ουκ έχει πεποίθησιν επικαλέσασθαι τον Θεόν, ουδέ προσδοκήσαι την εξ αυτού σωτηρίαν. Διότι εν ημέραις αναπαύσεως αυτού εμακρύνθη από του θελήματος του Θεού. Πριν του πολέμου άρξη, επιζήτησον την συμμαχίαν, και προ του αρρωστήσαι, αναζήτησον τον θεραπευτήν. Και πριν επέλθη σοι τα θλιβερά, πρόσευξαι, και εν τω καιρώ των λυπηρών ευρήσεις αυτόν και επακούσεταί σου.
Προ του σε ολισθήσαι, επικάλεσαι και δεήθητι, και προ του σε εύξασθαι, ετοίμασον τάς υποσχέσεις, τα εντεύθεν φημι εφόδια. Η κιβωτός του Νώε εν τω καιρώ της ειρήνης κατεσκευάσθη και προ εκατοστού έτους τα ξύλα αυτής εφυτεύετο, εν δε τω καιρώ της οργής, οι μεν άδικοι απώλοντο, τω δε δικαίω σκέπη εγένετο.
Στόμα άδικον δια προσευχής εμφράττεται. Η γαρ κατάγνωσις της συνειδήσεως απαρρησίαστον ποιεί τον άνθρωπον. Καρδία αγαθή καταφέρει δάκρυα μετά χαράς εν τη προσευχή. Οις ο κόσμος νενέκρωται, ούτοι τάς επηρείας μετά χαράς υπομένουσιν. Οίς δε ζή ο κόσμος, ούτοι ου δύνανται αδικίαν υπομείναι, αλλ’ η υπό της κενοδοξίας νικώμενοι οργίζονται και ταράττονται αλόγως κινούμενοι ή υπό της λύπης αλίσκονται. Ω, πώς δυσκατόρθωτος εστίν η τοιαύτη αρετή και πόσην δόξαν κέκτηται παρά τω Θεώ! Ο θέλων την αρετήν ταύτην κατορθώσαι, ήγουν το αδικείσθαι και μακροθυμείν, χρήζει μακρυνθήναι των ιδίων αυτού και ξενητεύσαί διότι ου δύναται αυτήν εν τη ιδία πατρίδι κατορθώσαι. Των γαρ μεγάλων και δυνατών εστίν υπομείναι της αρετής ταύτης την αλγηδόνα, μέσον των ιδίων όντων, και οις ο κόσμος ούτος τέθνηκε, πάσης της παρούσης παρακλήσεως απελπίσασιν.
Ώσπερ ή χάρις πλησιάζει τη ταπεινοφροσύνη, ούτω και τηυπερηφανία οδυνηροί συμβάσεις. Οφθαλμοί Κυρίου επί τους ταπεινόφρονας του ευφράναι αυτούς, πρόσωπον δε Κυρίουκατ’ ενώπιον υπερηφάνων, του ταπεινώσαι αυτούς. Η ταπείνωσις δια παντός δέχεται παρά Θεού το έλεος, τη δε σκληροκαρδία και ολιγοπιστία συναντήματα φοβερά προσυπαντώσι. Σμίκρυνον σεαυτόν εν πασι προς πάντας ανθρώπους, και υψωθήση επάνω των αρχόντων του αιώνος τούτου. Προκατάλαβε πάντας δια του σου ασπασμού και της προσκυνήσεως, και τιμηθήση υπέρ τους δωροφορούντας χρυσίον σουφείρ.
Εξευτέλισον σευατόν, και όψει την δόξαν του Θεού ενσευατώ. Όπου γαρ βλαστάνει η ταπείνωσις, εκεί η τουΘεού δόξα βρύει. Εάν φανερώς εξουδενωθήναι αγωνίση υπό πάντων ανθρώπων, ποιείν σε δοξασθήναι ό Θεός, εάν δε εν τη 5 καρδία σου, δείκνυσί σοι ο Θεός την δόξαν αυτού. Γενού ευκαταφρόνητος εν τη μεγαλωσύνη σου, και μη μέγας εν τη ελαχιστία σου.
Σπούδασον του καταφρονηθήναι, και της τιμής του Θεούεμπλησθήση. Μη ζήτησης τιμηθήναι, πεπληρωμένος ωνέσωθεν τραυμάτων. Ψέξον την τιμήν, ίνα τιμηθής, και μη αγαπήσης αυτήν, ίνα μη ατιμασθής. Ο τρέχων όπισθεν της τιμής, φεύγει από έμπροσθεν αυτού, και ο φεύγων αυτήν, καταδιώξεται αυτόν και κήρυξ γίνεται πάσιν ανθρώποις της ταπεινώσεως αυτού. Ει καταφρονείς σεαυτου, ίνα μη τιμηθής, ο Θεός δημοσιεύσει σε, ει δε δια την αλήθειαν ψέξεις σεαυτόν, επιτρέπει ο Θεός πάσι τοις κτίσμασιν αυτού επαινέσαι σε, και ανοίξουσιν έμπροσθεν σου την θύραν της δόξης του πλαστουργού σου και επαινέσουσί σε. Διότι συ εν αληθεία κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν αυτού υπάρχεις.
Άνθρωπον ταίς μεν αρεταίς διαλάμποντα, τοις δε ανθρώποις ευτελή φαινόμενον, φωτεινόν μεν τω βίω, σοφόν δετη γνώσει, και ταπεινόν τω πνεύματι, τις τεθέαται; Μακάριος οταπεινών εαυτόν εν πασιν, ότι υψωθήσεται. Ο γαρ δια τον Θεόν ταπεινών εαυτόν εν πασιν και σμικρύνων, υπό του Θεού δοξάζεται και ο δια τον Θεόν πεινών και διψών, μεθύσει αυτόν ο Θεός των αγαθών αυτού. Και ο δια τον Θεόν γυμνητεύων, ενδύεται υπ’ αυτού στολήν αφθαρσίας και δόξης, και ο δι’ αυτόν πτωχεύων, τω αληθινώ αυτού πλούτω παρακαλείται.
Εξουδένωσον σεαυτόν δια τον Θεόν και, σου αγνοούντος, πληθυνθήσεταί σου η δόξα εν πάση τη ζωή σου. ‘Εχε σεαυτόν αμαρτωλόν, ίνα δικαιωθής εν πάση τη ζωή σου. Γίνου ιδιώτης εν τη σοφία σου, και μη φανής σοφός, ιδιώτης ων. Και εάν τον αφελή και αμαθή η ταπείνωσις υψοί, πόσης οίει τιμής τοις μεγάλοις και τιμίοις πρόξενον γίνεσθαι;
Φεύγε την κενοδοξίαν, και δοξασθήση, και φοβήθητι την υπερηφανίαν, και μεγαλυνθήση. Ου τοις υιοίς των ανθρώπων διεμηνύθη η κενοδοξία, ουδέ η υψηλοφροσύνη τω γένει των γυναικών. Ει εκουσίως απετάξω πάσι τοις βίου πράγμασι, περί μηδανιμού πράγματος μηδαμώς μετά τίνος φιλονεικήσης. Εί την κενοδοξίαν εβδελύξω, φεύγε τους αγρεύοντας αυτήν. Φεύγε τους φιλοκτήμονας, ως και το κτάσθαι. Μάκρυναν σεαυτόν από των σπαταλώντων, ως και από της σπατάλης. Φεύγε τους ακόλαστους, ως και την ακολασίαν. Ει γαρ η ψιλή των είρημενων μνήμη ταράττει την διάνοιαν, πόσω μάλλον η θεωρία και η μετ’ αυτών διαγωγή; Προσέγγισον τοις δικαίοις, και δι’ αυτών τω Θεώ πλησιάσεις. Συναναστρέφου τοις έχουσι ταπείνωσιν, και μάθηση τους τρόπους αυτών. Εί γαρ η θεωρία των είρημενων ωφέλιμος, πόσω μάλλον η διδασκαλία του στόματος αυτών;
Αγάπησον τους πτωχούς, ίνα δι’ αυτών και συ τεύξη του ελέους. Μη προσέγγισης τοις φιλονείκοις, ίνα μη αναγκασθής έξω γενέσθαι της σης γαλήνης. Μη αηδώς φέρε τάς δυσοσμίας των αρρώστων, και μάλιστα των πενήτων, επειδή και συ σώμα περίκεισαι. Μη επιπλήξης τους τεθλιμμένους τη καρδία, ίνα μη τη ράβδω αυτών μαστιχθής και ζητήσης παρακαλούντας, και ου μη εύρης. Μη εκφαυλίσης τους ηκρωτηριασμένους, ότι πάντες εις τον άδην ισοτίμως πορευσόμεθα. Αγάπησον τους αμαρτωλούς, μίσησον δε τα έργα αυτών, και μη καταφρόνησης αυτών δια τα ελαττώματα αυτών, μη ποτέ και συ πειρασθής εν οίς είσι. Μνήσθητι, ότι κοινωνός ει της γεηράς φύσεως, και πάσιν ευ ποιεί. Μη επίπληττε τους δεομένους της σης ευχής, και των μαλθακών λόγων τήςπαρακλήσεως μη αποστέρει, ίνα μη απόλωνται και απαιτηθής τάς ψυχάς αυτών, άλλα μίμησαι τους ιατρούς, οίτινες τα θερμότερα πάθη ιώνται τοις ψυχροτέροις φαρμάκοις, και τα ψυχρότερα τοις εναντίοις.
Ανάγκασον σεαυτόν, όταν υπαντήσης τω πλησίον σου, ίνα τίμησης αυτόν υπέρ το μέτρον αυτού. Φίλησον δε τάς χείρας αυτού και τους πόδας, και κράτησον αύτάς πολλάκις μετά πολλής τιμής και επίθες αυτάς επί τους οφθαλμούς σου και επαίνεσον αυτόν και εις άπερ ουκ έχει. Όταν δε χωρισθή από σου, λάλησον περί αυτού πάν αγαθόν, και ει τι τίμιον. Εν γαρ τούτοις και τοις τοιούτοις έλκεις αυτόν εις το αγαθόν και αναγκάζεις αυτόν αίσχύνεσθαι εκ της προσηγορίας, ης προσηγόρευσας αυτόν, και σπείρεις εις αυτόν σπέρματα αρετής. Εκ δε της τοιαύτης συνήθειας, ης σεαυτόν εθίζεις, τυπούται εν σοι τύπος αγαθός, και ταπείνωσιν πολλήν κτήση εν σεαυτω, και χωρίς κόπου κατορθοίς τα μεγάλα. Ου μόνον δε τούτο, άλλα και εάν έχη τινά ελαττώματα, τιμώμενος υπό σου, ευχερώς δέχεται παρά σου την θεραπείαν, αισχυνόμενος εκ της τιμής, ης εποίησας αυτώ.
Ούτος ο τρόπος έστω σοι αεί, το ευπροσήγορον και τιμητικόν είναι προς πάντας, και μη παροξύνης τινά ή ζηλώσης, μήτε δια πίστιν μήτε δια τα έργα αυτού τα κακά, αλλά φύλαττε σεαυτόν, του μη μέμψασθαι ή έλεγξαι τινά εν τινί έχομεν γαρ κριτήν απροσωπόληπτον εν ουρανοίς. Ει δε θέλεις επιστρέψαι αυτόν προς την αλήθειαν, λυπήθητι υπέρ αυτού και μετά δακρύων και αγάπης είπε αυτώ λόγον ένα ή δύο,και μη πυρωθής τω θυμώ κατ’ αυτού, και όψεται εν σοι σημείον έχθρας. Η γαρ αγάπη ουκ οίδε θυμούσθαι ή παροξύνεσθαι ή μέμφεσθαι τίνα εμπαθώς. Ένδειξις της αγάπης και της γνώσεως εστίν η ταπεινωσις, ήτις τίκτεται από συνειδήσεως αγαθής.
Εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών, ω η δόξα και το κράτος συν τω Πατρί και τω αγίω Πνεύματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Όσιος Ισαάκ ο Σύρος
Ασκητικά
Λόγος Ε΄ : Περί του μακρύνεσθαι του κόσμου και πάντων των θολούντων τον νουν.
Πολλήν ό Θεός δέδωκε τοις άνθρώποις την τιμήν τη διπλή μαθήσει, δι’ ης αυτοίς εχαρίσατο, και πανταχόθεν αυτοίς ήνοιξε θύραν κεκλεισμένην, του εισελθείν εις την σωτηριώδη επίγνωσιν. Θέλεις δε μάρτυρα πιστόν των ειρημένων; Σύ εις εαυτόν γενού, και ου μη απόλλη. Ει δε και έξωθεν βούλει τούτο γνώναι, έχεις άλλον διδάσκαλον και μάρτυρα οδηγούντα σε απλανώς προς την οδόν της αληθείας.
Νους εμπεφυρμένος ου δύναται φυγείν την λήθην, και η σοφία την εαυτής θύραν τω τοιούτω ουκ ανοίγει. Ο δυνηθείς καταλαβείν εν ακριβεί γνώσει προς ποίαν ισότητα το πέρας των πάντων περαιούται, προς αποταγήν των βιωτικών άλλου διδασκάλου ου δέεται. Ο υπό Θεού δοθείς εν πρώτοις φυσικός νόμος τω ανθρώπω η θεωρία εστί των κτισμάτων αυτού, ο δε δια γραμμάτων νόμος μετά την παράβασιν προστεθείται.
Ο μη μακρύνων εαυτόν των αιτίων των παθών εκουσίως, ακουσίως υπό της αμαρτίας ανθέλκεται. Ταύτα δε είσι τα αίτια της αμαρτίας. Ο οίνος και αι γυναίκες και ο πλούτος και η ευεξία του σώματος. Ούχ ότι φυσικώς αμαρτίαι είσι ταύτα, αλλ΄ ότι η φύσις εξ αυτών ευκόλως κλίνει προς τα πάθη της αμαρτίας, και δια τούτο εκ τούτων οφείλει ο άνθρωπος παραφυλάττεσθαι σπουδαίως. Εάν διαπαντός της σης ασθενείας μνημονεύης, ου μη διαβης τον όρον της παραφυλακής. Παρά μεν ανθρώποις βδελυκτή η πενία, παρά δε Θεώ πολύ πλέον ψυχή υψηλοκάρδιος και νους μετέωρος παρά μεν ανθρώποις τίμιος ο πλούτος, παρά δε τω Θεώ ψυχή τεταπεινωμένη.
Όταν θέλης αρχήν ποιήσασθαι καλής εργασίας, πρώτον ετοίμασον σεαυτόν προς τους πειρασμούς τους επαγόμενους σοι και μη διστάσης τη αληθεία. Έθος γαρ εστί τω εχθρώ, όταν ίδη τινά μετά θερμής πίστεως αρξάμενον αγαθής πολιτείας, προσυπαντάν αυτώ ποικίλοις και φοβεροίς πειρασμοίς, ίνα, εντεύθεν εις φόβον ελθών, ψυγήσοιτο της καλής προαιρέσεως και ουδαμώς έξοι θέρμην προσεγγίσαι τη θεαρέστω εργασία. Ούχ ότι δε τοιαύτην έχει δύναμιν ο αντικείμενος (επεί ουκ αν τις εδύνατο ποτέ ποιείν το αγαθόν), συγχωρείται δ’ όμως υπό του Θεού, ως επί του δικαίου Ιώβ μεμαθήκαμεν. Συ ούν ετοίμασον σεαυτόν ανδρείως απαντήσαι τοις πειρασμοίς τοις επαγομένοις ταις αρεταίς, και τότε της εργασίας τούτων άρξαι. Εί γαρ μη προευτρεπίσθης προς την των πειρασμών απάντησιν, της των αρετών εργασίας απόσχου.
Άνθρωπος διστάζων βοηθόν είναι της καλής εργασίας Θεόν, ούτος υπό της ιδίας σκιάς εκφοβείται, και εν τω καιρώ της ευθηνείας και της πλησμονής εκπεινός εστί, και εν τη οικεία γαλήνη ζάλης πληρούται. Ο δε πεποιθώς επί τω Θεώ, στερεούται την καρδίαν και επί πάντας ανθρώπους φανείται αυτού το τίμιον και ο έπαινος αυτού ενώπιον των εχθρών αυτού.
Αι του Θεού εντολαί υπέρ πάντας τους θησαυρούς του κόσμου, και ο ταύτας κτησάμενος εντός αυτού ευρίσκει τον Θεόν. Ο αεί κοιταζόμενος εν φροντίδι του Θεού, τούτον ταμειούχον εκτήσατο, και ο επιθυμών αυτού τα θελήματα, τους επουρανίους Αγγέλους έξει οδηγούς. Ο φοβούμενος τάς αμαρτίας, απροσκόπως διαπεράσει την περίφοβον πορείαν και εν καιρώ σκοτώδει έμπροσθεν και ένδοθεν αυτού φως ευρίσκει. Του φοβουμένου τάς αμαρτίας ο Κύριος διαφυλάσσει τα διαβήματα, και εν καιρώ ολισθήματος προφθάσαι αυτόν το του Θεού έλεος. Ο λογιζόμενος τα πλημμελήματα αυτού μικρά είναι, πίπτει εις χείρονα των πρώτων, και επταπλασίως αποτίσει την δίκην.
Σπείραι την ελεημοσύνην εν ταπεινώσει, και θερίσεις έλεον εν τη κρίσει. Εν οίς απώλεσας το αγαθόν, εν αυτοίς πάλιν κτήσαι αυτό. Οβολόν χρεωστείς τω Θεώ; Ου δέχεται εκ σου άντ’ αυτού μαργαρίτην. Οίον, την σωφροσύνην απώλεσας; Ου δέχεται εκ σου ελεημοσύνην ο Θεός, σου επιμένοντος τη πορνεία. Διότι τον αγιασμόν του σώματος θέλει από σου. Επεί παρέβης την εντολήν, μη δοκών την κτήσιν καταλελοιπέναι του κόσμου, υπέρ άλλων πολεμήσεις; Το φυτόν κατέλιπες, και άλλοις ήλθες πολεμείν;
Είπεν ο άγιος Εφραίμ, ότι εν καιρώ θέρους, ουκ εν τοις ιματίοις του χειμώνας τω καύσωνι ανταγωνίζη. Ούτως έκαστος ο σπείρει, τούτο και θερίσει, και παν αρρώστημα τοις οικείοις φαρμάκοις θεραπεύεται. Και συ τυχόν υπό του φθόνου νικώμενος, τι τω ύπνω πολεμήσαι σπουδάζεις; Εν όσω μικρόν και ανθηρόν το παράπτωμα, εκτίλον αυτό, πριν πλατυνθή και περκάση. Μη αμελήσης, όταν μικρόν σοι φαίνηται το ελάττωμα επεί ύστερον ευρήσεις αυτό δεσπότην απάνθρωπον και ως παις δέσμιος Έμπροσθεν αυτού δραμη. Ο δε εξ αρχής κατά του πάθους ανταγωνιζόμενος, ταχέως αυτού κατακυριεύσει.
Ο δυνάμενος υπενεγκείν την αδικίαν μετά χαράς, καιτοι υπό χείρα έχων το αποκρούσασθαι, ούτος θεόθεν την παράκληση εδέξατο δια της εις αυτόν πίστεως. Και ο μετά ταπεινοφροσύνης τάς κατ’ αυτού κατηγορίας υπομένων, ούτος προς την τελείωσιν κατήντησε και υπό αγίων Αγγέλων θαυμάζεται. Ουδεμία γαρ άλλη τοιαύτη αρετή μεγάλη και δυσκατόρθωτος.
Μη πιστεύσης σεαυτώ, ότι δυνατός ει, έως αν πειρασθής και εύρης σεαυτόν αναλλοίωτον. Ούτω και εν πασι δοκίμασον σεαυτόν. Κτήσαι πίστιν ορθήν εν σεαυτω, όπως καταπατήση τους εχθρούς σου, και έχε τον νουν σου αμετέωρον και μη θαρρήσης τη ση δυνάμει, ίνα μη παραχωρηθής εις την της φύσεως ασθένειαν. Μηδέ τη ση γνώσει πιστεύσης, ίνα μη, μεσιτεύσας ο εχθρός τη εαυτώ πανουργία, παγίδευση σε. Έχε την γλώσσαν πραείαν, και ου μη σοι παντελώς ατιμία προσυπαντήση. Κτήσαι γλυκέα τα χείλη, και πάντας φίλους έξεις. Μη καυχήση ποτέ εν γλώσση σου εν τοις έργοις σου, ίνα μη καταισχυνθής. Έκαστον γαρ πράγμα, εις ο καυχάται ο άνθρωπος, εν τούτω παραχωρεί αυτώ ο Θεός αλλοιωθήναι, ίνα ταπεινωθή και μάθη την ταπείνωσιν. Δια τούτο δει σε πάντα τη του Θεού προγνώσει παραχωρείν και μη πιστεύειν, ότι εστί τι εν τώδε τω βίω αναλλοίωτον.
Ούτω δε γενόμενος, διαπαντός το σον όμμα προς τον Θεόν ανάτεινε ότι η σκέπη του Θεού και η πρόνοια κύκλοι έπι πάντας ανθρώπους. Ούχ οράται δε, ει μη υπό των καθαρισάντων εαυτούς από της αμαρτίας και εν τω Θεώ και μόνω εχόντων την μελέτην αυτών διηνεκώς. Εξαιρέτως δε φανερούται τούτοις η πρόνοια του Θεού, όταν εισέλθωσιν εις πειρασμόν μέγαν υπέρ του Θεού. Τότε γαρ ταύτης αισθάνονται, ωσανεί τοις σωματικοίς οφθαλμοίς ορώντες αυτήν, έκαστος κατά την αναλογίαν και αιτίαν του συμβαίνοντος πειρασμού, όπως προς ανδρείαν τους αγωνιστάς αλείψη, ως επί του Ιακώβ και Ιησού του Ναυή και των τριών Παίδων και Πέτρου και των λοιπών αγίων, οις εν ανθρωπίνω σχήματι τινι εφαίνετο, θαρσοποιούσα και στηρίζουσα προς την ευσέβειαν.
Ει δε λέγεις ταύτα τοις άγίοις οικονομικώς δεδόσθαι παρά του Θεού, και ιδίως των τοιούτων οπτασιών ηξιούντο, εστωσάν σοι προς ανδρείας υποδείγματα οι άγιοι μάρτυρες, οίτινες πολλάκις μεν πολλοί, ενίοτε δε εις καθείς, και εν πολλοίς τόποις και διαφόροις, δια Χριστόν ηγωνίσαντο και τη εν αυτοίς εληλυθυία δυνάμει ανδρείως υπέμειναν πηλίνοις σώμασι τάς ζέσεις του σιδήρου και τάς παντοδαπάς κολάσεις, πράγματα υπέρ φύσιν. Τοις τοιούτοις γαρ φανερώς εφαίνοντο οι άγιοι Άγγελοι, ίνα μάθη έκαστος, ότι δαψιλώς η θεία πρόνοια επ’ εκείνους πρόεισι, τους κατά πάντα τρόπον και πάντα πειρασμόν και πάσαν θλίψιν δι’ αυτόν υπομένοντας, προς επίδειξιν της αυτών ανδραγαθίας και αισχύνην των εχθρών αυτών. Και γαρ όσον οι άγιοι ταίς τοιαύταις οπτασίαις ηνδρίζοντο, τοσούτον οι υπεναντίοι τη αυτών καρτερία εθυμομάχουν και εμαίνοντο.
Και τίγρη λέγειν περί τε ασκητών, των του κόσμου ξένων και αναχωρητών, οίτινες την έρημον επόλισαν, και Αγγέλων εποίησαν σκήνωμα καταγώγιον, προς ους αεί εφοίτων, δια την της πολιτείας αυτών κατάστασιν και ως ενός Δεσπότου υπασπισταί κατά καιρόν αλλήλοις ως συνασπισταί συνεγίνοντο; Οίτινες πάσας τάς ημέρας της ζωής αυτών την ερημίαν ησπάζοντο, και εν όρεσι και σπηλαίοις και ταίς οπαίς της γης την κατοίκησιν είχον, δια την προς τον Θεόν αγάπην. Και καθώς τα γήινα καταλιπόντες, τα ουράνια ηγάπησαν και Αγγέλων μιμηταί γεγόνασι, κατά τούτο δικαίως και αυτοί οι άγιοι Άγγελοι την αυτών θέαν ουκ απέκρυψαν εξ αυτών και την τούτων θέλησιν επλήρουν πάσαν.
Αλλά και κατά καιρούς αυτοίς εφαίνοντο, το όπως χρή αυτούς πολιτεύεσθαι διδάσκοντες. Και ποτέ μεν απορούμενα τινά αυτοίς εσαφήνιζον, ποτέ δε οι άγιοι τούτους επηρώτωντο δέον. Και ποτέ μεν καθ’ οδόν πλανωμένους τούτους ωδήγουν, ποτέ δε πειρασμοίς περιπεσόντας ελυτρούντο. Και ποτέ μεν, αιφνιδίου συμπτώματος και κινδύνου επερχομένου, εκ μέσου τούτους διήρπαζον, ως εξ όφεως ή πέτρας ή σχίδακος ή λίθου βολής, ποτέ δε, φανερώς του εχθρού πολεμούντος τοις αγίοις, οφθαλμοφανώς εδείκνυντο και προς βοήθειαν αυτών απεστάλθαι έλεγον και θάρσος και ευτολμίαν και παραψυχήν αυτοίς ενεποίουν. Και άλλοτε μεν ιάσεις δι’ αυτών επετέλουν, ενίοτε δε αυτούς τους αγίους πάθεσι τισιν εμπεσόντας ίωντο. Και ποτέ μεν, τα σώματα αυτών ασιτεία καταπεσόντα, αφή χειρός ή λόγοις υπέρ φύσιν ενεδυνάμουν και ενίσχυον, ποτέ δε τροφήν αυτοίς προσεκόμιζον, άρτους, εσθ’ ότε και θερμούς και άλλα τινά προσφάγια. Και τισί μεν αυτών την μετάστασιν προεδήλουν, τισι δε και τον τρόπον της μεταστάσεως.
Και τι δει πολλά καταριθμείν, τα την προς ημάς των αγίων Αγγέλων αγάπην παριστώντα και την εις τους δικαίουςάπασαν επιμέλειαν; και γαρ ως τίνες αδελφοί των μικρότερωνμείζονες, ούτως ημών προνοούνται. Είρηται δε ταύτα, ίνα πάς τις μάθη, «Ότι εγγύς Κύριος πάσι τοις επικαλουμένοις αυτόν εν αληθεία», και όσην πρόνοιαν ποιείται είς τους εκδεδωκότας εαυτούς τη αυτού ευαρεστήσει και ολοκαρδίως αύτω ακολουθούντας.
Εάν πιστεύσης, ότι ο Θεός πρόνοιαν σου ποιήται, τι μεριμνάς και φροντίζεις περί πρόσκαιρων και των της σαρκός σου χρειών; Ει δε ου πιστεύεις, ότι πρόνοιαν σου ποιείται ο Θεός, και δια τούτο φροντίζεις εκτός αυτού τα περί της χρείας σου, ταλαιπωρότερος ει πάντων ανθρώπων. Και ίνα τί και ζής η και ζήση; «Επίρριψον επί Κύριον την μέριμνάν σου, και αυτός σε διαθρέψει», και «ου μη πτοηθής πτόησιν επερχομένην σοι».
Ο καθάπαξ εαυτόν αφιερώσας τω Θεώ, εν αναπαύσει νοός διάγει. Εκτός ακτημοσύνης ου δύναται η ψυχή ελευθερωθήναι εκ της ταραχής των λογισμών, και εκτός της ησυχίαςτων αισθήσεων, της ειρήνης της διανοίας ουκ αισθηθήσεται.
Εκτός του εισελθείν είς πειρασμούς, την σοφίαν του Πνεύματος ου μη τις κτήσηται και εκτός επιπόνου αναγνώσεως, την λεπτότητα των λογισμών ου γνώσεται και εκτός γαλήνης των λογισμών, ο νους εν αποκρύφοις μυστηρίοις ου κινηθήσεται και εκτός της δια πίστεως πεποιθήσεως, ου δύναται η ψυχή μετά θάρσους κατατολμήσαι των πειρασμών και εκτός δε πείρας της σκέπης του Θεού εναργούς, ελπίσαι η καρδία επ’ αυτόν ου δύναται και εκτός του γεύσασθαι την ψυχήν των παθημάτων του Χριστού εν γνώσει, κοινωνίαν μετ’ αυτού ου μη σχή.
Τούτον άνθρωπον του Θεού λογίζου είναι, τον δια πολλήν ευσπλαγχνίαν εαυτόν θανατώσαντα της αναγκαίας χρείας. Ο γαρ ελεών πτωχόν, τον Θεόν έχει μεριμνώντα περί αυτού, και ο δι’ αυτόν πτωχεύων, εύρε θησαυρούς ανελλιπείς.
Ο Θεός ου χρήζει τινός, ευφραίνεται δε όταν ίδη τινά αναπαύοντα την εικόνα αυτού και τιμώντα αυτήν δι’ αυτόν.Όταν τις αιτήσηται εκ σου όπερ έχεις, μη είπης εν τη καρδίασου, ότι εάσω τούτο τη ψυχή μου, ίνα αναπαύσωμαι εν αυτώ, και ο Θεός μέλλει αυτώ χορηγήσαι αλλαχόθεν την χρείαν αύτου. Αδίκων γαρ εστί τα ρήματα ταύτα και μη γινωσκόντων τον Θεόν. Δίκαιος και χρηστός άνθρωπος την εαυτού τιμήν ου δίδωσιν άλλω, ουδέ τον της χάριτος καιρόν απράκτως συγχωρήσει παρελθείν. Ο μεν πτωχός και επιδεής άνθρωπος χορηγείται υπό Θεού, συ δε απεστράφης την εκ Θεού τιμήν σου και εμάκρυνας την χάριν αυτού από σου, στρέψας τον πένητα.
Όταν ούν δώς, ευφραίνου και ειπέ Δόξα σοι ο Θεός, ότι ηξίωσας με ευρείν τίνα αναπαύσαι. Ει δε ουκ έχεις ο δώσεις, μάλλον χάρηθι και ειπέ ευχαριστών τω Θεώ’Ευχαριστώ σοι ο Θεός μου, ότι έδωκας μοι ταύτην την χάριν και την τιμήν, του πτωχεύσαι υπέρ του ονόματος σου, και ηξίωσας με γεύσασθαι της θλίψεως της εν τη οδώ των εντολών σου τεθείσης, εν τε αρρωστία και πτωχεία, καθώς εγεύσαντο οι άγιοι σου, οι περιπατήσαντες εν τη οδώ ταύτη.
Και όταν ασθενής, ειπέ. Μακάριος ο αξιωθείς υπό του Θεού πειρασθήναι εν οίς κληρονομούμεν την ζωήν. Τάς γαρ αρρωστίας δια την υγείαν της ψυχής επάγει ο Θεός. Είπε γαρ τις των αγίων
Τούτο εσημειωσάμην, ότι μοναχός μη θεαρέστως δουλεύων τω Κυρίω και μη σπουδαίως αγωνιζόμενος εις την σωτηρίαν της εαυτού ψυχής, αλλ’ αμελώς περί την άσκησιν των αρετών διακείμενος, πάντως παραχωρείται υπό του Θεού πειρασμοίς περιπεσείν, ίνα μη αργήση και εκ της πολλής αργίας αυτού νεύση επί τα χείρονα.
Δια τούτο γούν επιρρίπτει ο Θεός πειρασμούς έπι τους ράθυμους και αμελείς, ίνα εν τούτοις μελετώσι και μη εν τοις ματαίοις ποιεί δε τούτο ο Θεός αεί εν τοις αγαπώσιν αυτόν, ίνα παιδεύση και σοφίση και διδάξη αυτούς το θέλημα αυτού. Και όταν δεηθώσιν αυτού, ουκ εισακούει αυτών ταχέως, έως αν ατονήσωσι και μάθωσιν ασφαλώς, ότι εκ της αμελείας και ραθυμίας αυτών συμβέβηκεν αυτοίς ταύτα. Γέγραπται γαρ, «όταν εκτείνητε τάς χείρας υμών προς με, αποστρέψω τους οφθαλμούς μου αφ’ υμών. Και εάν πληθύνητε την δέησιν, ουκ εισακούσομαι υμών». Και γαρ, ει και περί άλλων τούτο είρηται, άλλ’ ουν περί των εγκαταλιμπανόντων την οδόν του Κυρίου γέγραπται.
Επειδή δε τον Θεόν πολυέλεον είναι φάσκομεν, τίνος ένεκεν εν τοις πειρασμοίς κρούοντες διηνεκώς και δεόμενοι,ουκ εισακουόμεθα, αλλά την ημών δέησιν παρορά; Ή πάντωςδιδασκόμεθα τούτο παρά του Προφήτου λέγοντος, «ου μικρά η χειρ Κυρίου του εξελέσθαι, ουδέ βαρήκοος εστί του ακούσαι, αλλ’ αι αμαρτίαι ημών διεχώρισαν ημάς άπ’ αυτού και αι ανομίαι ημών απέστρεψαν το πρόσωπον αυτού, του μη εισακούειν»; Μνημόνευε του Θεού εν παντι καιρώ, και μνημονεύει σου και αυτός, όταν εμπέσης εις κακά.
Η φύσις σου δεκτική των παθών γέγονε και του παρόντος κόσμου οι πειρασμοί πολλοί γεγόνασι, και ουκ απέχουσιναπό σου τα κακά, άλλ’ ενδοθέν σου βρυουσί σοι και υποκάτωτων ποδών σου. Εκ του τόπου, εν ω έστηκας, μη εξέλθης, και όταν ο Θεός επινεύση, ελευθερωθήση τούτων. Και καθάπερ εγγίζουσιν αλλήλοις τα βλέφαρα, ούτω και οι πειρασμοί εγγύς των ανθρώπων είσί. Ταύτα δε ωκονόμησεν ό Θεός εν σοφία, δια την σήν ωφέλειαν, όπως επιμόνως κρούης την θύραν αυτού και τω φόβω των θλιβερών ενσπαρή η μνήμη αυτού εν τη ση διανοία και πλησιάσης αυτώ δια των εντεύξεων και αγιασθή σου η καρδία τη διηνεκεί αυτού μνήμη. Και δεομένου σου, εισακούσεται σου, και μαθήση, ότι ο Θεός εστίν ο εξαιρούμενος σε, και αισθηθήση του πλάσαντός σε και προνοούντος και φυλάττοντος και του δια σε διττόν κόσμον πεποιηκότος’ ένα μεν ως διδάσκαλον και παιδευτήν πρόσκαιρον, έτερον δε ως πατρικόν δόμον και σήν κληρονομίαν αιώνιον.
Ουκ εποίησέ σε ο Θεός ανεπίδεκτον των λυπηρών, ίνα μη,της θεότητος εφιέμενος, κληρονομήσης όπερ και ο πρινεωσφόρος, ύστερον δε δια της επάρσεως Σατανάς γενόμενος,εκληρονόμησεν. Ομοίως δε ουδέ ακλινή και ακίνητόν σε εποίησεν, ίνα μη γένη ως η των αψύχων φύσις, και γένηταί σοι τα αγαθά ακερδή και άμισθα, ως τοις αλόγοις τα φυσικά πλεονεκτήματα τα κτηνώδη. Οπόση γαρ ωφέλεια και ευχαριστία και ταπείνωσις εντίκτεται εκ της των σκολόπων τούτων επαγωγής, πάσι ράδιόν εστί καταμαθείν.
Φανερόν ούν εστίν, ότι το αγωνίσασθαι εις τα αγαθά και εκκλίναι από των κακών, εν ημίν εστί. Και η τιμή και ηατιμία, αι εκ τούτων γινόμεναι, εις ημάς αναφέρονται. Τη μενγαρ ατιμία αισχυνόμενοι φοβούμεθα, τη δε τιμή την ευχαριστίαν τω Θεώ προσάγομεν και προς την αρετήν επεκτεινόμεθα. Τούτους τους παιδαγωγούς σοι ο Θεός επλήθυνεν, ίνα μη, ελεύθερος ων εξ αυτών και ανεπίδεκτος των θλιβερών και υπεράνω παντός φόβου, επιλάθη Κυρίου του Θεού σου και εκκλίνης απ’ αυτού και εμπέσης εις πολυθεϊαν, καθώσπερ και άλλοι πολλοί, καίτοι ομοιοπαθείς σοι όντες και τοις τοιούτοις λυπηροίς μαστιζόμενοι, εν μια καιρού ροπή δια πρόσκαιρον και ευτελή εξουσίαν και ευεξίαν, ου μόνον εις πολυθείαν εξέπεσον, αλλά και εαυτούς αφρόνως θεομηνίσαι κατετόλμησαν.
Τούτου ούν χάριν εν τοις θλιβεροίς συνεχώρησέ σε είναι. Ενίοτε δε ίνα μη, εκκλίνας, παροργίσης αυτόν και τη επαγωγή της τιμωρίας εξολοθρεύση σε από προσώπου αυτού. Εώ γαρ λέγειν την ασέβειαν και τάς λοιπάς βλασφημίας τάς τικτομένας εκ της του βίου ευημερίας και αφοβίας, καν τα προειρημένα μη τολμήση τις ειπείν. Τούτον χάριν δια τε των παθών και των λυπηρών επλήθυνε την μνήμην αότού εν τη καρδία σου και τω φόβω των εναντίων εξύπνισε σε προς την της ευσπλαγχνίας αυτού πύλην, και δια της εκ τούτων απολυτρώσεως και αιτίας την προς αυτόν αγάπην σοι εγκατέσπειρε. Καταβαλών δε την αγάπην, τη της υιοθεσίας τιμή προσήγγισέ σε και την πλουσίαν αυτού χάριν, οπόση εστίν, επιδείκνυσί σοι. Πόθεν γαρ εγίνωσκες την τοιαύτην αυτού πρόνοιαν και κηδεμονίαν, εί μη σοι τα εναντία συνέβαινον; Διότι ως επί το πλείστον εκ τούτων δυνατόν πληθυνθήναι την αγάπην του Θεού εν τη ψυχή σου, τουτέστιν εκ της κατανοήσεως των αυτού χαρισμάτων και της μνήμης του πλήθους της προνοίας αυτού.
Ταύτα σοι πάντα τα αγαθά εκ των λυπηρών γεννώνται, ίνα μάθης ευχαριστείν. Λοιπόν μνημόνευε του Θεού, ίνα σου και αυτός πάντοτε μνημόνευση, και μνημονεύσας και διασώσας σε, λήψη παρ’ αυτού πάντα μακαρισμόν. Μη έπιλάθου αυτού, μετεωριζόμενος εν τοις ματαίοις, ίνα μη σου έπιλάθηται εν τω καιρώ των πολέμων σου. Εν τη ση εύθηνίφ γενού αύτω υπήκοος, ίνα εν ταίς θλίψεσι σχής προς αυτόν παρρησίαν, δια της καρδιακής και επιμόνου προς αυτόν εντεύξεως.
Καθάρισον σεαυτόν ενώπιον Κυρίου διαπαντός, έχων την μνήμην αυτού εν τη καρδία σου, ίνα μη, χρονίσας έξωθεν της μνήμης αυτού, απαρρησίαστος γένη όταν εισέλθης προς αυτόν διότι η παρρησία η προς τον Θεόν εκ της προς αυτόν συνεχούς ομιλίας γίνεται και της πολλής προσευχής. Η προς ανθρώπους σχέσις και διαμονή δια του σώματος εστίν, η δε προς Θεόν σχέσις δια της ψυχικής μνήμης και της των δεήσεων προσοχής και ολοκαυτώσεως, εκ δε της πολλής διαμονής της αυτού μνήμης, προς έκπληξιν και θαύματα κατά καιρόν μετατίθεται «ευφρανθήσεται γαρ καρδία ζητούντων τον Κύριον».
Ζητήσατε τον Κύριον, ώ κατάδικοι, και κραταιώθητε τη ελπίδι, ζητήσατε το πρόσωπον αυτού δια μετανοίας, αγιασθήσεσθε τω αγιασμώ του προσώπου αυτού και των αμαρτιών υμών αποκαθαρισθήσεσθε. Δράμετε προς Κύριον, όσοι εν αμαρτίαις υπεύθυνοι, τον δυνάμενον συγχωρείν αμαρτήματα και παροράν πλημμελήματα μεθ’ όρκου γαρ είρηκε δια του Προφήτου λέγων «ζω εγώ, λέγει Κύριος- ου βούλομαι τον θάνατον του αμαρτωλού, ως το επιστρέψαι και ζην αυτόν» και πάλιν «όλην την ημέραν διεπέτασα τάς χείρας μου προς λαόν απειθούντα και αντιλέγοντα». Και πάλιν «ίνα τι θανάτω αποθνήσκετε, οίκος Ισραήλ;» «επιστράφητε προς με, και επιστραφήσομαι προς υμάς» · και πάλιν «εν η αν ημέρα επιστραφή ο αμαρτωλός από της οδού αυτού και επιστρέψη προς Κύριον και ποίηση κρίμα και δικαιοσύνην, των ανομιών αυτού ου μη μνησθώ ζών δε ζήσεται, λέγει Κύριος, και ο δίκαιος, εάν εγκαταλείψη την δικαιοσύνην αυτού και αμαρτήσας αδικήση, της δικαιοσύνης αυτού ου μη μνησθώ, άλλ’ ολίσθημα θήσω ενώπιον αυτού και εν τω σκότει των έργων αυτού αποθανείται επιμείνας αυτοίς». Τίνος ένεκεν; Διότι ό αμαρτωλός ου σκελισθήσεται τη εαυτού αμαρτία η αν ημέρα επιστρέψη προς Κύριον. Και του δικαίου η δικαιοσύνη ου λυτρώσεται αυτόν, η αν ημέρα αμάρτη, ει γε επιμείνη τω τοιούτω αμαρτήματι.
Και τω Ιερεμία δε ούτως είρηκεν ο Θεός «ανάλαβε συ μεμβράνην και όσα αν σοι είπον γράψον από των ημερών Ιωσίου του βασιλέως Ιούδα μέχρι της σήμερον πάντα τα κακά, όσα σοι είπον επάξαι τω λαώ τούτω, ίνα, ακούσας και φοβηθείς, καταλείψη άνθρωπος την οδόν αυτού την πονηράν και επιστραφέντες μετανοήσωσι και αφέλωμαι τάς αμαρτίας αυτών». Και η σοφία είπεν «ο κρύπτων την αμαρτίαν αυτού, ου χρησιμεύσει, ο δε ομολογών τάς εαυτού αμαρτίας και διαπεράσας αυτάς, ελέους τεύξεται παρά του Θεού». Και ο Ησαίας φησίν «εκζητήσατε τον Κύριον και ευρόντες, επικαλέσασθε αυτόν και προσεγγίσαντες, καταλειψάτω την ιδίαν οδόν ο αμαρτωλός και ο άδικος ανήρ τάς εαυτόν ενθυμήσεις, και επιστράφητε προς με, καγώ ελεήσω υμάς αι γαρ ενθυμήσεις μου ου κατά τάς υμετέρας ενθυμήσεις, ουδέ αι οδοί μου κατά τάς υμετέρας οδούς. Εάν ούν ακούσητε μου, τα αγαθά της γης φάγεσθε. Δεύτε προς με και υπακούσατε μου, και ζήσεσθε τη ψυχή υμών». Όταν φυλάξης τάς οδούς Κυρίου και ποιήσης τα θελήματα αυτού, τότε έλπισον επί Κύριον και επικάλεσαι αυτόν, και επιβοωμένου σου ερεί σοι, «ιδού πάρειμι».
Επελθόντος τω αδίκω πειρασμού, ουκ έχει πεποίθησιν επικαλέσασθαι τον Θεόν, ουδέ προσδοκήσαι την εξ αυτού σωτηρίαν. Διότι εν ημέραις αναπαύσεως αυτού εμακρύνθη από του θελήματος του Θεού. Πριν του πολέμου άρξη, επιζήτησον την συμμαχίαν, και προ του αρρωστήσαι, αναζήτησον τον θεραπευτήν. Και πριν επέλθη σοι τα θλιβερά, πρόσευξαι, και εν τω καιρώ των λυπηρών ευρήσεις αυτόν και επακούσεταί σου.
Προ του σε ολισθήσαι, επικάλεσαι και δεήθητι, και προ του σε εύξασθαι, ετοίμασον τάς υποσχέσεις, τα εντεύθεν φημι εφόδια. Η κιβωτός του Νώε εν τω καιρώ της ειρήνης κατεσκευάσθη και προ εκατοστού έτους τα ξύλα αυτής εφυτεύετο, εν δε τω καιρώ της οργής, οι μεν άδικοι απώλοντο, τω δε δικαίω σκέπη εγένετο.
Στόμα άδικον δια προσευχής εμφράττεται. Η γαρ κατάγνωσις της συνειδήσεως απαρρησίαστον ποιεί τον άνθρωπον. Καρδία αγαθή καταφέρει δάκρυα μετά χαράς εν τη προσευχή. Οις ο κόσμος νενέκρωται, ούτοι τάς επηρείας μετά χαράς υπομένουσιν. Οίς δε ζή ο κόσμος, ούτοι ου δύνανται αδικίαν υπομείναι, αλλ’ η υπό της κενοδοξίας νικώμενοι οργίζονται και ταράττονται αλόγως κινούμενοι ή υπό της λύπης αλίσκονται. Ω, πώς δυσκατόρθωτος εστίν η τοιαύτη αρετή και πόσην δόξαν κέκτηται παρά τω Θεώ! Ο θέλων την αρετήν ταύτην κατορθώσαι, ήγουν το αδικείσθαι και μακροθυμείν, χρήζει μακρυνθήναι των ιδίων αυτού και ξενητεύσαί διότι ου δύναται αυτήν εν τη ιδία πατρίδι κατορθώσαι. Των γαρ μεγάλων και δυνατών εστίν υπομείναι της αρετής ταύτης την αλγηδόνα, μέσον των ιδίων όντων, και οις ο κόσμος ούτος τέθνηκε, πάσης της παρούσης παρακλήσεως απελπίσασιν.
Ώσπερ ή χάρις πλησιάζει τη ταπεινοφροσύνη, ούτω και τηυπερηφανία οδυνηροί συμβάσεις. Οφθαλμοί Κυρίου επί τους ταπεινόφρονας του ευφράναι αυτούς, πρόσωπον δε Κυρίουκατ’ ενώπιον υπερηφάνων, του ταπεινώσαι αυτούς. Η ταπείνωσις δια παντός δέχεται παρά Θεού το έλεος, τη δε σκληροκαρδία και ολιγοπιστία συναντήματα φοβερά προσυπαντώσι. Σμίκρυνον σεαυτόν εν πασι προς πάντας ανθρώπους, και υψωθήση επάνω των αρχόντων του αιώνος τούτου. Προκατάλαβε πάντας δια του σου ασπασμού και της προσκυνήσεως, και τιμηθήση υπέρ τους δωροφορούντας χρυσίον σουφείρ.
Εξευτέλισον σευατόν, και όψει την δόξαν του Θεού ενσευατώ. Όπου γαρ βλαστάνει η ταπείνωσις, εκεί η τουΘεού δόξα βρύει. Εάν φανερώς εξουδενωθήναι αγωνίση υπό πάντων ανθρώπων, ποιείν σε δοξασθήναι ό Θεός, εάν δε εν τη 5 καρδία σου, δείκνυσί σοι ο Θεός την δόξαν αυτού. Γενού ευκαταφρόνητος εν τη μεγαλωσύνη σου, και μη μέγας εν τη ελαχιστία σου.
Σπούδασον του καταφρονηθήναι, και της τιμής του Θεούεμπλησθήση. Μη ζήτησης τιμηθήναι, πεπληρωμένος ωνέσωθεν τραυμάτων. Ψέξον την τιμήν, ίνα τιμηθής, και μη αγαπήσης αυτήν, ίνα μη ατιμασθής. Ο τρέχων όπισθεν της τιμής, φεύγει από έμπροσθεν αυτού, και ο φεύγων αυτήν, καταδιώξεται αυτόν και κήρυξ γίνεται πάσιν ανθρώποις της ταπεινώσεως αυτού. Ει καταφρονείς σεαυτου, ίνα μη τιμηθής, ο Θεός δημοσιεύσει σε, ει δε δια την αλήθειαν ψέξεις σεαυτόν, επιτρέπει ο Θεός πάσι τοις κτίσμασιν αυτού επαινέσαι σε, και ανοίξουσιν έμπροσθεν σου την θύραν της δόξης του πλαστουργού σου και επαινέσουσί σε. Διότι συ εν αληθεία κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν αυτού υπάρχεις.
Άνθρωπον ταίς μεν αρεταίς διαλάμποντα, τοις δε ανθρώποις ευτελή φαινόμενον, φωτεινόν μεν τω βίω, σοφόν δετη γνώσει, και ταπεινόν τω πνεύματι, τις τεθέαται; Μακάριος οταπεινών εαυτόν εν πασιν, ότι υψωθήσεται. Ο γαρ δια τον Θεόν ταπεινών εαυτόν εν πασιν και σμικρύνων, υπό του Θεού δοξάζεται και ο δια τον Θεόν πεινών και διψών, μεθύσει αυτόν ο Θεός των αγαθών αυτού. Και ο δια τον Θεόν γυμνητεύων, ενδύεται υπ’ αυτού στολήν αφθαρσίας και δόξης, και ο δι’ αυτόν πτωχεύων, τω αληθινώ αυτού πλούτω παρακαλείται.
Εξουδένωσον σεαυτόν δια τον Θεόν και, σου αγνοούντος, πληθυνθήσεταί σου η δόξα εν πάση τη ζωή σου. ‘Εχε σεαυτόν αμαρτωλόν, ίνα δικαιωθής εν πάση τη ζωή σου. Γίνου ιδιώτης εν τη σοφία σου, και μη φανής σοφός, ιδιώτης ων. Και εάν τον αφελή και αμαθή η ταπείνωσις υψοί, πόσης οίει τιμής τοις μεγάλοις και τιμίοις πρόξενον γίνεσθαι;
Φεύγε την κενοδοξίαν, και δοξασθήση, και φοβήθητι την υπερηφανίαν, και μεγαλυνθήση. Ου τοις υιοίς των ανθρώπων διεμηνύθη η κενοδοξία, ουδέ η υψηλοφροσύνη τω γένει των γυναικών. Ει εκουσίως απετάξω πάσι τοις βίου πράγμασι, περί μηδανιμού πράγματος μηδαμώς μετά τίνος φιλονεικήσης. Εί την κενοδοξίαν εβδελύξω, φεύγε τους αγρεύοντας αυτήν. Φεύγε τους φιλοκτήμονας, ως και το κτάσθαι. Μάκρυναν σεαυτόν από των σπαταλώντων, ως και από της σπατάλης. Φεύγε τους ακόλαστους, ως και την ακολασίαν. Ει γαρ η ψιλή των είρημενων μνήμη ταράττει την διάνοιαν, πόσω μάλλον η θεωρία και η μετ’ αυτών διαγωγή; Προσέγγισον τοις δικαίοις, και δι’ αυτών τω Θεώ πλησιάσεις. Συναναστρέφου τοις έχουσι ταπείνωσιν, και μάθηση τους τρόπους αυτών. Εί γαρ η θεωρία των είρημενων ωφέλιμος, πόσω μάλλον η διδασκαλία του στόματος αυτών;
Αγάπησον τους πτωχούς, ίνα δι’ αυτών και συ τεύξη του ελέους. Μη προσέγγισης τοις φιλονείκοις, ίνα μη αναγκασθής έξω γενέσθαι της σης γαλήνης. Μη αηδώς φέρε τάς δυσοσμίας των αρρώστων, και μάλιστα των πενήτων, επειδή και συ σώμα περίκεισαι. Μη επιπλήξης τους τεθλιμμένους τη καρδία, ίνα μη τη ράβδω αυτών μαστιχθής και ζητήσης παρακαλούντας, και ου μη εύρης. Μη εκφαυλίσης τους ηκρωτηριασμένους, ότι πάντες εις τον άδην ισοτίμως πορευσόμεθα. Αγάπησον τους αμαρτωλούς, μίσησον δε τα έργα αυτών, και μη καταφρόνησης αυτών δια τα ελαττώματα αυτών, μη ποτέ και συ πειρασθής εν οίς είσι. Μνήσθητι, ότι κοινωνός ει της γεηράς φύσεως, και πάσιν ευ ποιεί. Μη επίπληττε τους δεομένους της σης ευχής, και των μαλθακών λόγων τήςπαρακλήσεως μη αποστέρει, ίνα μη απόλωνται και απαιτηθής τάς ψυχάς αυτών, άλλα μίμησαι τους ιατρούς, οίτινες τα θερμότερα πάθη ιώνται τοις ψυχροτέροις φαρμάκοις, και τα ψυχρότερα τοις εναντίοις.
Ανάγκασον σεαυτόν, όταν υπαντήσης τω πλησίον σου, ίνα τίμησης αυτόν υπέρ το μέτρον αυτού. Φίλησον δε τάς χείρας αυτού και τους πόδας, και κράτησον αύτάς πολλάκις μετά πολλής τιμής και επίθες αυτάς επί τους οφθαλμούς σου και επαίνεσον αυτόν και εις άπερ ουκ έχει. Όταν δε χωρισθή από σου, λάλησον περί αυτού πάν αγαθόν, και ει τι τίμιον. Εν γαρ τούτοις και τοις τοιούτοις έλκεις αυτόν εις το αγαθόν και αναγκάζεις αυτόν αίσχύνεσθαι εκ της προσηγορίας, ης προσηγόρευσας αυτόν, και σπείρεις εις αυτόν σπέρματα αρετής. Εκ δε της τοιαύτης συνήθειας, ης σεαυτόν εθίζεις, τυπούται εν σοι τύπος αγαθός, και ταπείνωσιν πολλήν κτήση εν σεαυτω, και χωρίς κόπου κατορθοίς τα μεγάλα. Ου μόνον δε τούτο, άλλα και εάν έχη τινά ελαττώματα, τιμώμενος υπό σου, ευχερώς δέχεται παρά σου την θεραπείαν, αισχυνόμενος εκ της τιμής, ης εποίησας αυτώ.
Ούτος ο τρόπος έστω σοι αεί, το ευπροσήγορον και τιμητικόν είναι προς πάντας, και μη παροξύνης τινά ή ζηλώσης, μήτε δια πίστιν μήτε δια τα έργα αυτού τα κακά, αλλά φύλαττε σεαυτόν, του μη μέμψασθαι ή έλεγξαι τινά εν τινί έχομεν γαρ κριτήν απροσωπόληπτον εν ουρανοίς. Ει δε θέλεις επιστρέψαι αυτόν προς την αλήθειαν, λυπήθητι υπέρ αυτού και μετά δακρύων και αγάπης είπε αυτώ λόγον ένα ή δύο,και μη πυρωθής τω θυμώ κατ’ αυτού, και όψεται εν σοι σημείον έχθρας. Η γαρ αγάπη ουκ οίδε θυμούσθαι ή παροξύνεσθαι ή μέμφεσθαι τίνα εμπαθώς. Ένδειξις της αγάπης και της γνώσεως εστίν η ταπεινωσις, ήτις τίκτεται από συνειδήσεως αγαθής.
Εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών, ω η δόξα και το κράτος συν τω Πατρί και τω αγίω Πνεύματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)